ANLAMINA GÖRE CÜMLELER 1. OLUMLU CÜMLE 2. OLUMSUZ CÜMLE 3.SORU CÜMLESİ 4.ÜNLEM CÜMLESİ 5. ŞART CÜMLESİ 6.EMİR CÜMLESİ 7.İSTEK CÜMLESİ 8. GEREKLİLİK CÜMLESİ

-Öncelikle olumlu olumsuz cümleleri tanıyalım. Ne dersiniz? -Tom bu konuyu hep karıştırıyor.Belki bu kez kafası karışmadan beni anlayabilir. 

OLUMLU CÜMLE -Korkma Tom, çok kolay bir konu.Sen de bizim afacanlar gibi kolayca anlayacaksın.

En değerli varlığım annemdir. -Şimdi aşağıdaki cümleleri anlamları açısından inceleyelim. En değerli varlığım annemdir. Bu binanın yerinde şeftali bahçesi vardı. Ev ucuz fiyata satılmış. Okulda grip salgını başladı. Aranan adam henüz bulunamadı. Sonuçları önce biz öğreneceğiz. İsim cümlelerini ve fiil cümlelerini belirtiniz. Verilen cümlelerdeki yargılardan gerçekleşenleri ya da gerçekleşmesi tasarlananları belirtiniz.

Yola birazdan çıkacağız. Burada yeni arkadaşlar edindim. -Cümlede bildirilen yargı gerçekleşiyor ya da gerçekleşmesi tasarlanıyorsa, böyle cümlelere olumlu cümle denir. Yola birazdan çıkacağız. Burada yeni arkadaşlar edindim. -Buraya kadarını anladım gibi…

OLUMSUZ CÜMLE -Anlat bakalım…

Çocuklar hiçbir yerde yok. Bu resim hiç de güzel değil. -Cümlede bildirilen yargının gerçekleşmediğini ya da olmadığını belirten cümlelere olumsuz cümle denir. Bu soruyu çözemedik. Çocuklar hiçbir yerde yok. Bu resim hiç de güzel değil. Leyla çok sabırsız. Ne beni dinliyor, ne de annesini.

-Fiil cümlelerinde olumsuzluk; “-ma,-me” ekleri ya da “ne…ne” bağlacıyla yapılır. -İsim cümlelerinde olumsuzluk; “-siz” eki,“ne…ne” bağlacı ya da “yok, değil” sözcükleriyle yapılır. -Örneklerde de gördük.Peki biçimce ve anlamca olumluluk nasıl oluyor?

-Çok kolay.  -Gel sana bunu bir tabloyla anlatayım. -Peşindeyimmm…

-Evet, anladım.  CÜMLE BİÇİMCE ANLAMCA Evler ucuzladı.(Anlam olumlu, yargı gerçekleşmiş.) olumlu Bu işte Ayşe’nin hatası yok değil.(Olumsuzun olumsuzu anlamca olumlu yapar.) olumsuz Dün okula gitmemiş.(Olumsuzluk eki almış, durum olumsuz.) Annem çok hastaydı.(Durum gerçekleşmiş, anlam olumsuz.) Borç verecek paran mı var?(Olumsuzluk eki yok ama anlam olumsuz.) Ne yemek yiyor, ne su içiyor.(Ne…ne bağlacı anlamı olumsuz yapar.) Ben yapamazdım sanki.(Yapardım anlamı var.)

-Bulurummm, gel burayaaa! -Bu cümleleri bulamaz kiiii!  CÜMLE BİÇİMCE ANLAMCA Bu soruyu çöz de görelim. Bugün gelmem mümkün değil. Yarın hava güneşli olacak. Seni anlamıyor değilim. Böyle giderse kilo veremez. Bu elbiseyi beğendim. Seni sevmediğimi de nereden çıkardın?

-Gel, barışalım. Eeee diğer cümle çeşitleri nelerdi? -Diğerleri daha kolay, hemen anlayacaksın. 

Gereklilik Soru Emir Şart Ünlem İstek -Hadi bakalım çocuklar, tahminleri alalım.  CÜMLE TÜRÜ Geziye siz de katılacak mısınız? Kaç gün beklediniz? O günleri nasıl unutabilirim? Ah, ben ne yaptım! İmdat! Bitsin artık bu işkence! Yemek yiyeceksen, erken gel. Onu görürsen, beni ara. Burayı ben çıkınca temizle. Kapıyı kapalı tutunuz. Hayvanları sevelim. Ödevimi hemen yapmalıyım. İşe zamanında gelmelisin. Gereklilik Soru Emir Şart Ünlem İstek

-Evet, sevgili çocuklar;şimdi tablomuzu inceleyelim -Evet, sevgili çocuklar;şimdi tablomuzu inceleyelim. Bakalım tahminleriniz doğru mu? -İnceleyelim bakalım.bu Jery de her şeyi biliyor…

Geziye siz de katılacak mısınız? Kaç gün beklediniz? Soru cümlesi TÜRÜ NEDEN? Geziye siz de katılacak mısınız? Kaç gün beklediniz? Soru cümlesi Bilgi almak amacıyla kurulmuş,soru eki almış cümlelere soru cümlesi denir. O günleri nasıl unutabilirim? Sözde soru cümlesi Unutamam anlamı var, soru sormuyor ama soru zarfı var. Ah, ben ne yaptım! İmdat! Bitsin artık bu işkence! Ünlem cümlesi Korku, heyecan, pişmanlık, sevinç vb. duyguları coşkulu bir biçimde anlatan cümlelere ünlem cümlesi denir. Yemek yiyeceksen, erken gel. Onu görürsen, beni ara. Şart cümlesi (-sa, -se) Yargının gerçekleşmesini bir şarta bağlayan cümlelere şart cümlesi denir. Burayı ben çıkınca temizle. Kapıyı kapalı tutunuz. Emir cümlesi (emir kipi) Bir işin yapılmasını emreden cümlelere emir cümlesi denir. Hayvanları sevelim. İstek cümlesi (-a,-e) Bir dileğin gerçekleşmesine dair isteği bildiren cümlelere istek cümlesi denir. Ödevimi hemen yapmalıyım. İşe zamanında gelmelisin. Gereklilik cümlesi (-malı, -meli) Yargının yapılması gerektiğini anlatan cümlelere gereklilik cümlesi denir.

TEK YÜKLEMİ OLAN CÜMLELER BİRDEN ÇOK YÜKLEMİ OLAN CÜMLELER (BASİT CÜMLE) BİRDEN ÇOK YÜKLEMİ OLAN CÜMLELER (SIRALI CÜMLE) YAPISINA GÖRE CÜMLELER BAĞLACI OLAN CÜMLELER (BAĞLI CÜMLE) BİRLEŞİK CÜMLELER İÇİNDE FİİLİMSİ OLAN CÜMLELER ŞART BİRLEŞİK CÜMLE İÇ İÇE BİRLEŞİK CÜMLE Kİ’Lİ BİRLEŞİK CÜMLE

TEK YÜKLEMLİ CÜMLELER

Burada tarihi kalıntılar var. -İçinde tek bir yargı barındıran cümlelere tek yüklemli cümle (basit cümle) denir. Bahçeye çiçek diktik. Sabah yola çıkacağız. Burada tarihi kalıntılar var.

BİRLEŞİK CÜMLELER

Ankara’ya ulaşınca beni ara. Kitap okumayı hiç ihmal etmez. -Aşağıdaki cümleleri inceleyerek, soruları cevaplayınız. Ankara’ya ulaşınca beni ara. Kitap okumayı hiç ihmal etmez. Biletini alıp, salona girdi. Siparişleri almadan, eve gelme. Erkenden uyanıp, kahvaltı yapmadan dışarı çıkmış. Yukarıdaki cümlelerdeki yargı bildiren sözcükleri belirtiniz. Bu sözcüklerin türlerini söyleyiniz.

Sulanmayınca bütün çiçekler solmuş. Yan cümlecik Temel cümle -Fiilimsi alan cümleler yan cümlecikler kurarak birden fazla yargı içerir. Sulanmayınca bütün çiçekler solmuş. Yan cümlecik Temel cümle Erken kalkan yol alır. Yan cümlecik Temel cümle

Eğer baban gelmezse, yalnız git. Yan cümlecik Temel cümle -Şart cümlesi:Yan cümlesi dilek- şart kipiyle kurulan birleşik cümlelerdir. Eğer baban gelmezse, yalnız git. Yan cümlecik Temel cümle Kitabı bulamazsan, memura sor. Yan cümlecik Temel cümle

Babam “Arkadaşın seni aradı.” dedi. iç cümle -İç içe birleşik cümleler: Bir cümlenin içine başka bir cümlenin girmesiyle oluşan birleşik cümlelerdir. Babam “Arkadaşın seni aradı.” dedi. iç cümle “Savaşı önce kendime karşı kazanmalıyım” diye düşündü.

Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. temel cümle yan cümle -Ki’li birleşik cümleler: Yan cümlesi ki bağlacıyla temel cümleye bağlanmış birleşik cümlelerdir. Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. temel cümle yan cümle Eminim ki yaptıklarınız unutulmayacak. temel cümle yan cümle

BİRDEN ÇOK YÜKLEMİ OLAN CÜMLELER

-Jery , sıra sende hadi söyle bakalım -Jery , sıra sende hadi söyle bakalım.Birden çok yüklemli cümlelerin özellikleri nelerdir? -Tabi ki… Çok kolay!

Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. -Anlamca alakalı birden çok cümlenin virgül ya da noktalı virgüllerle bağlanarak oluşturdukları cümlelere birden çok yüklemli cümle(sıralı cümle) denir. - Eğer bu cümlelerin ortak bir ögesi varsa bağımlı sıralı, yok ise bağımsız sıralı cümle olur. Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. (Özne ortak. Bağımlı sıralı cümle) Annem eve girdi, babam telefonla aradı. (Ortak öge yok.Bağımsız sıralı cümle)

BAĞLACI OLAN CÜMLELER

Bizi gördü ve koşmaya başladı. Çok yorgunum ama çalışmak zorundayım. -İki ayrı cümlenin bağlaçlarla birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlelerdir. Bizi gördü ve koşmaya başladı. Çok yorgunum ama çalışmak zorundayım. Annesi görebilir yalnız diğerleri dışarıda beklesin.

-Konuyu ben daha iyi anlattım, kabul et Jery!... -Hayır, Tom! Ben daha iyi anlattım…

HAZIRLAYAN SEMA KILINÇ