DÜNYANIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ-1 Dünyanın Şekli ve Sonuçları Günlük Hareket ve Sonuçları Yıllık Hareket Tanımlar Eksen Eğikliği ve Yıllık Hareketin Sonuçları Eksen Eğikliği İle İlgili İhtimaller Motive

Dünya,kutuplardan basık Ekvatordan şişkin bir küre şeklindedir Dünya,kutuplardan basık Ekvatordan şişkin bir küre şeklindedir.Bu şekle,Geoit denir

Dünyanın Şeklinin Sonuçları 1- Kutuplar,yerin merkezine daha yakın olduğundan, Ekvatora göre yer çekimi daha fazladır.( Yarıçap farklılığı ) Yerçekimi fazla Yerçekimi az

2- Ekvator çevresi, kutuplar çevresinden daha uzundur. 40.009 km Ekvator : 40.076 km

3- Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe, güneş ışınlarının yer yüzüne düşme açısı küçülür.

4- Dünyanın bir yarısı karanlık iken, diğer yarısı aydınlık olur.

5- Paralellerin boyları ve çapları,kutuplara doğru küçülür 5- Paralellerin boyları ve çapları,kutuplara doğru küçülür.Meridyenlerin ise,Ekvatordan kutuplara doğru aralarındaki mesafe azalır ve kutuplarda birleşirler. Paraleller Meridyenler

6-Haritalar çizilirken bozulmalar meydana gelir. Grönland-1 Grönland-2 Kuzey Amerika-1 Kuzey Amerika-2 Antarktika-1 Antarktika-2

7-Kutup yıldızı, Kuzey kutup noktasına her zaman 90°.lik açıyla gelir. Bu nedenle, kuzey yarımküredeki bir yerde kutup yıldızının görülme açısı o yerin enlemini verir. Kutup yıldızı Bu enlemde 60 derece ile görülür 60 K Bu enlemde 30 derece ile görülür 30 K Ekvatordan daha güneydeki noktalarda görülmez

Dünyanın, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya dönerek, 24 saatte GÜNLÜK HAREKET ( DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİ ) Dünyanın, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya dönerek, 24 saatte tamamladığı hareketine denir. Günlerin, 24 saat olması dünyanın kendi etrafındaki dönüş hızı ile ilgilidir. Dönüş hızı değişirse gün uzunluğu da değişir. Batı Doğu

GÜNLÜK HAREKETİN SONUÇLARI 1- Dünyanın, kendi etrafında en hızlı döndüğü yer Ekvatordur. Kutuplara doğru hız azalır. Buna, Çizgisel hız denir. Çizgisel hızın her enlemde farklı olmasının sebebi,dünyanın şeklidir. Dünyanın, birde Açısal hızı vardır fakat bu her enlemde aynıdır.

2- Gece-gündüz oluşur ve ardalanır. 3- Yönler ortaya çıkmıştır.

4- Yerel saat farklılıkları oluşur. 1 DOĞU 2 DOĞU 3 DOĞU 4 DOĞU 5 DOĞU 6 DOĞU 4 d 4 d 4 d 4 d 4 d 12.00 12.04 12.08 12.12 12.16 12.20

5- Sürekli rüzgarların ( Alize, Batı, Kutup ), yönlerinde sapmalar olur. Bu sapmalar KYK’ de sağa, GYK’ de sola doğrudur. Aynı şekilde, okyanus akıntılarında da sapmalar olur. Sapma yönü, rüzgarlardaki gibidir. KYK GYK

6-Dinamik basınç alanları oluşur 6-Dinamik basınç alanları oluşur.(30 enlemlerinde DYB, 60 enlemlerinde DAB) 60 K DAB 30 K DYB 30 G DYB 60 G DAB

7- Gün içerisinde güneş ışınlarının geliş açısı değişir 7- Gün içerisinde güneş ışınlarının geliş açısı değişir. Bunun sonucunda : a) Gün içerisinde sıcaklıklar değişir ve günlük sıcaklık farkları oluşur. Öğleden 1-2 saat sonra Sıcaklık Sabah Öğle Akşam

b) Gölge boyları gün içerisinde değişir. Öğle Sabah Akşam

c) Özellikle çöllerde mekanik çözülme ( fiziksel parçalanma ) meydana gelir. 1 2

d) Günlük basınç merkezleri oluşur ve meltem rüzgarları meydana gelir. Deniz meltemi Kara meltemi Dağ meltemi Vadi meltemi

YILLIK HAREKET ( DÜNYANIN GÜNEŞ ETRAFINDAKİ HAREKETİ ) Dünyanın, güneş etrafında, elips bir yörüngede 365 gün 6 saatte tamamladığı hareketine denir.

Yörüngenin Elips Şeklinde Olmasının Sonuçları 1- Dünya, güneşe bazen yaklaşır, bazen de uzaklaşır. En yakınken tarih 3 Ocak, en uzakken tarih 4 Temmuzdur. Yaklaşıp uzaklaşmanın mevsimler ve sıcaklık üzerinde etkisi yoktur. Esas olan, güneş ışınlarının geliş açısıdır.

Mevsim Süreleri KYK GYK İlkbahar - 92 İlkbahar - 89 Yaz - 94 Yaz - 90 2- Mevsim süreleri eşit olmaz. Mevsim Süreleri KYK GYK İlkbahar - 92 İlkbahar - 89 Yaz - 94 Yaz - 90 Sonbahar- 89 Sonbahar - 92 Kış - 90 Kış - 94

3- Şubat ayı 2 gün kısa sürer, KYK’de Eylül ekinoksu 2 gün gecikmeyle 23 Eylülde gerçekleşir. 4- Kutuplardaki 6 aylık gece-gündüz süreleri eşit olmaz. Aylar ve Gün Uzunlukları 4 Önemli Tarih Ocak : 31 Temmuz : 31 1- 21 Mart Şubat : 28 Ağustos : 31 2- 21 Haziran Mart : 31 Eylül : 30 3- 21 Aralık Nisan : 30 Ekim : 31 4- 23 Eylül Mayıs : 31 Kasım : 30 Haziran : 30 Aralık : 31 Kuzey Kutup Noktası ( 90 K ) Gündüz: 186 gün Gece : 179 gün Güney Kutup Noktası ( 90 G ) Gündüz: 179 gün Gece : 186 gün

Tanımlar: Ekvator Düzlemi : Ekvatordan geçtiği varsayılan düzleme denir. Ekliptik ( Yörünge ) Düzlem : Yörüngeden geçtiği varsayılan düzleme denir. Ekvator Düzlemi

Yer Ekseni : Bir kutuptan diğerine uzanan ve Ekvator düzlemini dik olarak kesen çizgidir. Eksen Eğikliği : Yörünge düzlemi ile Ekvator düzlemi arasındaki 23 27’ lık açıya denir. Yer Ekseni Eksen Eğikliği

Kış İlkbahar Sonbahar Yaz Eksen Eğikliği ve Yıllık Hareketin Sonuçları 1- Mevsimler oluşur. NOT : 4 mevsim, sadece orta kuşakta yaşanır. Kış İlkbahar Sonbahar Yaz

2- Dönenceler ve kutup daireleri oluşur.

3- Aydınlanma çizgisi, yıl boyunca yer değiştirir. 1 2 3

4- Güneşin doğuş-batış saatleri ve yeri yıl boyunca değişir. 21M – 23 E 21 H 21 A

5- Gece-gündüz süresi, yıl boyunca değişir.

6- Bir noktaya güneş ışınlarının geliş açısı, yıl boyunca değişir 6- Bir noktaya güneş ışınlarının geliş açısı, yıl boyunca değişir. Bu nedenle, sıcaklık ve gölge boyları yıl boyunca değişir.

7- Aynı anda, farklı yarımkürelerde farklı mevsimler yaşanır. Yaz Kış

8- Matematik iklim kuşakları oluşur.

Kutuplarda güneşin batmaması 9- Kutuplarda, gece ve gündüzler 6 ay sürer. Kutuplarda güneşin batmaması

Eksen Eğikliği Olmasaydı ( Ekvatorla Yörünge Düzleminin Çakışması ) 1- Mevsimler oluşmazdı. 2- Güneş ışınları, yıl boyunca sadece Ekvatora dik gelirdi. 3- Sürekli gece-gündüz eşitliği yaşanırdı. 4- Dünya üzerinde ılıman bir iklim yaşanırdı. 5- Aydınlanma çizgisi her zaman kutup noktalarından geçerdi. 6- Güneş her iki kutup noktasında da her zaman aynı anda görülürdü.

Eksen eğikliği azalsaydı ( Mesela, 10° olsaydı ) 1- Dönenceler 10°, kutup daireleri ise 80° enlemlerinden geçerdi. 2- Orta kuşak genişler, tropikal kuşak ve kutup kuşağı ise daralırdı. 3- Gece-gündüz süreleri arasındaki fark azalırdı. 4- Orta kuşakta, yazlar daha serin kışlar ise daha ılık olurdu. K K D Y D O D G K D

Eksen eğikliği artsaydı ( Mesela, 35° olsaydı ) 1- Dönenceler 35°, kutup daireleri ise 55° enlemlerinden geçer. 2- Orta kuşak daralır, tropikal kuşak ve kutup kuşağı ise genişler. 3- Gece-gündüz süreleri arasındaki fark artardı. 4- Orta kuşakta yazlar daha sıcak, kışlar daha soğuk olurdu. K K D Y D O D G K D