ENDÜSTRİ VE ÖRGÜT PSİKOLOJİSİ

Endüstri ve örgüt psikolojisi nedir? İşyerindeki insan davranışını inceleyen psikoloji alanıdır. Üretimde verimlik, kişiler ve kurumlar arası ilişkiler gibi konularla ilgilenir. -

Endüstri Psikologları İş alanı içindeki temel personel fonksiyonlarını inceler; Çalışanları bulma ve seçme yöntemleri, Çalışanların nasıl yetiştirileceği ve geliştirileceği, Çalışanların iş performansının değerlendirilmesi.

Endüstri Psikologları Çalışma davranışının altında yatan psikolojik süreçleri inceler; İşe karşı motivasyon, İş tatmini, Stres şeklindeki işçi duyguları.

Endüstri Psikologları İş yerindeki grup süreçlerine odaklanır Alt ve üstler arasındaki ilişkiler, İşçi gruplarının işi yaptırmak için nasıl uyumlaştırılacakları.

Endüstri Psikologları Çalışma örgütlerinin yapısını, Fiziksel, sosyal ve psikolojik çevrenin işçi davranışını nasıl etkilediğini kapsayan büyük resimleri inceler

Endüstri Psikolojisinin Amaçları Endüstri psikolojisinin iki hedefi vardır. İnsanın çalışma davranışı hakkında bilgimizi ve anlayışımızı artırma çabasıyla araştırmalar yürütmek-bilim adamı Bu bilgiyi çalışma davranışını, iş çevresini ve işçilerin psikolojik koşullarını geliştirmek için uygulamak-uygulayıcı

Endüstri Psikologları Uygulayıcı olarak; Çalışan sınama programını, Çalışanın tutum araştırmasını, Çalışanın yetiştirme programını yürütebilir.

Endüstri Psikolojisinin Tarihçesi

Başlangıç 20. yüzyılın başlarında bir grup psikolog çalışma davranışının araştırılmasına yöneldi; 1908 Walter Dill Scott satış personeli ve reklam psikolojisi 1913 Hugo Munsterberg iş dizaynı ve personel seçme 1911 Frederick W. Taylor belirli bir işi yapmanın “en iyi bir yöntemi” olduğunu düşünüyordu. “Hareket ve zaman etütleri yöntemi” ve “bilimsel yönetim” sistemlerini tanımladı. Bilimsel yönetim sistemini yeteneklere dayalı işçi seçimi ve uygun araçları kullanma düşünceleri ile birleştirdi. Ancak günümüzde çoğu iş hareket ve zaman etütleri sistemine uygun değildir.

I. Dünya savaşı ve 1920’ler Robert Yerkes ve bir grup psikolog orduya yeni katılanları yerleştirmek için zeka testleri oluşturdular → ilk kitlesel sınav çabaları -Bu gün çalışanı seçme ve sınama uygulamalarının temelini oluşturur I. Dünya savaşından sonra psikologlar endüstride personel tarama ve yerleştirmede yer aldılar. İlk doktora derecesi 1921 de alındı ve psikologlar danışman ve araştırmacı olarak endüstride yer almaya başladı.

Büyük bunalım yılları ve II. Dünya Savaşı Elton Mayo ve bir grup psikolog fiziksel iş çevresinin çalışan verimliliği üzerindeki etkilerini incelediler. 1933 →Hawthorne etkisi -İş verimliliğini etkilemede çalışan morali -İnsan ilişkileri akımı “Ordu Genel Sınıflandırma Testi”

Savaş sonrası yıllar 1950-1960 Soğuk savaş yılları savunma sanayine ağırlık verildi → Mühendislik psikolojisi (Araç ve gereçlerin insanların kolayca kullanabilecekleri biçimde düzenlenmesi) 1984’te Personal Psychology dergisinin yayınlanması → çalışanları seçme, sınama, değerlendirme konularında yoğunlaşma 1964’te sivil haklar yasası → istihdam uygulamalarında ayrımcılığı yasakladı. Psikologlar adil istihdam standartlarının oluşturulmasında önemli rol oynamaya başladılar.

Günümüzde ve Gelecekte İşin değişen yapısı -örgütsel küçülme -dış kaynaklardan yararlanma İnsan kaynaklarına odaklanmada artış -yetenek yönetimi İşgücünün küreselleşmesi ve çeşitliliğinde artış Politika ve uygulamada endüstri psikolojisinin görünürlüğünde artış

Günümüzde ve Gelecekte Endüstri psikolojisi; çalışanları seçme, yetiştirme, geliştirme ve motive etme konusunda önemli bir etkisi vardır. Endüstri psikolojisinin çalışma performansını artırmaya ve çalışanlar için koşulları daha iyi, daha ödüllendirici ve daha sağlıklı yapmaya yardım etme konusunda büyük bir rol oynaması için de büyük bir potansiyeli vardır.

Gelecekte endüstri psikolojisinin ilgilenmesi gereken sorunlar Daha etik ve sosyal sorumluluk sahibi olan liderleri kapsayan, daha iyi örgütsel liderleri seçme ve geliştirme Adil ücretlendirme, esnek çalışma politikaları ve işyerinde ayrımcılığı azaltma yoluyla çalışanları geliştirme İşgücü çeşitliliğini ve küreselleşmeyi en uygun yoldan güçlendirme Yeteneklerin uygun yönetimi ve geliştirilmesi yoluyla performansı iyileştirme Örgütlerin olumlu değişimi benimsemelerine ve daha yenilikçi olmalarına yardım etme

Endüstri Psikolojisinde Araştırma Yöntemleri

TANIMLAR BİLİM: Sistematik bilgiler bütünüdür; Gözlemler, ölçümler ve deneyler sonucunda bilgiler derlenir; Derlenen bilgiler tanımların ve varsayımların ortaya konulmasıyla sistematik hale getirilir.

BİLİMSEL YÖNTEMİN ÖZELLİKLERİ 1. DÜZENLİDİR: Konuları gelişi güzel değil belli bir düzen içinde ele alır ve inceler. 2. VERİYE DAYANIR: Gözlemlenebilen, toparlanabilen verilerle ilgilenir. 3. NESNELDİR: Bu konuda eğitimli herhangi biri tarafından yapılabilir. 4. ANALİTİKTİR: Olgular parçalarına ayrılabilir; neden- sonuç ilişkisi kurulabilir. 5. TEKRAR EDİLEBİLİR: Yalnız bir kez olan bir daha ortaya çıkmayan olaylar bilimsel yöntemlerle incelenemez.

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİN AMAÇLARI 1.Olguyu tanımlamak; Şirketin üretim düzeylerini, Çalışanların işe gelmeme ve işten ayrılma oranları Üst ve astlar arasındaki etkileşimlerin sayısı ve tipi

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİN AMAÇLARI 2.Olguyu açıklamak Bir şirketin çalışanlarının devir oranlarının, çalışanların ücret ve yan ödemelerin düzeylerinden tatminsizlik nedeniyle yüksek olduğunu bulmak

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİN AMAÇLARI 3.Tahmin etmek; Çalışanın bir yönetim pozisyonuna en uygun aday olup olmadığını tahmin etmek için belirli psikolojik testleri kullanılması Çalışanların farklı türdeki teşvik programına nasıl tepki vereceklerini tahmin etmek için bir motivasyon teorisini kullanmak

ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİNİN AMAÇLARI 4.Uygulamak; Örneğin; Örgütsel karar verme sürecine çalışanların katılımı ile iş tatmini arasında pozitif ilişki olduğunu gösteren deliller vardır. Bunu bilen bir endüstri psikoloğu iş tatminin artırmak için şirketin karar verme sürecine çalışanların katılımı ile ilgili bir programı uygulayabilir.

Araştırma Sürecindeki Adımlar Problemin ya da sorunun formülleştirilmesi Hipotez oluşturma Araştırma tasarımını seçme Veri toplama -tesadüfi örneklem -tabakalı örneklem Araştırma verilerinin analizi Araştırma sonuçlarının yorumlanması

Araştırma Tasarımları

Deney Yöntemi Laboratuvarda yapılan araştırmalardır. Gerçek bir işyerinde, bir alan deneyi olarak da uygulanabilir. Deney yöntemi araştırmacıya, araştırma alanı üzerinde yüksek derecede kontrol imkanı vermek için tasarlanır. Bağımsız değişken olarak adlandırılan bir değişkenin düzeylerini sistematik olarak yönlendirir ve bağımlı değişken olarak bilinen başka bir değişken üzerindeki etkisini ölçer. Deney yönteminde bağımlı değişken dışında hiçbir unsurun değişmesine izin verilmez. Bağımlı değişkendeki herhangi bir değişime bağımsız değişkenin neden olduğu varsayılır.

Deney Yöntemi Deneysel yöntemin ana avantajı değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini belirlememize olanak sağlamasıdır. Deney yönteminde araştırmacı iki katılımcı grubunun sonuçlarını karşılaştırır Deney grubu (davranış grubu) bağımsız değişkendeki değişime tabi tutulur. İkinci gurup olan kontrol grubu hiçbir değişime tabi tutulmaz Deneysel yöntemin ana dezavantajı yapay oluşudur.

Örnek Bir araştırmacının satış becerileri için yeni bir yetiştirme programının etkinliğini test etmek istediğini düşünelim. -Bağımsız değişken: yetiştirme programı -Bağımlı değişken: üretim miktarı

Deney Yöntemi Belirlenmiş bağımsız değişkenlerden başka, bağımlı değişken etkileyebilen değişkenler dışsal değişkenler olarak adlandırılır. Bu değişkenler araştırma yapmanın sıkıntılarını artırır Deneysel yöntemin başarısının anahtarı tüm dışsal değişkenleri sabit tutmaktır. Tesadüfi atama herhangi bir motivasyonel farklılığın ya da diğer bireysel özelliklerin her iki grupta da eşit olmasını sağlar.

Yarı deneyler Deneysel yöntemi izleyen ancak katılımcıların gruplara tesadüfi olarak atanmadığı ve bağımsız değişkenin yönlendirilmesi gibi özellikleri olmayan bir tasarımdır. Neden-sonuç ilişkileri belirlenemez Endüstri psikolojisinde sık kullanılır Çoğu zaman analiz birimi bireylerden çok örgütler ve gruplardır.

Örnek Örneğin araştırmacı belirli bir yetiştirme programına devam eden bir grup çalışanı, yetiştirme almayan bir diğer grup ile karşılaştırır.

Korelasyon Yöntemi Doğal olarak ortaya çıktığı şekliyle değişkenleri arasındaki ilişkilere bakar. Deneyi yapan tarafından değişkenlerin etkilenmesi söz konusu değildir. Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ayrımlar deneysel yöntemde olduğu kadar önemli değildir. Gerçek çalışma ortamında kullanılması kolaydır Önceden toplanmış olan arşiv verileri ile de yapılabilir. Neden-sonuç ilişkileri belirlenemez

Örnek Örneğin çalışanların işveren hakkındaki tutumları ile bir şirketin hisse programına yatırdıkları para miktarı arasında bir ilişki bulunduğunu varsayalım.

Çoklu Regresyon Tasarımı Çok sayıdaki değişkenin belli bir çıktıyla nasıl ilişkili olduğunu belirlenmesine imkan verir

Örnek Örneğin hemşirelerin iş başındaki performans değerlendirmelerini tahmin etmek için teknik hemşirelik becerileri ile motivasyona ilişkin bir ölçü kullanılabilir. Araştırmacı teknik beceri ve motivasyonun birlikte performansı nasıl etkilediğini gösterebilir.

Meta-analiz Çok sayıda araştırma sonuçlarının birleştirilmesine ve birlikte analiz edilmesine imkan veren metodolojik bir teknik yöntemdir. Meta analiz belli bir hipotezin ya da konunun 20 veya daha fazla ayrı araştırması olduğu zaman yapılabilir.

Örnek Olay Yöntemi Bu araştırma yöntemi; davranışın bir defaya mahsus değerlendirmesini ya da sadece tek bir grup, departman ya da örgüte bir müdahalenin uygulamasını kapsar. Kesin sonuçlar çıkarmamıza imkan vermez. Hipotezleri test edemeyiz ve neden-sonuç ilişkisi çıkaramayız. Sadece bir katılımcısı olan araştırma gibidir. Örnek olay yöntemi ortaya çıkan delil olarak değerlendirilir. Deneysel ve korelasyon yöntemleri ile test edilecek hipotezler geliştirmeye imkan verebilir.

Değişkenlerin Ölçülmesi Araştırmada kullanılan bir değişken işlevsel hale getirilmelidir. Ölçülebilecek düzeyde soyut düzeyden somut bir düzeye getirilmelidir. Değişkenleri ölçmek için genel olarak iki teknik kullanılır

I-Gözlem Teknikleri Gözlem tekniği açık veya gizli olabilir Açık gözlemde araştırmacı gözlenmekte olan kişiye görünmektedir. Gizli gözlemde; katılımcılar araştırmacını varlığından haberdar değildir.

II-Öz Bildirim Teknikleri Anketler Bu yöntemle verilerin toplanması gözlem tekniğine göre daha ucuz ve kolaydır.

Değişkenleri ölçmede sorunlar güvenilirlik ve geçerlilik Güvenilirlik; ölçünün zaman içindeki istikrarını ya da ölçünün tutarlılığını ifade eder. Aynı olay ya da davranışın iki ya da daha fazla değerlendirici tarafından değerlendirilmesi durumunda aralarındaki uyumu da ifade eder. Geçerlilik; ölçmeden çıkardığımız sonuçların ve tahminlerin doğruluğunu ifade eder. Bir dizi ölçümlerin başka bir şey hakkındaki doğru sonuçları ve tahminleri sağlayıp sağlamadığını ifade eder.

Araştırma ve Uygulamada Ahlaki Sorunlar APA’nın psikolojide ahlaki temel ilkeleri; Psikologlar çalışmakta oldukları kişilere fayda sağlamaya çaba göstermelidir. Zarar vermemek için önlem almalıdır. Psikoloji bilimi öğretimi ve uygulamasında dürüst ve doğru olmalıdır. İnsanların özel ve gizlilik haklarına saygı göstermelidir.

Sonuçları Yorumlama ve Kullanma Sonuçları yorumlarken bulguların sınırlılıkları dikkate alınmalıdır. Araştırma sonuçlarının dışsal geçerliliği (çalışma koşullarına genellenip genellenemiyeceği) önemlidir.

Araştırmalarda Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar Araştırmacı bir tür “tam açıklama” ile katılımcıların bilgilendirilmiş onamlarını almalıdır. Araştırmanın sonunda katılımcılardan bilgi almalı ve zarara neden olmadığından emin olmalıdır. Araştırmacılar aynı zamanda doğru kayıt tutma amacıyla sadece araştırmacılar tarafından bilinen kimliklerle birlikte, veri güvenliğini koruyarak ve isimsiz bir şekilde veri toplayarak katılımcıların gizliliğini korumalıdır.