TEKNİK RESİMDE ÖLÇÜLENDİRME Öğr. Gör. RIDVAN YAKUT TEKNİK RESİMDE ÖLÇÜLENDİRME

Ölçülendirme Üretimi düşünülen bir parçanın yapımı için öncelikle, o parçanın yeterince görünüşlerinin çizilmesi ve eksiksiz olarak ölçülendirilmesi gereklidir. Çizimi yapılan bir parçanın biçimi görünüşlerle belirtildikten sonra, çizim üzerinde yüzeyler arasındaki uzaklık, deliklerin yer ve çapları, yüzey kalitesi, tolerans ve açıklama, gerecin cinsi ve üretim sayısı gibi bilgiler de yer almalıdır.

Ölçülendirme Yapım ve kontrol için gerekli olan ölçüler resmin üzerinde bulunmalıdır. Resimlerin ölçülendirilmesinde en küçük bir ölçü eksikliği parçanın yanlış üretilmesine neden olabilir. Bu nedenle resim üzerindeki ölçüler hatasız ve eksiksiz olarak gösterilmelidir. Bir parçanın ölçü elemanları aracılığı ile gerçek boyutlarının resim üzerinde gösterilmesine ölçülendirme denir.

Ölçülerin Gösterilmesi

Ölçü Çizgisi Sürekli ince çizgidir. Uçları oklarla sınırlandırılır. Ölçü çizgisi görünüşün 7-10 mm dışına çizilir. İki ölçü çizgisi arasında 5-8 mm aralık bırakılır.

Ölçü Çizgisi Ölçü çizgileri birbirleriyle veya başka bir ölçüye ait bağlama çizgisi ile kesişmez. Görünüşün çevre çizgileri kesinlikle ölçü çizgisi olarak kullanılamaz.

Ölçü Bağlama Çizgileri Ölçülendirilecek kısmın çizgilerinin uzatılması ile elde edilen, ölçü sınırlarını belirleyen çizgidir. Ölçü çizgisinin okları ile temas eder. Ölçü bağlama çizgisi ok başlarından 1.5-3 mm kadar dışarı uzatılır.

Ölçü Bağlama Çizgileri Ölçü bağlama çizgileri ölçü elemanına dik ve paralel olmalıdır. Gerektiğinde eğik fakat birbirine paralel konumda çizilmelidir.

Ölçü Klavuz Çizgileri Görünüşün çevre çizgisi üzerinde son bulmuşsa ok ile, Görünüşün çevre çizgisi içinde son bulmuşsa nokta veya daire ile,

Ölçü Klavuz Çizgileri Eksen çizgileri gibi bütün diğer çizgilerde son bulmuşsa sınırlandırma işaretsiz olmalıdır.

Ok Başları Ölçü çizgilerini sınırlamada kullanılır. Ölçüsü belirtilen yerin boyutunu gösterir. Ok başlarının uzunluğu 2.5 - 3 mm ve kalınlığı uzunluğunun 1/3’ü kadar alınır. Bir resim üzerindeki bütün oklar aynı büyüklükte olmalıdır. Ok başları ölçü çizgisi sınırları içerisine çizilir. Dar yerlerde, ok başları dışarıya alınabilir. Bazı durumlarda ok yerine noktalar da kullanılabilir.

Ölçü Rakamları Düzgün ve okunaklı olarak ölçü çizgisinin üst tarafına ve ortasına yazılır. Rakamlarla çizgi arasında 1.5-2 mm’lik bir boşluk bırakılır. Dar yerlerde ölçü rakamı, ölçü çizgisinin uzantısı üzerine mümkünse sağ tarafa yazılır.

Ölçü Rakamları Paralel ölçüler üst üste geldiğinde yanlış okumayı önlemek için rakamlar kaydırılarak yazılır. Kesit görünüşlerde ölçü rakamının yazılacağı yerde tarama çizgileri çizilmemelidir.

Ölçeklendirme Gerçek Ölçek: Parçaların üzerinden alınan ölçülere göre çizilen ölçek çeşididir. Ölçek 1:1 diye belirtilir. Küçültme Ölçeği: Büyük parçaların küçültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 1:5, 1:10, 1:20, 1:50… veya 1/5, 1/10, 1/50, 1/100 … diye belirtilir. Büyültme Ölçeği: Küçük parçaların büyültülerek çizildiği ölçek çeşididir. Ölçek 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1…… diye belirtilir.

Ölçülendirme Elemanları