T.C GİRESUN VALİLİĞİ TARIM İL MÜDÜRLÜĞÜ 2007 YILI HAYVAN HASTALIK ve ZARARLILARI İLE MÜCADELE PROGRAMI UYGULAMA PRENSİPLERİ Cengiz TAŞ Hayvan Sağlığı Şube Müdürü V.

Hayvancılık işletmelerinde hedeflenen verimliliğin ve karlılığın elde edilmesi için, büyük ölçekli modern hayvancılık işletmelerine ve verim kapasitesi yüksek hayvanlara sahip olma yanında, bilinçli bakım-besleme yapılması ve yeterli sağlık hizmeti sunulması şarttır. Bunun yanında hayvan sağlığının ayrılmaz bir parçası olarak son yıllarda veteriner servislerinin gündemine giren hayvan refahı konusunun da göz ardı edilmemesi gerekir.

Hayvan sağlığı hizmetinin ülkesel boyutta yeterince verilememesi; hayvansal üretimi, milli ekonomiyi, gıda güvenliğini, dış ticareti, hayvan sağlığını ve insan sağlığını önemli ölçüde etkilemektedir. Zira salgın hastalıklar nedeniyle; et, süt, yumurta, deri ve yapağı verim kaybı, hayvan ölümleri ve yavru atmalar nedeniyle oluşan kayıplar, yüksek damızlık materyalinin azalması, ilaç ve

ilave yem masrafları, tarımsal ürün ticaretinde oluşan kayıplar ve turizm kaybı gibi ekonomik kayıplar olmaktadır. Ayrıca zoonotik hastalıklar ve ajanlar nedeniyle insan sağlığı ciddi olarak tehdit edilmektedir. Öte yandan giderek artan tüketici bilinci, daha sağlıklı ve güvenilir hayvansal ürünlerin piyasaya arzını zorunlu kılmaktadır.

Salgın hayvan hastalıklarının ülke içerisinde ve uluslararası alanda zamanında bildirilmesi, hızlı teşhis edilmesi ve erken önlem alınması hastalıkla mücadele açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye’nin bu konuda gerek Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı ve gerekse Avrupa Komisyonu nezdinde diğer ülkeler gibi önemli sorumlulukları bulunmakta olup, Dünya Hayvan Sağlığı Bilgi Sistemi (WAHIS) ve AB Hayvan Hastalıkları Bildirim Sistemi (ADNS) kapsamında hastalık bilgilerinin hızla rapor edilmesi gerekmektedir.

Ülkemizde kullanılan veteriner bilgi sisteminin kapsamı da her geçen dönem daha da genişlemektedir. Artık kurumsal ihtiyaçların yanında daha çok hayvan yetiştiricileri, tüketiciler, ticaret yapanlar yani vatandaş odaklı bilgi üretme ve kullanma zorunluluğu kaçınılmaz olduğundan; bunun sağlanması halinde hayvancılıkta hedeflenen yapısal değişim ivme kazanacak, katılımcılık artacak ve daha kaliteli hayvan sağlığı hizmeti sunulmuş olacaktır.

Mevcut imkanlar dikkate alınarak belirlenen öncelikler çerçevesinde; 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası (HSZ) Kanunu’nun 4 üncü maddesine göre belirlenmiş olan ihbarı mecburi hastalıklar ile diğer hastalıklar için 2007 yılında uygulanacak mücadele programı esasları Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünün tarih ve 2007/9 no’lu genelgesi ile belirlenmiştir. (Genelge web sayfası erişim: )

A-GENEL PRENSİPLER -HSZ Kanununun 4 üncü maddesine göre Bakanlıkça tespit edilen İhbarı Mecburi Hastalıklar Listesinde (EK-1) yer alan hastalıklarla ilgili ihbarlar en hızlı şekilde ve titizlikle değerlendirilecektir.

3285 Sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun 4 üncü Maddesine Göre Tespit Edilen İhbarı Mecburi Hastalıklar Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 2004/14) Madde 1 — 8/5/1986 tarihli ve 3285 sayılı Kanununun 4 üncü maddesine göre tespit edilen ihbarı mecburi hastalıklar aşağıda gösterilmiştir. 1. Sığır vebası 2. Şap 3. Sığır tüberkülozu 4. Sığır brusellozu 5. Sığırların süngerimsi beyin hastalığı (BSE) 6. Anthrax (Şarbon) 7. Kuduz 8. Koyun-keçi çiçeği 9. Koyun ve keçi brucellozu 10. Koyun ve keçi vebası (PPR) 11. Mavidil 12. At vebası 13. Ruam (Mankafa) 14. Durin (At frengisi) 15. Atların enfeksiyöz anemisi

16. Veziküler stomatitis (Bulaşıcı stomatitis) 17. Equine encephalomyelitis 18. Tavuk vebası (Avian influenza) 19. Newcastle (Yalancı tavuk vebası) 20. Pullorum 21. Kanatlı tifosu (Tavuk tifosu) 22. Arıların amerikan yavru çürüklüğü 23. Varroa 24. Balıkların enfeksiyöz hematopoietik nekrozisi (IHN) 25. Scrapie 26. Kedilerin süngerimsi beyin hastalığı (FSE) 27. Bonamiosis 28. Marteiliosis 29. Spring Viraemia of Carp (SVC) 30. Viral Hemorajik Septisemi (VHS) 31. Infectious Pancreatic Nekrosis (IPN) 32. Bakterial Kidney Disease (BKD) 33. Crayfish Plague (Kerevit Vebası)

Aktif sağlık taramaları aksatılmadan ve hassasiyetle sürdürülecektir. Şüpheli hayvan ölümlerinin duyulması veya mahiyeti belirlenemeyen hayvan hastalıklarının çıkması halinde erken uyarı ve erken müdahale prensiplerinin uygulanması için İl Müdürlüklerince; bağlı bulundukları Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü veya konu ile ilgili enstitüsü müdürlükleriden derhal uzman talebinde bulunulacak, durum gecikmeksizin Bakanlığa bildirilecektir.

Epidemiyolojik değerlendirmelerin daha sağlıklı yapılabilmesi için hastalık mihrak- larında, hastalığın bulaşma yolu ve şekli (filyasyon) gerçek anlamda anlaşılıncaya kadar çalışmalar sürdürülerek, bulaş kaynağı tespit edilecek ve gerekli önlemler alınarak Bakanlığa en seri şekilde bilgi verilecektir. “Bulunamadı”, “tespit edilemedi”, “araştırılmaktadır” gibi tabirle- rin kullanılmasından kaçınılacaktır.Hayvan- ların sağlıklı ortamlarda pazarlanması için, hayvan pazarlarının sağlık ve sanitasyon önlemleri ve kontrolleri aksatılmayacaktır.

Hayvan Hastalıklarıyla Mücadele ve hastalıkların izlenmesi çalışmalarında önemli zincirlerden biri de kesim yerleri ve buralarda yapılan kontrollerdir. Kesim yerlerinde mutlak surette veteriner hekimler tarafından, kesim öncesi (antemortem) ve kesim sonrası (postmortem) muayenelerin daha etkin yapılması için tedbirler artırılacaktır. (Belediye ve Et ve Balık Kurumu dışındaki mezbahalarda akredite veteriner hekim görevlendirilmesi).

Hayvan hastalıkları ile mücadele çalışma- ları genellikle köy bazında yapıldığından, hizmetlerinin yerine getirilmesinde mesaiye bağlı kalınmaksızın uygun olan en erken saatte çalışma başlatılarak, hizmetin o yerleşim merkezindeki tüm yetiştiricilere ulaşması sağlanarak mükerrer görevlendir- meler azaltılacaktır. İl ve İlçe Müdürleri bu hususta gerekli tedbirleri alacaktır.

Hastalıklarla ilgili raporlamalarda kullanılan Hastalık Çıkış Raporu, Hastalık Çıkış ve Sönüş Raporu, Koruma ve Kontrol Uygulamaları cetveli; Hayvan hastalık ve zararlıları ile mücadele programı kitabını yer alan formlar bölümündeki açıklamalar dikkate alınarak doldurulacak ve kitapta yer alan formlar dışında form kullanılmayacaktır.

Raporların işlenmesi ve veri girişi ile ilgili detaylı açıklamalar adresinde yer almakla birlikte raporların düzenlenmesi ve kayıt edilmesinde dikkat edilecek hususlar ile hastalık takibi ve bildiriminde dikkat edilecek hususlar ile (EK- 2a ve EK-2b) de verilmektedir. Hastalık çıkışları, sisteme kaydedilmesini takiben adresine elektronik posta ile hastalık çıkış numarası da yazılmak suretiyle bildirilecektir. Hastalıkların kayıt altına alınması için “TURKVET” yazılımı kullanılacaktır.

internet adresinde, “194-HBS” menüsü altında yer alan alt menüler kullanılarak hastalık çıkış ve sönüşleri yapılacaktır. Hastalık bildirimleri ile ilgili detaylı bilgi (EK-3/1, EK-3/2, EK-3/3, EK-3/4, EK-3/5 ) de verilmiştir. Hastalık çıkışları, ihbar sonucu hastalık yerine gidildiğinde vakit geçirilmeden İnternet üzerinden yapılacak, veri girişi yapılama- ması halinde nolu faksa gönderilecektir. (Hastalık kaydı bilgileri, Hayvan Sağlığı Şubesi tarafından TURKVET sistemine girilmektedir)

Koruma ve Kontrol Uygulamaları Cetvelinde yer alan bilgiler takip eden ayın ilk 5 günü içerisinde serbest veteriner hekimler tarafından yapılan çalışmaları da kapsayacak şekilde Turkvet yazılımı 224-Koruma Ve Kontrol Uygulama Cetveli menüsünden kayıt edilecektir. 224-Koruma Ve Kontrol Uygulama Cetveli

Hastalık mahallindeki sirayete maruz hayvanlar, hastalık çıkış kararı alınırken doğru olarak tespit edilecek ve tamamının aşılanması sağlanacaktır.

Aşılama ve Serumlama Makbuzunun (EK- 4) en az program kitabında yer alan boyutlarda basımının yapılması sağlanacaktır. Söz konusu makbuzların serbest veteriner hekimlere kıymetli evrak olarak bedeli mukabilinde verilmesi ve aşılamaların bu makbuza yazılması sağlanacaktır.

Enfeksiyon ajanlarını taşıyan veya aşılı olmayan hayvanların sevkleri ile salgın hastalıklar süratle başka bölgelere ve hatta ülke geneline yayıldığından, aşı uygulamasını takiben nakledilebilecek hayvanlarda yeterli bağışıklığın oluşması için, söz konusu hayvanların aşının türüne bağlı olarak belli bir süre bekletilmesi (bu süre genel olarak gündür) sağlanacaktır.

Veteriner enstitülerin sorumluluk alanları (EK-5) de belirtilmiştir. Hastalık takibi, aşılamalarda etkinlik kontrolü, sağlık taraması ve epidemiyolojik çalışma amacıyla enstitüler sorumlu olduğu illerde haberli veya habersiz olarak çalışma yapacaktır. Bu çalışmalara gerektiğinde Bakanlıktan da katılım sağlanacaktır.

İl ve İlçe Müdürlükleri ile serbest veteriner hekimler ve mezbaha veterinerleri teşhis amacıyla enstitülere marazi madde gönderirken Marazi Madde Gönderme Protokolü (EK-6) dolduracaktır. Enstitülere gönderilen marazi maddeler “TURKVET” üzerinden “NTS” menüsü kullanılarak sisteme kaydedilecektir. Tazminatlı hastalıklarda test materyalleri mutlak surette İl Müdürlükleri kanalı ile ilgili Enstitü Müdürlüklerine gönderilecektir.

EK-6 MARAZİ MADDE GÖNDERME PROTOKOLÜ KURUM ADI :..../.../ A-GÖNDERENİN : Adı-Soyadı: Adresi: Tel-Fax: B-HAYVAN SAHİBİNİN : Adı-Soyadı: Adresi: Tel. No: C-HAYVANA AİT BİLGİLER : 1- Kulak No : Türü : Irkı-Cinsiyeti : Yaşı : Verilen Besin Maddeleri : Slaj( ),Konsantre Yem( ),Kaba Yem( ) 6- Bakım ve Beslenme : Ahırda ( ), Merada ( ) D-NUMUNEYE AİT BİLGİLER : 1- Gönderilen Numunenin Türü : Numune Adedi : Numunenin Alındığı Tarih : Atık ise kaç günlük olduğu : Uygulanan Aşılar : Uygulanan Aşı Seri No’ları : Aşı Uygulama Tarihleri : Numunenin gönderilme şekli : Formolde ( ), Dondurulmuş ( ),Soğuk şartlarda ( ) Taşıyıcı besiyeri içinde ( ), Normal şartlarda ( ), Diğer ( )

E-HASTALIK DURUMU : 1- Sürüdeki hayvan sayısı ( ), hastalanan ( ), ölen (......), iyileşen (......), sirayete maruz ( ) 2- Hayvanın daha önce geçirdiği hastalık veya hastalıklar : Daha önce yapılan tedavi ve tarihi HASTALIK HAKKINDA BİLGİ : ( Klinik Belirtiler, lezyonlar, süresi, etkilenen hayvan sayısı ve otopsi bulguları ) ŞÜPHE EDİLEN HASTALIK : ( ) F- İSTENİLEN LABORATUVAR MUAYENELERİ: 1- Bakteriyolojik ( ), 2- Serolojik ( ), 3- Parazitolojik ( ), 4- Toksikolojik ( ) 5- Patolojik ( ), 6- Virolojik ( ) İMZA

Enstitülerin teşhis hizmeti kapasiteleri dikkate alınarak gerekli hallerde doğrudan ilgili Enstitüye marazi madde gönderilebile- cektir. Böyle durumlarda teşhis yapan enstitü sonuçtan bölge enstitüsüne de bilgi verecektir.

Koruyucu aşılama programları hedef hayvan varlığında yeterli bağışıklığı sağlayacak seviyede ve sayıda olacak tarzda uygulanacak ve aşılama çalışmaları tüm il ve ilçelerde öngörülen tarihte (EK-7) başlatılarak belirlenen süre içerisinde bitirilecektir.

Balık yetiştiricileri ile sıkı bir işbirliği kurularak hastalıklar, çiftliklerde alınması gereken koruyucu önlemler, ilaç, antiseptik, dezenfektan ve aşı kullanımı hakkında bilgilendirilecek, özellikle bilinçli aşı kullanımı teşvik edilecektir.

Tek tırnaklı hayvanlara yönelik geçmiş yıllarda yürütülen projeler kapsamında başlatılan hayvanların kayıt altına alınması kimliklendirme çalışmalarına devam edilecektir. Kimlik belgelerinin veri tabanına işlenerek elektronik ortamda kayıt tutulması ile ilgili olarak; tarih ve /HHM / sayılı yazı kapsamında tüm kayıtların TURKVET bilgi sistemine aktarılması tamamlanacaktır.

B- AŞILARIN TEMİNİ VE UYGULAMASI : İl ve İlçe Müdürlüklerinin her türlü aşı ihtiyaçları İl Müdürlüğü döner sermayelerin- ce temin edilecektir. Aşıların saha uygulamaları HSZ Kanunu’nun 17. maddesinin (c) bendinde “Hastalık tehlikesi görülen yerlerde koruyucu aşılama- lar Bakanlığın vereceği program ve emirlere göre hükümet veteriner hekimleri, serbest veteriner hekimler veya hükümet veteriner hekiminin sorumluluğunda veteriner sağlık teknisyenleri tarafından yapılır.”

Yetiştiricilere elden aşı verenler hakkında yasal işlem yapılacak ve durum Bakanlığa bildirilecektir. Aşılamalarda, aşı prospektüslerinde belirtilen hususlara riayet edilecek, aşı nakillerinde bütün ilgililerce soğuk zincirin aksamaması için gerekli hassasiyet gösterilecek ve aşı zayiatının asgari düzeyde tutulması sağlanacaktır. Haklı bir gerekçesi olmadan aşılamayı ihmal eden yetkililer ve görevli elemanlar hakkında tahkikat yapılıp, ihmali görülenlere gerekli yasal işlemler yapılacaktır.

İl veya İlçe Müdürlüklerinden verilen yazı olmaksızın serbest veteriner hekimlere enstitülerden Şap, Koyun-keçi vebası, Koyun-keçi çiçek, Mavidil, Şarbon, Kuduz ve Brucellosis aşıları verilmeyecek, bunların dışındaki aşı talepleri ise karşılanacaktır. Aşı satışlarında ödemelerin peşinen yapılması sağlanacaktır.

İl Müdürlükleri serbest veteriner hekimlerin aşı taleplerini yerine getirmede gerekli destek ve kolaylığı sağlayacaktır. Serbest veteriner hekimler aşı ihtiyaçlarını İl Müdürlükleri döner sermayelerinden temin edebilecekleri gibi, uygulayacakları yeri bildirmek kaydıyla İl veya İlçe Müdürlüklerinden alacakları bir yazı ile doğrudan aşı üretim kurumundan da temin edebilecektir.

Özel üretim laboratuarları ile ithalatçı firmalar ve bunların bayileri sattıkları aşılarla ilgili olarak, serbest veteriner hekimlerin adı- soyadı, aşının adı, seri no, miktarı, gönderildiği tarih ve son kullanma tarihini kapsayan bilgileri her ay İl Müdürlüklerine gönderecektir. İl Müdürlükleri gönderilen bilgileri değerlendirerek bu aşıların nerelerde ve nasıl kullanıldığını tespit ederek kayıt altına alacaktır. Faturası olmayan aşıları muayenehanesinde bulunduran serbest veteriner hekimler hakkında yasal işlem yapılacaktır.

Serbest Veteriner Hekimler tarafından özel firmalardan temin edilerek hayvanlara uygulanan aşı, ilaç vb. uygulamalar sonucunda, ters reaksiyonlar nedeniyle ölüm meydana gelen vakalar ivedilikle bildirilecektir.

Aşı ve veteriner biyolojik madde uygulayan serbest veteriner hekimler uyguladıkları aşı ve veteriner biyolojik ürünlerle ilgili olarak uygulama yapılan yetiştiricinin adı, ili, ilçesi, köyü, işletmesi, işletmedeki hayvan mevcu- du, aşılama yapılan hayvanların varsa kulak numaraları veya işareti, yapılan aşı ve biyo- lojik maddenin adı, seri no'su, üretim ve son kullanma tarihi ile uygulama tarihini kapsayan tüm bilgileri kayda geçirerek kaydın (aşı makbuzunun) bir nüshasını hayvan sahibine, bir nüshasını da her ayın ilk haftasında İl-İlçe Müdürlüğüne bildireceklerdir.

C – DENETİM VE KONTROL Veteriner Biyolojik Ürünlerin Depolanması, Taşınması ve Uygulayıcılara Pazarlanması ile İlgili Tebliğ esaslarına göre, Hayvan sağlığında kullanılan koruyucu ve tedavi amaçlı veteriner biyolojik ürünlerin her aşamada depolanması, dağıtımı, taşınması, pazarlanması, Serbest vet.hekim muayenehanelerinde bulunan ürünlerin seri no su ve son kullanma tarihinin faturalarda belirtilen bilgilerle uyumu, aşının muhafaza şartları gibi noktalar İl Müdürlüklerine bağlı veteriner hekimler tarafından yılda en az iki kez denetlenecektir.

Kamu ve Özel sektörün üretim ve dağıtım bilgileri incelendiğinde; özellikle serbest veteriner hekimlerce yapılan aşılamaların kayıtlara tam olarak girmediği anlaşılmaktadır. Bu nedenle serbest veteriner hekimlere denetim ve kontrollerde mücadele çalışmaları içerisindeki sorumlulukları açık olarak anlatılacaktır.

Ulusal Kalıntı İzleme Programı kapsamında uygulanmakta olan kanatlı hayvan ve etlerine yönelik kalıntı izleme çalışmaları etkinleştirilerek devam ettirilecektir. Bu kapsamda ticari etlik ve kanatlı hayvan çiftlikleri, süt çiftlikleri ve arı çiftlikleri tarih ve 2005/74 sayılı Genelge çerçevesinde kontrol edilerek, numuneler düzenli gönderilecek kalıntı, bulaşanlar veya kullanımı yasaklanmış maddelerin tespiti durumunda gerekli tedbirler alınacaktır.

Kanatlı işletmelerinin denetimleri sırasında; denetimi yapan kişi tarafından kümeslerde görülen kayıtlar imzalanacak, kümes denetim raporu doldurulacak ve denetim sonucunda görülen eksiklikler ve kayıtlardaki uyumsuzluklar “Kümes Denetim Raporunun” bir nüshasıyla kümes sahibi veya işletmecisine yazılan yazı ekinde bildirilecektir.

Yapılan kümes denetimleri sırasında da kuş gribi hastalığına yönelik ticari işletmelerde aktif klinik taramalar yapılacaktır. İl Müdürlükleri programa aldıkları kümes sayıları ile denetlenen kümes sayılarını (EK- 12) de yer alan “Kanatlı İşletmeleri Faaliyet Raporu ile her yıl Temmuz ve Aralık aylarının 20’sine kadar faaliyetlerini Genel Müdürlüğe bildireceklerdir.

Arı İşletmeleri tarih ve 2005/74 sayılı Genelge çerçevesinde, işletmelerde bulundurulacak olan “Veteriner Hekimin İlaç, Tavsiye, Uygulama ve Teslim Belgesi, Hayvanlara Uygulanan Veteriner İlaçları İçin Kayıt Belgesi ile Hayvan ve Hayvansal Kökenli Gıda İmha Tutanağı kontrol edilecek ve görülen belgeler “Görüldü” yazılarak denetimi yapan veteriner hekim tarafından imzalanacaktır. Denetim yapılan arı işletmeleri ile ilgili sonuçlar da (EK-13) deki form ile Temmuz ve Aralık aylarının 20’sine kadar Genel Müdürlüğe bildirecektir.

D- EĞİTİM, YAYIM, BİLGİLENDİRME VE BİLİNÇLENDİRME Hayvan sağlığı hizmetlerinin daha etkin ve verimli yürütülmesini sağlamak için mevzuat ve uygulamalar konusunda, İl Müdürlükle- rinde görevli tüm veteriner hekimler ile serbest veteriner hekim, belediye ve özel mezbaha veteriner hekimlerine yönelik olarak İl Müdürlüklerince eğitim çalışması yapılacaktır

Yetiştiricilerin arı sağlığında ruhsatsız ve veteriner hekimlerin kontrolü dışında etiket dışı ilaç kullandıkları veya ilaçları uygun zamanda kullanmadıkları bunun sonucunda da arı ürünlerinde kalıntı problemleri oluştuğu bilinmektedir. Yetiştiricilerle gerekli temas kurulacak ve eğitim çalışmaları yapılacaktır

Kuş gribi hastalığı ile ilgili olarak bilgi kirlili- ğinin azaltılması ve doğru bilgilendirilmenin sağlanması amacıyla hazırlanacak her türlü eğitim materyallerinin; Bakanlığımız koordinatörlüğünde, Bakanlığımız. Sağlık Bakanlığı, ilgili Bakanlıklar, uluslararası kuruluşlar, ilgili mesleki kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla oluşturulan “Stratejik İletişim Çalışma Grubu” tarafından değerlendirilerek kontrol edilmesi gerekmek- tedir. Bu kapsamda büyük emek harcanarak hazırlanan materyallerin amacına uygun şekilde kullanılmasına özen gösterilecektir.

E- SALGIN, BULAŞICI VE PARAZİTER HASTALIKLARLA MÜCADELE : İHBARI MECBURİ HASTALIKLAR ŞAP HASTALIĞI İl Müdürlükleri bölgelerinde şap hastalığı çıkışını ve yayılmasını önlemek için HSZ Yönetmeliğinin 108. maddesinde belirtilen hususlara göre işlem yapacaktır.Hastalık çıkan yerlerde temizlik, dezenfeksiyon ve biyogüvenlik önlemleri en üst düzeyde uygulanacaktır.

Genç hayvanların aşılanmasında şap aşısı prospektüsünde bildirilen aşılama programına uyulacaktır. Bunun için ilk aşılama 4. ayını tamamlayanlara, ikinci aşılama ilk aşılamadan 1 ay sonra ve bundan sonraki aşılamalar 6 ayda bir yapılacaktır.

Şap hastalığına karşı ülkesel düzeyde yeterli korumanın sağlanabilmesi amacıyla kampanya tarzında yoğun aşılama yapılacaktır. Ülke genelinde bütün İllerde O1 Manisa+A-22+Asia-1 suşlarını kapsayan en az üç tipi içeren aşı kullanılacaktır. Her kampanya dönemi için programda belirtilen hayvan populasyonu baz alınarak aşı talep edilecektir.

Tüm illerde büyükbaş hayvanların tamamının ilkbahar ve sonbahar dönemi olmak üzere yılda 2 kez aşılanması sağlanacaktır. Trakya Bölgesinde küçükbaş hayvanlar ilkbahar döneminde aşılanacaktır. Trabzon, Rize, Artvin, Giresun, Ordu, Bartın illeri ile Kastamonu ilinin Abana, Bozkurt, Cide, Çatalzeytin, Doğanyurt, İnebolu sahil ilçelerinde büyükbaş hayvanlara sonbahar kampanya döneminde bulaşma riski bulunan ve hayvan hareketlerinin yoğun olduğu illerde stratejik aşılama uygulanacaktır.

Stratejik aşılama uygulanacak illerde aktif surveylans uygulanacak, hayvan hareketleri tam denetim altına alınacak ve karantina uygulanmasına titizlikle riayet edilecek, bu tedbirlere rağmen hastalık görülmesi halinde mihrak çevresinde aşısız hayvanlara ve aşılama tarihi 4 ayı geçen hayvanlara şap aşısı uygulanacaktır. Kampanya aşılamaları gerekli kamuoyu desteğinin sağlanması amacıyla medyanın dikkati çekilerek başlatılacak ve mümkün olduğunca kısa süre içerisinde bitirilecektir.

Kampanya aşılaması için Şap Enstitüsünden alınan aşılar geri iade edilmeyecektir. Aşılama kampanyalarından sonra İller tarafından değerlendirme toplantıları yapılacaktır. İlkbahar dönemi şap aşılama kampanyası 12 Mart-11 Mayıs tarihleri arasında, sonbahar dönemi şap aşılama kampanyası eylül-ekim aylarında uygulanacaktır.

Serbest veteriner hekimler tarafından şap aşısı yapılarak sevk edilen hayvanların sevk edildiği yerlerde şap hastalığına yakalandıkları tespit edilmiştir. Bu nedenle özellikle hayvan sevklerinin yoğun olduğu Ağrı, Diyarbakır, Ardahan, Çorum, Erzurum, Kars, Tokat ve Van illerinden sevk edilecek hayvanlar serbest veteriner hekimlerce aşılanmış ise kan alınarak incelenmesi sağlanacaktır.

AB destekli Şap hastalığı projesinin 2007 yılı ikinci yarısında başlayabileceği beklenmektedir. Proje kapsamında ülke genelinde tüm sığır ve koyun varlığının 3 yıl süreyle yoğun olarak aşılanması, hastalığın surveylansının yapılması, hastalık çıkması durumunda sıkı karantina önlemleri alınması ve hayvan hareketlerin kısıtlanması gibi hususlar yer almaktadır. Projenin uygulamaya girmesi halinde ayrıntılar daha sonra gönderileceği dikkate alınarak, Projenin iller düzeyinde etkin uygulanmasına yönelik ön hazırlık ve planlamalara başlanacaktır.

SIĞIR VE KOYUNLARDA BRUCELLOSİS Hastalıkla mücadelede HSZ Kanununun 37. ve 41. maddeleri, HSZ Yönetmeliğinin 114 ve 115 inci maddeleri, 189 sayılı Brucella Mücadele Talimatı ve aşının prospektüsünde belirtilen hususlara uyulacaktır. Teşhis amacıyla atık ve kan serumları sadece ilin bağlı bulundukları Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü müdürlüklerine gönderilecektir.Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Müdürlüklerine gönderilen marazi madde protokollerinde mutlaka ilgili hayvanın kulak numarası ve işletme sahibinin adı belirtilecektir.

Sığır Brucellosisi hastalığının kontrolü için Bakanlıktan test izini talebinde bulunulmayacaktır. Ancak işletmelerde bulunan hayvanlara yapılan test sayıları İl Müdürlüklerince, Bakanlığa bir yazı ile bildirilecektir. Hastalık çıkışlarında, hastalık çıkış raporlarına, hastalık sönüşlerinde, hastalık çıkış ve sönüş raporlarına işletmenin sahibinin adı ve soyadı ile işletmenin numarası mutlaka yazılacaktır. İşletmede bulunan sirayetten şüpheli tüm hayvanlarda serolojik kontrol mutlaka yapılacaktır.

Hastalık çıkan bölgedeki 4-6 aylık dişi danaların ve yeni doğanların tümüne hastalık çıkış anında ve takip edecek 5 yıl boyunca genç S-19 aşısı yapılacaktır.

Hastalık mihrakı çıkması durumunda sirayete maruz dişi sığır populasyonunun tümüne, dana iken aşılananlar dahil koruyucu olarak ergin S-19 aşısı uygulanacak, Geviş Getiren Büyükbaş Hayvanların Tanımlanması, Tescili ve İzlenmesi Yönetmeliğine göre küpelenmemişse sağ kulaklarına EA yazılı kulak küpesi takılacaktır. Şayet hayvanlar Tescil ve Tanımlamaya uygun olarak işaretlenmiş ise kulak küpesi takılmayacaktır. Ergin S-19 aşılamaları 24 ay arayla 2 defa yapılacaktır. Aşılama makbuzlarına kulak küpesi numarası mutlaka yazılacaktır. Hastalık mihrakındaki tabii tohumlama boğalarından 6 şar ay aralıklarla kan serumu alınarak laboratuara gönderilecektir.

Hastalık çıkan bölgedeki 3-8 aylık dişi-erkek kuzu ve oğlakların ve yeni doğanların tümüne hastalık çıkış anında ve takip edecek 5 yıl boyunca genç Rev-I aşısı yapılacaktır. Hastalık mihrakı çıkması durumunda sirayete maruz koyun ve keçi populasyonunun tamamına Ergin Rev-1 aşısı tatbik edilecek ve bu aşılama programı 12 ay sonra tekrarlanacaktır. Kulaklarında küpe bulunan hayvanların küpe numaraları aşılama makbuzunda belirtilecektir. Genç Rev-1 aşılaması yapılan hayvanların sol kulaklarının geri tarafına, ergin aşılama yapılan (genç iken aşılananlar dahil) hayvanların sağ kulaklarının geri tarafına (V) şeklinde çentik atılacaktır.

ŞARBON HASTALIĞI Son 5 yılda hastalık görülen mihraklardaki sirayete maruz hayvanların tamamı en geç 15 Haziran 2007 tarihine kadar aşılanacaktır. İl Müdürlükleri aşılamaları tamamladığında, yaptıkları aşılamayı İlçe, köy-mahalle, B.Baş, K.Baş, T.Tırnaklı bazında adresine

Şarbon şüpheli hastalara ve ölen hayvanlara otopsi yapılmaması konusunda hassas davranılacak ve teşhis amacıyla veteriner kontrol ve araştırma enstitüsü müdürlüklerine 3-4 adet kan frotisi veya steril pamuğa emdirilmiş kan gönderilecektir. Şarbon hastalığı çıkan mihraklarda yetiştiriciler; İl Sağlık Müdürlükleri/İlçe Sağlık Grup Başkanlıkları ile gerekli işbirliği ve koordinasyon sağlanarak hastalık hakkında bilgilendirilecektir. Bu bilgilendirme 5 yıl süreyle tekrarlanacaktır.

KUDUZ HASTALIĞI Kuduz hastalığı ile mücadelede HSZ Kanununun 34 ve HSZ Yönetmeliğinin 119. maddesine göre işlem yapılacak, sahipli kedi ve köpeklerin aşılanması ile birlikte numaralı tasma takılması, kayıtlarının tutulması ve müşahede yerlerinin yapılması konularında mahalli idarelerle ciddi bir işbirliği yapılacaktır.

Serbest veteriner hekimlerle gönüllü kuruluşların yaptığı aşılamaların takibi yapılarak aşılı hayvanların tanımlanması için yerel yönetimler ve mahalli idareler nezdinde girişimde bulunulacaktır. Köpek ve kedilerin aşılarının kaydedildiği aşı karnelerinin, özellikle aşı uygulanan kliniğin değişmesi durumunda iptal edilerek yeni klinik tarafından kendi karnelerinin doldurulduğu ve böylece geçmiş kayıtlara ulaşılamadığı gözlemlenmektedir.

Bu nedenle İl Müdürlükleri ve serbest veteriner hekimlerce yapılan köpek ve kedi aşılamalarının izlenmesinde kullanılan aşı karnelerinde il genelinde bir örneklilik sağlanacaktır. Bu çerçevede İl Müdürlüklerince serbest veteriner hekimlerinde görüşleri alınarak bir model aşı karnesi bastırılarak il genelinde kullanımı sağlanacaktır.

Çevredeki tüm şüpheli ısırık vakaları dikkatle takip edilecek, şüpheli tüm vakalarda uygun şartlarda gerekli marazi maddenin alınarak en seri şekilde soğuk zincirle ilgili laboratuara gönderilecek ve hastalık çıkması halinde filyasyon tespit edilecektir. Kuduz şüpheli marazi maddelerin hastalığın aciliyeti ve önemine binaen kurye ile soğuk zincir şartları altında sızdırmaz paketleme yoluyla laboratuara gönderilmesi sağlanacaktır.

Avrupa Birliğinin 2003/803/EC sayılı kararı ile getirilen düzenlemeye göre; 3 Temmuz 2004 tarihinden itibaren AB’ne üye ülkelere kedi, köpek ve gelincikleriyle seyahat etmek isteyen şahısların beraberinde bulunan hayvanlarının; olası hareket tarihlerinden 3 ay öncesine kadar onaylanmış laboratuarlardan kuduz hastalığına karşı oluşmuş koruyucu antikor varlığını bildirir titre raporunun bulundurulması zorunludur. Vatandaşların mağdur olmaması için bu konuda akredite olan Etlik Merkez Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsüne Kuduz Anti Serum Titre Testi için kedi, köpek ve gelinciklerden alınacak kan serumlarının zamanında gönderilmesi için bilgilendirme yapılacaktır.

TAVUK VEBASI (KUŞ GRİBİ) HASTALIĞI HSZ Yönetmeliğinin, 116 ıncı maddesi, tarih ve HSHD-HHM-6095/ sayılı yazı ile illere gönderilen Tavuk Vebası Hastalığına Karşı Korunma ve Müca- dele Talimatnamesi ve hastalıkla mücadele için uygulamaya konulan talimatlara göre işlem yapılacaktır. Yaşanan kriz nedeniyle bu hastalıkla ilgili uygulamada kullanılacak mevzuat ve talimatlar ile bilgilendirme materyallerine Genel Müdürlüğün isimli web adresinden ulaşılabilmektedir.

Kuş gribi şüpheli kanatlı hastalıkları ile ilgili duyum ve ihbarlar en kısa sürede değerlen- dirilecektir. İnceleme sırasında gerekli tek kullanımlık koruyucu kıyafet, eldiven, maske ve gözlük kullanılarak dezenfeksiyon ihmal edilmeyecektir.Genel Müdürlüğün tarih ve /VEE/09/ sayılı Kuş Gribi Hastalığında Köy Tavuklarında ve Yabani Katlılarda Mihrak Araştırma El Kitabında yer alan Tavuk vebası Vaka Tanım- lamalarına göre işlem yapılacaktır.Yapılan mihrak araştırmalarına ilişkin formlar Bakanlığa düzenli olarak gönderilecektir.

“Sağlıklı Hayvan, Sağlıklı Gıda, Sağlıklı İnsan.” Son Söz: “Sağlıklı Hayvan, Sağlıklı Gıda, Sağlıklı İnsan.” Sabırla dinlediğiniz için teşekkürler “Giresun ili 2007 Yılı Hayvan Hastalıkları ile Mücadele Toplantısı 19 Mart 2007”