İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HAKKINDAHazırlayan Hamdi KARAMUSTAFA Fatsa T.S.O. Genel Sekreteri Fatsa T.S.O. Genel Sekreteri Aralık 2012 Aralık 2012FATSA
6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU HAKKINDA GENEL DEĞERLENDİRME
Bölüm 1 Kanuna Göre İşverenin Yükümlülükleri nelerdir? 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU ile iş kazası ve meslek haslıklarının önlenmesi için İşveren tarafından alınması gerekli tedbirler açıklanmış ve İşverenin yükümlülükleri Kanun metninde açık bir şekilde düzenlenmiştir. İşverenin, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırmak ya da bunları ortak sağlık biriminde hizmet alımı yolu ile temin etmek dışında, işyerinde risk değerlendirmesi yapmak ve sonuçlarına göre ilgili tedbirleri alma yükümlülüğü getirilmiştir. Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, işçilerin mesleki eğitim alması sağlanmalı ya da mesleki eğitim almayan işçi çalıştırılmamalıdır.
Bölüm 2 Kanun Hangi Tarihte Yürürlüğe Girecektir? Kamu kurumları ile 50'den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için tarihinden itibaren, 50'den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için tarihinden itibaren, Diğer işyerleri için ise tarihinden itibaren Kanun hükümleri yürürlüğe girecektir. Bu nedenle Kanunun işyeriniz açısından hangi tarihte yürürlüğe gireceğinin belirlenmesi için risk değerlendirmesinin bir an önce yapılması ve çalışan sayısının tespiti büyük önem arz etmektedir.
Bölüm 3 Kanuna Göre İşyerinden Kastedilen Nedir? Kanun, kapsamına kamu ve özel sektöre ait tüm işyerleri alınmıştır. Kanun'daki İşyeri tanımı; "Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu" şeklinde tanımlanmıştır.
Ayrıca aynı işverenin, aynı şehir sınırları içerisinde bulunan işyerleri hakkında ayrıca bir hüküm getirilmediğinden, her bir işyerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. Ancak Kanun'un alt düzenlemeleri olarak yönetmelik ve tebliğ henüz açıklanmadığından, Bakanlığın farklı şekilde değerlendirme yapması gündeme gelebilir. Bölüm 3 Kanuna Göre İşyerinden Kastedilen Nedir?
Kanuna göre mevcut risk değerlendirmesine ek olarak; iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli, az tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere işyerlerinin risk değerlendirmesinin yapılması gerekmektedir. Tehlike sınıfları, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile tespit edilecektir. Bölüm 4 Kanun'daki Risk Değerlendirmesinde İşverenin Yükümlülüğü Nedir ? yükümlülüğü nedir?
Bölüm 5 Kanun'a Göre İş Kazası Konusunda İşçilerin Bilgilendirilmesi Konusunda Nasıl Bir Düzenleme Yapılmıştır? İşveren, işyerinde alınan tedbirler, acil durum ekibi, yangın ekibi, sağlık personelinin kimlikleri gibi konularda bilgilendirmeli; iş sağlığı ve güvenliği konusunda, düzenli aralıklarla eğitimleri vermelidir. Ayrıca İşveren çalışan işyeri temsilcisinin, iş sağlığı ve güvenliği konularında gerekli teklifleri ve önerileri verebilmesi konusunda uygun ortamı da sağlamakla mükelleftir.
Bölüm 6 İşyeri Hekimi Çalıştırma Yükümlülüğünde Çalışan Sayısı ve Tehlike Sınıfı Ölçütü Nasıl Düzenlenmiştir? Çalıştırma Yükümlülüğünde Çalışan Sayısı ve Tehlike Sınıfı Ölçütü Nasıl Düzenlenmiştir? 4857 sayılı İş Kanununda, işyeri hekimi görevlendirilmesi için aranan devamlı olarak elli işçi çalıştırma şartı, 6331 sayılı Kanun ile ortadan kaldırılmıştır. Buna göre her işverenin, çalışan sayısına bakılmaksızın işyeri hekimi istihdam etme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülük, işyerinin tehlike sınıfı ile çalışan sayısına göre, Bölüm 2'de açıklandığı gibi, Kanun'un yürürlük tarihine göre belirlenecektir. (2013/2014- Ocak-Temmuz)
Bölüm 7 İş Yeri Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğünde Çalışan Sayısı ve Tehlike Sınıfı Ölçütü Nasıl Düzenlenmiştir? 4857 sayılı İş Kanunu, iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi için aranan işin sanayiden sayılan işlerden olması şartı Kanun ile ortadan kaldırılmıştır. Buna göre her işverenin iş güvenliği uzmanı istihdam etme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülük, işyerinin tehlike sınıfı ile çalışan sayısına göre, Bölüm 2'de açıklandığı gibi, Kanun'un yürürlük tarihine göre belirlenecektir.
Bölüm 8 Kanun’da Geçen «diğer sağlık personelinden / İşyeri hemşerisinden» kastedilen nedir? Yeni Kanunla birlikte işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı dışında, işyeri hemşiresi ve "diğer sağlık personeli" çalıştırma yükümlülüğü getirilmiştir.
Bölüm 9 «Diğer sağlık personeli/ işyeri hemşiresi" Çalıştırma Yükümlülüğünde Çalışan Sayısı ve Tehlike Sınıfı Ölçütü Nasıl Düzenlenmiştir? Çalışan sayısına göre, tam süreli işyeri hekimi görevlendirilmeyen iş yerlerinde diğer sağlık personeli/işyeri hemşiresi çalıştırma zorunluluğu bulunmaktadır. Tam süreli işyeri hekimi bulundurmayan işyerleri açısından, çalışan sayısı ya da tehlike derecesine göre başka bir ölçütte getirilmemiştir.
Bölüm 10 İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve "diğer sağlık personeli/ eri hemşiresi" Çalışma Süreleri Nasıl Düzenlenmiştir? İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanın çalıştıkları süreler belirlenirken yapılan işin tehlike sınıfı/derecesi esas alınmaktadır.
Bölüm 11 İşyeri Hekimi, İş Yeri Güvenliği Uzmanı ve " diğer sağlık personeli/iş yeri hemşiresi" Bordroda İstihdam Edilmesi Yerine, Hizmet Alımı suretiyle İfa Edilmesi Mümkün müdür? Kanuna göre işveren, çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Bunun için Bakanlık tarafından hali hazırda yetkilendirilmiş iş güvenliği uzmanı işyeri hekimi ve diğer sağlık personel istihdam edilmesi ya da Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından sertifika alacak/yetkilendirilecek iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırılması gerekecektir.
Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması halinde, «Bu hizmetlerin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak» yerine getirebilir. İşveren'in bu nitelikte personel istihdam etmesi ya da dışarında hizmet alması, sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Bölüm 11 İşyeri Hekimi, İş Yeri Güvenliği Uzmanı ve " diğer sağlık personeli/iş yeri hemşiresi" Bordroda İstihdam Edilmesi Yerine, Hizmet Alımı suretiyle İfa Edilmesi Mümkün müdür?
Bölüm 12 İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Nasıl oluşmaktadır? 4857 sayılı İş Kanununun 80. maddesi ile sanayiden sayılan, en az elli işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu kurulmasını öngörmekteydi. Kanunda ise sanayiden sayılan ibaresine yer vermeyerek elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı, özel veya kamu sektöründe faaliyet gösteren her işyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturulması zorunluluğu getirilmiştir.
Bölüm 13 10'dan Az İşçi Çalıştıran İş Yerleri İçin; İş Yeri Hekimi, İş Yeri Güvenliği Uzmanı ve "diğer sağlık personeli/işyeri hemşiresi" Çalıştırma yada Bunların Giderlerinin Karşılanması Konusunda Farklı Hükümler Var mıdır? Kanuna göre on işçiden az işçinin çalıştırıldığı işyerlerine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca destek sağlanabileceğini belirtmektedir. Bu konuda Kanunun alt düzenlemeleri olarak çıkarılacak yönetmelik ve tebliğ ile konunun netleşmesi beklenmektedir.
Kanun'daki Yükümlülüklerin İhlalinin Yaptırımı Nedir? Belirlenen nitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği her bir kişi için TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, Diğer sağlık personeli görevlendirmeyen işverene TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar ile, Diğer aykırılık için ise kanunda belirlenen miktarda idari para cezası uygulayacağı düzenlenmiştir.
tarih ve sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, bir kısım hükümleri dışında 6 ay sonra yürürlüğe girmek üzere ilan edilmiştir. İş sağlığı ve güvenliği konusunda işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve ehil personelin görevlendirilmesi, Kanun kapsamında işyerlerindeki uygulamaların kontrol edilmesi önem arz etmektedir. Aksi durumda İş Sağlığı ve güvenliği konusunda Kanun ile belirlenen aşağıda belirtilen konularda idari para cezasına muhatap olmanız mümkün olduğu gibi, bu kurallara uyulmamasından dolayı oluşacak iş kazası ve meslek hastalarından dolayı personele ve SGK'ya karşı tazminat sorumluluğunuz da söz konusu olacaktır.
Kanuna göre; 1-) İşyerinde genel iş sağlığı ve güvenliği sağlamayan, mesleki riskleri önlenmesi için koruyucu malzemeleri temin etmeyen, eğitim vermeyen, bilgilendirme yapmayan bu kapsamda belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı TL,
Kanuna göre; 2-) Belirlenennitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği her bir kişi için 5.000Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, diğer sağlık personeli görevlendirmeyen işverene Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar ile diğer yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene Türk Lirası,
Kanuna göre; 3-) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının görevlerini yerine getirmesini kısıtlayan ve gerektiğinden iş sağlığı ve güvenlik birimi kurmayan işverene her bir ihlal için ayrı ayrı TL, 4-) İş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene TL, aykırılığın devam ettiği her ay için TL, 5-) Acildurum planları, yangınla mücadele, ilkyardım, acil/yakın tehlike halinde işyerinin tahliyesine aykırı hareket eden işverene, uyulmayan her bir yükümlülük için TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar(1.000 TL),
Kanuna göre; 6-) İş kazasının kaydının tutulması ve bildiriminin yapılmaması konusunda yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir yükümlülük için ayrı TL, diğer yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene TL, 7-) İşçilerin sağlık gözetimini yapmayan, işe girişte, iş değişikliğinde, iş kazası sonucu yeniden işe başlamada bakanlıkça belirlenen aralıklarda; sağlık muayenelerini yaptırmayan işverene, sağlık gözetimine tabi tutulmayan veya sağlık raporu alınmayan her çalışan için TL,
Kanuna göre; 8-) Çalışanları iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilgilendirmeyen İşverene, bilgilendirilmeyen her bir çalışan için TL, 9-) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini yerine getirmeyen işverene her çalışan için TL, 10-) İş sağlığı ve güvenliği hakkında çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, her bir aykırılık için ayrı ayrı TL, 11-) İş sağlığı ve güvenliği hakkında çalışan temsilcisi görevlendirilmesi yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene TL,
Kanuna göre; 12-) 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan ve 6 aydan uzun sürekli işlerin görüldüğü işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurulması yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene her bir aykırılık için ayrı ayrı TL, 13- ) Birdenfazla işyerlerinin bulunduğu iş merkezlerinde, yükümlülüklerini yerine getirmeyen yönetimlere TL, 14-) İşsağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araştırma yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına engel olan işverene TL,
Kanuna göre; 15-) Yükümlülükleregöre işyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına uymayarak durdurulan işi yönetmelikte belirtilen şartları yerine getirmeden devam ettiren işverene fiil başka bir suç oluştursa dahi TL, bu sürede işçilerin ücretini ödemeyen işverene ihlale uğrayan her bir çalışan için TL, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, 16-) Büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan işverene TL, güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete geçiren, işletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen işyerini açan veya durdurulan işyerinde faaliyete devam eden işverene TL,
Kanuna göre; 17-) Bu kanuna dayalı olarak çıkarılacak yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, uyulmayan her hüküm için tespit edildiği tarihten itibaren aylık olarak bin Türk Lirası, İdari para cezası uygulanacaktır.
İDARİ PARA CEZALARI VE İTİRAZ Kanunda belirtilen idari para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilir. Verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren otuz gün içinde ödenir. İdari para cezaları tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilir. İdari para cezaları tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilir. İdari para cezalarına itirazlar Sulh Ceza Mahkemesine yapılacaktır. İdari para cezalarına itirazlar Sulh Ceza Mahkemesine yapılacaktır.
İŞ KAZASININ HUKUKİ SONUCU BORÇLAR KANUNU (6098) Maddi Tazminat İş Göremezlik (49) Tedavi Masrafları Çalışma Gücünün Kaybından Doğan Zararlar İktisadi Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zararlar Maddi Tazminat Destekten Yoksun Kalma (53) Manevi Tazminat (56) SSGSSK (5510) Haklar (16) Geçici/Sürekli İş göremezlik Hak Sahiplerine Gelir Evlenme Yardımı Cenaze Yardımı İşveren Rücuu (21)
İŞ KAZASININ CEZAİ SONUCU CEZA HUKUK Taksirle Öldürme (5237/85) 2 – 6 Yıl Hapis Birden fazla ölüm bir /birden fazla ölümü + bir/birden fazla yaralanma 2 yıl – 15 yıl Taksirle Yaralama (5237/89) 3 Aydan -1 Yıla Hapis Adli para cezası Birden fazla kişi 6 ay – 3 yıl İŞ HUKUKU İdari Yaptırım Kapatma Durdurma Alıkoyma İdari Para Cezası 4857/ Yükümlülüklere Aykırı / 1250 TL 78 – İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerine aykırı her önlem 250 TL