1

2

 Krizler belirtiler vermekle birlikte çoğu zaman tahmin edilmesi zor süreçlerdir; aniden ortaya çıkarlar.  Krizleri önceden önlem alabilmekle birlikte tümüyle engellemek çok zordur.  Kriz durumunun ortaya koyduğu gerilim ve eksikliklerin tespiti, kuruluşların silkelenip kendilerine gelmelerine yol açarak değişime ayak uydurmada hızlandırıcı etki yapar. 3

 Olağan durumlarda yapılması düşünülen yenilikleri engelleyen direnç ve sorunlar kriz durumunun ortaya koyduğu şartlar içinde ortadan kaldırılır. Yine krizlerde asıl kayıp itibarda olur.  Kriz dönemleri iyi yönetilebilirse ve değerlendirilebilirse kamu kuruluşlarının güven tazeledikleri ve itibarlarını toplumun her kesimine yansıttıkları dönemler olabilir. 4

 Ayrıca krizlerin itibara olan olumlu ya da olumsuz katkısı daha sonraki kriz dönemlerinde krizlerin aşılmasını da olumlu ya da olumsuz olarak etkileyecektir.  Konfüçyüs’ün “Değişim rüzgârları estiği zaman akıllılar yel değirmeni yapar, aptallar duvar örer.” özdeyişi kriz yönetimi ve fırsat ilişkisini çok iyi özetlemektedir. 5

 Bir yöneticinin değişimin hızına ayak uyduramaması, yöneticilerin sezgi gücü yetersizliği ve öngörü eksikliği, krizleri algılayamama veya kriz olarak kabul etmeme, yeni problemleri eski problemlere göre çözmeye çalışma, üst düzey yönetimin rollerini algılamadaki yetersizliği gibi yönetimin niteliğinden kaynaklanan etkenler krize sebep olmaktadır. 6

 Muhtemel Krizler:  Grev,  Yangın, patlama,sızma problemi, kirlilik problemi,  Ham- madde veren firmaların grevi,  Taşımacılık grevleri,  Hükümet yasaları, sınırlamalar,  Vergi değişiklikleri, büyük ihracat pazarlarında kayıp,  Hisse senetlerinde düşüş, maliyet artışı (örn. hammadde) 7

 Sabotaj,  Ayaklanma hasarı, (sivil itaatsizlik eylemleri vb)  Deprem,  Holding yöneticilerinin rehin alınması yada kaçırılması, öldürülmesi  Sivil Toplum Liderine suikast, sansasyonel gazete ve TV haberleri,  Hükümet komisyonları tarafından araştırmalar,  Yöneticilere yönelik skandallar, 8

 Uçak düşmesi, fırtına, sel, yoğun kar yağışı  Endüstriyel casusluk: plan, desen, bilgisayar kayıtlarının çalınması,  Rakiplerin benzer yada ikame ürünle pazarda fiyat kırması,  Bir hizmetin, ürünün illegal olması,  Piyasaya sürülen bir ürünün beklenmeyen yan etkiye neden olması. 9

 I-Örgütlenme :  Her sessiz dönemde adeta ileride bir kriz olacakmış gibi hazırlık yapmak bir sağlık yöneticisinin görevidir.  Sağlık yöneticisi için ilk yapılacak iş sağlık kurumlarının afete karşı örgütlenmesidir.  Sorumlu olduğu birimin tüm dönemlerindeki afet işlerinin yönetimini ve afete ilişkin hizmetleri yürütecek kurumlar ve birimler bu dönemde kurar. Kurumların görev ve sorumlulukları ile bunların yetkileri belirler. 10

 Sağlık yöneticisi görev yetki ve sorumlulukları belirlemeli, birim ve birey düzeyine inecek şekilde ayrıntılandırılmalıdır.  Örgütlenmesini, diğer kurum ve kuruluşlarla eşgüdümünü, sessiz dönemde tamamlayamayan kurumlar afet esnasında hızlı toparlanırlar.  Başta Sağlık Bakanlığı olmak üzere; sağlıkla ilgili tüm kurum ve kuruluşlar, afetle ilgili örgütlenmesini sessiz dönemde tamamlamalı ve bir araya gelerek bir afet halinde nasıl haberleşeceklerini ve işbirliği yapacaklarını kararlaştırmalıdır. 11

 Afete ilişkin sağlık hizmetleri planların yapılması yerel, merkezi yöneticilerle birlikte sağlık yöneticisinin işidir.  Bu amaçla risk altındaki toplum belirlenir, afet haritaları çizilir. Bu bulgu ve bilgilerden hareketle çeşitli / seçenekli afet senaryoları oluşturulur.  Bu senaryolara dayalı olarak afette gereksinimler, bu gereksinimlerin karşılanabileceği ulusal kaynaklar ve olanakların durumu, ikmal kaynak ve yolları, yerel kaynakların yetmemesi halinde alternatif dış kaynaklar  belirlenir. 12

 BİR ÜST (KENT BÖLGE ÜLKE) VE DAHA ÜST DÜZLEMDEKİ PLANLARIN BİRER PARÇASIDIR. 13

HASTALARA İLİŞKİN (K1)  TAHLİYE (K1-İŞ1)  KURTARMA (K1-İŞ2)  YERLEŞTİRME (K1- İŞ3iç/dış)  BAKIM İDAMESİ (K1- İŞ4)  ÇALIŞANLARA İLİŞKİN (K2)  TAHLİYE (K2-İŞ1)  KURTARMA (K2-İŞ2)  Gerekirse tıbbi bakım (K2-İŞ3)  İŞE YERLEŞTİRME (K2-İŞ4) ARAÇ GEREÇ (K3)  KURTARMA  YERLEŞTİRME  KULLANIMA SOKMA OLAY- FİZİK YAPILAR (K4)  DURDURMA  İZOLASYON  SAVMA 14

15

 Planların gerçekçi ve uygulanabilir olması için, her yerleşim birimi (köy, ilçe, il), kurum ve kuruluşun kendi planını kendisinin oluşturması çok önemlidir.  Ulusal ya da merkezi plan bu planların birleştirilmesi ile oluşturulur.  Gerek sağlık hizmetleri ve gerekse diğer hizmetler için, önceden ve eş büyüklükteki yakın yerleşim birimlerinin birbirine yardımcı olarak seçilmesi ve görevlendirilmesinde büyük yarar vardır. 16

17

 Günümüzde deprem gibi bazı afetlerin zamanının önceden tahmin edilmesi olanaksız iken bazılarının (kasırga, sel) önceden haber alınması ve afet bölgesinden halkın tahliye edilmesi olanaklı olabilmektedir.  Yasal düzenlemeler : Afet yönetimine, imar ve yapılara, örgütlenmeye ilişkin yasal düzenlemeler bu kapsamda değerlendirilir. 18

 Toplumun afete karşı hazırlıklı ve bilinçli hale getirilmesi için düzenlenecek her türden eğitimin bu dönemde yapılması gerekir. Afetlere karşı sektörde çalışanların bilinçli ve hazır hale getirilmesi, afet planlarında görev verilen kadroların sürekli eğitilerek olaya hazırlıklı olmaları sağlanmalıdır.  Sağlık hizmetlerini ilgilendiren sektörlerin ve toplumun da katıldığı tatbikatlar yapılmalıdır. 19

 Afet yönetimine ilişkin tüm yasal düzenlemelerin sessiz dönemde yapılması gerekir.  Sağlık hizmetleri yönetiminde afete uyum, reaksiyon verme ve afetle baş etme konularına ilişkin yasal alt yapı bu dönemde oluşturulmalıdır.  Ayrıca ilgili mevzuatlar sağlık çalışanlarının rahatlıkla anlayacağı şekilde yönergeler şeklinde yazılmalıdır. Aksi takdirde hukuk terminolojisine aşina olmayan sağlık görevlileri konuyu kavramakta sıkıntı çekeceklerdir. 20

 Alt yapının güçlü hale getirilmesi: Özellikle ulaştırma, haberleşme ve binaların alt yapısı güçlü hale getirilerek hem afetin zararları en aza indirilmeye hem de afet sonrasında müdahale yeteneğinin geliştirilmesine çalışılır.  Sağlık kurum ve kuruluşlarının binalarının yapısı ve dayanırlığı afet açısından gözden geçirilerek afete uygun olmayanların değiştirilmesi, düzenlenerek güçlü hale getirilmesi bu başlık altında toplanan işlemlerdir. 21

 Hastane ve benzeri yerlerin elektrik, su, gazın kesileceği, merkezi oksijen ve sistemlerinde arıza çıkabileceği göz önünde bulundurulmalı ve bu gibi durumlara karşı gerekli önlemlerle donatılmalıdır.  Jeneratör,  Yedek su tankı,  Yedek ısıtma düzeneği  Çeşitli çelik ve dayanıklı poliüretan depolar vb.) 22

OLGU / OLAY INCIDENT 1İVEDİ DURUM EMERGENCY 2FELAKETDISASTER 3AFETCATASTROPHE 23