YAKUTİYE REHBERLİK ve ARAŞTIRMA MERKEZİ ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ Fatih ÇOLAK YAKUTİYE REHBERLİK ve ARAŞTIRMA MERKEZİ ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ

KONU BAŞLIKLARI İpucu çeşitleri Öğrenme ve aşamaları İpucu çeşitleri Özel eğitimde kullanılan yöntemler Kavram öğretimi Yanlışsız öğretim yöntemleri Doğrudan Öğretim yöntemleri Davranış yönetimi temel kavramlar Davranış Yönetimini Etkileyen Öğretmen Açıklamaları Görme Yetersizliği olan bireylerin kavram öğretimi

Öğrenme ve Aşamaları Öğrenme nedir?

Öğrenme,belli durumlar ve sorunlar karşısında tepki ve davranış oluşturma, gerektiğinde bunları değiştirip yenilerini edinebilme yeteneğidir. Bir diğer tanıma göre Öğrenme, kalıcı izli davranış değişikliğidir.

Öğrenmenin Aşamaları EDİNİM AKICILIK KALICILIK GENELLEME

EDİNİM:Daha önce yapılamayan bir davranışı yapma AKICILIK: Davranışı hızlı,kolay ve iyi yapabilme KALICILIK:Davranışı rutin olarak kullanma GENELLEME:Davranışı gerektiği yerde ve zamanda yapma

İpucu ve çeşitleri

İpucu, öğrenciye belli bir uyaranın varlığında doğru tepkide bulunmasını sağlamak amacıyla nasıl davranacağı ve ne yapacağına ilişkin hatırlatmada bulunmadır. İpuçları; sözel ipucu, işaret ipucu, model olma ve fiziksel yardımı içerir.

1. Sözel İpucu: Öğrencinin yapmasını istediğimiz şeyi, sözcüklerle ifade etmektir.  2. İşaret İpucu: Fiziksel temas olmadan öğrencinin dikkatini bir şeye çekmek için yapılan hareketlerdir. Bu hareketler; kol, el, baş gibi kaba hareketlerden, parmak, göz gibi ince hareketlere doğru bir yol izler.

3. Model Olma: Bir kişinin yaptığı hareketi gözleyerek ve taklit ederek yapma ve öğrenmedir. 4. Fiziksel Yardım: Bir kişiye; el, kol, ayak vb.leriyle yapılan vücut harekelerini içeren etkinlikleri öğretmek için uygulanan yardımdır.

Jestsel ipucu Sözel ipucu İşaret ipucu Model olma Fiziksel ipucu En az kısıtlayıcı Jestsel ipucu Sözel ipucu İşaret ipucu Model olma Fiziksel ipucu Silikleştirme En fazla kısıtlayıcı

Özel eğitimde kullanılan yöntemler 1)Doğrudan öğretim yöntemi 2)Basamaklandırılmış yöntem 3)İleri zincirleme yöntemi 4)Tersine zincirleme yöntemi 5) Tüm Beceri Yöntemi 6) Akran destekli öğrenme 7)Uygulamalı davranış analizi 8) Yanlışsız Öğretim Yöntemleri

Kavram öğretimi Söylendiğinde ve gösterildiğinde herkes için aynı şeyi ifade eden, aynı şeyi hatırlatan, bir nesnenin ya da durumun kendisi olmasını sağlayan özelliklerin tümüne kavram denir. Eğitim açısından kavram ise, ortak tepkiye yol açan ilişkili uyaran takımıdır.

Kavram öğrenme; Nesneleri, olayları ya da insanları bir sınıfa koyabilme ve bu sınıfa bir bütün olarak tepkide bulunabilme durumudur. Somut kavramlar, soyut kavramların öğrenilmesinde ön koşuldur. Kavramlar somut ve soyut (tanımlanmış) olarak incelenebilir; Somut kavramlar : fiziksel özellikleri duyu organları ile algılanabilen kavramlardır. Örnek:  Ev, ağaç,kitap,üçgen,kırmızı, kedi, bardak vb. Soyut (tanımlanmış)kavramlar: bazı kavramlar, kavramın nitelikleri ya da kavramlar arasındaki ilişkiler, objenin kendisi somut olarak gösterilerek açıklanamaz. Bu tür kavramların tanımlanması gerekir. Örnek: Az, çok, uzun, açık, sevmek, hava, uzay vb.

KAVRAM ANALİZİNİN ÖNEMİ VE YAPILIŞI Kavram analizi, kavramın tüm ilişkili ve ilişkisiz niteliklerinin, taksonomik düzeyinin ve kurallarının belirlenerek, tüm ilişkili niteliklerin ayırt edilmesini ve kurallarının anlaşılmasını sağlamak için yapılacak uygulamanın aşamalandırılmasıdır.

Öğretmenin bir kavramı nasıl öğreteceğine karar verebilmesi için öğreteceği bilginin yapısını çok iyi bilmesi ve bu yapının öğretimine hangi bilgi parçası ile başlayacağına karar verebilmesi gerekir. Aksi halde belirlediği basamaklar öğrencisinin yapabileceğinden yüksek ya da daha düşük yapılmış olabilir ki öğrenme gerçekleşmeyebilir.

Kavramın Yapısına ilişkin Özelliklerinin Analizi KAVRAM ANALİZİ A)   ilişkili (ayırıcı)nitelikler B)   ilişkisiz(ayırıcı olmayan) nitelikler

İlişkili nitelikler,kavramın benzer özelliklerinin oluşturulmasında yardımcı olur. Örneğin : “kare” kavramının ilişkili niteliği, karenin şeklidir.

  Kavramın ilişkisiz ( ayırıcı olmayan ) nitelikleri ise, kavramın yapısında vardır ve kavramı tanımlamaz. Analiz yapılırken kavramın ilişkili ve ilişkisiz niteliklerini ayırmak güçleştikçe, kavramın çocuk tarafından öğrenilmesinin de güçleşeceği düşünülmelidir. İlişkisiz niteliklerin somut örneklerinin sunulması kavramın öğrenilmesini kolaylaştırır. Kavram analiz edilirken ilişkisiz niteliklerin iyi belirlenmesi ve somutlaştırılması önem taşımaktadır.   Örneğin : “kare” kavramının ilişkisiz niteliği, karenin kağıttan kesilmiş olması, büyük ya da küçük olması, kumaştan yapılmış olması vb. dir.

Örnekler : Kavram : sarı  İlişkili (ayırıcı) nitelik : rengi İlişkisiz (ayırıcı olmayan)  nitelik : farklı şekil, malzeme, büyüklük vb. araçlar (sarı kare, sarı lego, sarı kumaş, sarı mandal) Kavram : 3    İlişkili (ayırıcı) nitelik : sayılan görülen nesnenin üç tane olması.    İlişkisiz (ayırıcı olmayan) nitelik : farklı yerlerde, farklı şekillerle, farklı renklerle, farklı büyüklüklerde

Kavramın Olumlu ve Olumsuz Örnekleri Olumlu örnekler kavramı tanımlayan özellikleri belirler, olumsuz örnekler kavramı tanımlamayan özellikleri taşır. Örneğin, kare kavramı öğretiminde kırmızı kare, sarı kare olumlu örneklerdir; kırmızı üçgen, sarı üçgen olumsuz örneklerdir.

Kavram öğretimi tek örnekle yapılamaz; çünkü tek örnekle yapılan sunuda, çocuk kavram hakkında birçok farklı düşünce edinebilir ve asıl öğretilmek istenen kavramı öğrenmesi imkansızlaşabilir.

Örneğin, karenin öğretiminde kağıda çizilmiş kare, kartondan yapılmış kare, kumaştan yapılmış kare kullanıldığında, çocuk karenin birçok şeyi temsil ettiğini düşünebilir. Olumlu ve olumsuz örnekler kullanıldığında ve örnek sayısı arttırıldığında kavram ile ilgili düşünce sayısı azalır.

Kavram Öğretiminde İzlenmesi Gereken Basamaklar 1 Kavram Öğretiminde İzlenmesi Gereken Basamaklar 1. Öğrenci performansının belirlenmesi, 2. Kavram analizi, 3. Öğretim amaçlarının belirlenmesi ve listelenmesi, 4. Materyallerin seçimi ve geliştirilmesi,

5. Olumlu ve olumsuz örneklerinin seçimi ve listelenmesi, 6 5. Olumlu ve olumsuz örneklerinin seçimi ve listelenmesi, 6. Öğretmenin kavramı sunma stratejileri, 7. Test (Değerlendirme) örneklerinin seçimi ve uygulanması, 8. Hataların analiz edilmesi ve düzeltilmesi.

Kırmızı kavramı ölçüt bağımlı ölçü aracı Bildirimler 1. Aynı cinste, aynı tipte 4 farklı renkte her bir renkten birer tane nesne arasından “kırmızı olanı göster?” denildiğinde kırmızı olanı gösterir. 2. Aynı cinste, aynı tipte 4 farklı renkte her bir renkten birer tane nesne resmi arasından “kırmız olanı göster?” denildiğinde kırmızı olanı gösterir. 3. Aynı cinste, aynı tipte 4 farklı renkte her bir renkten birer tane nesne ve nesne resmi arasından “kırmız olan gösterilip bu hangi renk diye sorulduğunda kırmızı olduğunu söyler. 4. Farklı cinste, farklı tipte 4 farklı renkte her birinden birer tane nesne arasından “kırmızı olanı göster denildiğinde kırmızı olanı gösterir.

5. Farklı cinste, farklı tipte 4 farklı renkte her birinden birer tane nesne resmi arasından “kırmızı olan nesne resmini gösterir. 6. Farklı cinste, farklı tipte 4 farklı renkte her birinden birer tane nesne veya nesne resmi arasından “kırmızı olan gösterilip bu hangi renk söyle denildiğinde kırmızı olduğunu söyler. 7. Çevresindeki karışık renkli nesnenin kırmızı olan bölümünü gösterir. 8. Çevresindeki karışık renkli nesne resminin kırmızı olan bölümünü gösterir. 9. Çevresindeki karışık renkli nesne ve nesne resminin kırmızı olan bölümü gösterilip bu hangi renk diye sorulduğunda kırmızı olduğunu söyler.

YANLIŞSIZ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ

Yanlışsız öğretim,uyaran yada hedef davranışla ilgili araç gereçlerin programlanarak sunulması,çalışılan davranışa ilişkin bireyin doğru davranışta bulunmasıdır. Geleneksel yöntemlere göre daha az hatanın gerçekleştiği varsayılan yöntemdir. Yanlışsız öğretimde hata düzeyi düşüktür.Birey daha fazla pekiştireç alır ve öğreten ile öğrenen arasında olumlu etkileşim daha fazladır.

Yanlışsız öğretim yöntemi bireyin yapacağı hatayı minimum seviyeye indirir. Not:Ancak hiçbir yanlışsız öğretim yönteminin öğretim sırasında hatayı tamamen ortadan kaldıramadığını bilmemiz gerekir.

Yanlışsız öğretim yöntemlerindeki kavramlar

Hedef Uyaran:Uygulamacının bireye yönelttiği herhangi bir yönerge yada soru olarak tanımlanır. İpucu:Bireyin tepkide bulunmasından önce uygulamacı tarafından bireyin doğru tepkide bulunma olasılığını artırmak üzere sunulan uygulamacı yardımıdır. -Kontrol edici ipucu :Bireyin doğru tepki vermesini kesinleştiren ipucudur. -Kontrol edici olmayan ipucu:Bireyin doğru tepkide bulunma olasılığını artıran ancak kesinleştirmeyen ipucudur.

Deneme:Davranış öncesi uyaranları(ipucu ve olaylar),bireyin davranışını ve davranış sonrası uyaranları kapsar. Yanıt aralığı:Hedef uyaran ve ipucu sunulduktan sonra bireyin beklemek üzere geçen süredir.

Silikleştirme:Sunulan ipucunun zamanladeğiştirilmesi yada ortadan kaldırılmasıdır. 3 gruba ayrılır. -İpucundan önce silikleştirme -Pekiştireçlerde silikleştirme -Uyaranda silikleştirme

Yanlışsız öğretim yöntemleri iki gruba ayrılır. Tepki ipuçları Uyaran ipuçları

1)Tepki ipuçlarının kullanıldığı yöntemler Birey tepkide bulunmadan önce ipucu sunularak bireyin doğru tepkide bulunmasının sağlandığı yöntemlerdir.

2)Uyaran ipuçlarının kullanıldığı yöntemler Hedef davranışı başlatması beklenen hedef uyaranda ve ipucu sağlanan uyaranda,hedef uyaranın algılanmasını kolaylaştırmak amacıyla sistematik uyarlamalar yapılmasıdır.

Uyaran ipuçları Tepki ipuçları Sabit bekleme süreli öğretim Eş zamanlı ipucuyla öğretim Artan bekleme süreli öğretim Davranış öncesi ipucu ve sınamayla öğretim Davranış öncesi ipucu ve silikleştirmeyle öğretim Aşamalı yardımla öğretim İpucunun giderek arttırılmasıyla öğretim İpucunun giderek azaltılmasıyla öğretim İpucunu silikleştirmek İpucuna şekil vermek Hedef uyarana ipucu eklemek

1)Sabit bekleme süreli öğretim Öğrenme güçlükleri,zihin yetersizlikleri,görme ve işitme yetersizliği,çok engellilik ve otizm engeli gibi değişik engel gruplarında etkili bir yöntemdir. Hem tek basamaklı, hem de zincirleme becerileri öğretmede kullanılır.

Sabit bekleme süreli öğretim iki aşamadan oluşur. Bunlar; Sıfır saniye bekleme süreli denemeler Sabit bekleme süreli denemeler

Sıfır saniye bekleme süreli denemeler Yapılacak ilk birkaç oturumda ,hedef uyaran ve kontrol edici ipucu eş zamanlı olarak sunulur ve bu oturumlara sıfır saniye bekleme süreli denemeler denir.

Sabit bekleme süreli denemeler Belirli sayıda sıfır saniye bekleme süreli deneme oturumu gerçekleştikten sonra uygulamacı beceri yönergesi ve kontrol edici ipucu arasında geçen süreyi belirler ve tüm uygulamalarda bu süre sabit kalır.

Öğretimin tamamında aynı ipucu sürdürülür Öğretimin tamamında aynı ipucu sürdürülür. Yanlışsız öğretim yönteminde birey tepkide bulunmadan önce ipucu sunulduğu için öğretim sırasında hata oranı düşüktür.(%10’u geçmemektedir)Sabit bekleme süreli öğretimde de hata oranı oldukça düşüktür.Tek basamaklı davranışlarda %3,5 ;zincirleme davranışlarda ise %5-10arasında olur.

Eğer hata oranı yüksek çıkarsa uygulamacı şunları yapmalıdır. Hata ipucundan sonra oluyorsa kullandığı ipucunu değişmesi gerekir. Uygulamacı pekiştireçleri tekrar gözden geçirmelidir. Hata ipucunu sunmadan önce gerçekleşirse,uygulamacı uygulamadan önce bekleme eğitimi sunmalıdır.

Neden sabit bekleme süreli öğretim? Uzun süren bir hazırlık gerektirmez. Kısa sürede kolayca uygulanır. Hata düzeyi oldukça düşüktür. Uygulamacı-birey etkileşimi daha olumludur. Birey daha fazla pekiştireç alır.

İpucundan sonra yanlış Birey tepkileri İpucundan önce doğru İpucundan sonra doğru İpucundan önce yanlış İpucundan sonra yanlış Tepkide bulunmama

Sabit bekleme süreli eğitimin öğretim planı basamakları Bireye verilecek uyaranı belirleme Kontrol edici ipucunu belirleme Sıfır saniye bekleme süreli deneme oturum sayısını belirleme İpucunu geciktirme süresini belirleme Bireyin tepkilerine ne şekilde yanıt verileceğini belirleme Veri kayıt yöntemini belirleme Bireyin gösterdiği performansa göre değişiklikler yapma

Eş zamanlı ipucuyla öğretim Sabit bekleme süreli öğretimin 0 sn. denemeleri gibi gerçekleşmektedir. Yürütülen öğretim oturumlarının tümünde kontrol edici ipucu sunulur. Tek bir ipucu yada birden fazla ipucu vardır. Öğretim sırasında ipucu değiştirilemez.

Eş zamanlı ipucuyla öğretimde uyaran kontrol transferinin (kontrol edici ipucundan ayırdedici uyarana)gerçekleşip gerçekleşmediği öğretim oturumlarından hemen önce düzenlenen yoklama oturumlarında anlaşılır.

Birey tepkileri Doğru tepki Yanlış tepki Tepkide bulunmama

Artan bekleme süreli öğretim O sn. bekleme süreli denemeler ve artan bekleme süreli denemeler olmak üzere iki aşamadan oluşur.önce belirli sayıda 0 sn. bekleme süreli denemeler gerçekleştirilir. Ardından ,hedef uyaran ile kontrol edici ipucu arasında geçen bekleme süresi sistematik olarak yavaş yavaş arttırılır.

İpucunu geciktirme aralığı , birey ölçütü karşılar düzeyde performans sergileyinceye kadar ya da ipucunu maksimum geciktirme aralığına ulaşıncaya değin sürdürülür.

Artan bekleme süreli öğretimde tek tür ipucu kullanılır Artan bekleme süreli öğretimde tek tür ipucu kullanılır. Öğretim sırasında bireye bağımsız tepkide bulunma şansı verilerek ipucu zaman bağlamında silikleştirilir. İleri derecede zihin yetersizliği olan bireylerde daha çok etkilidir.

İpucundan sonra yanlış Birey tepkileri İpucundan önce doğru İpucundan sonra doğru İpucundan önce yanlış İpucundan sonra yanlış Tepkide bulunmama

Davranış öncesi ipucu ve sınamayla öğretim Otizm, zihinsel yetersizlik gruplarında yer alan bireyler için etkilidir. 1.aşama: 0 sn. bekleme süreli (eş zamanlı ipucu) öğretimler yapılır. Bu oturumların sayısı öğretmen tarafından yapılır. 2.aşama: İpucunun tamamen ortadan kalktığı sadece yönergenin sunulduğu oturumlardır.

İpucu öğretim sırasında silikleştirilmez,uyaran kontrolünün gerçekleşip gerçekleşmediği yoklama oturumlarında anlaşılır. Her iki aşamadaki doğru tepkiler pekiştirilir. Ancak; birinci aşamada daha az yoğun pekiştirilirken (aferin), ikinci aşamada daha yoğun pekiştireçler verilebilir. (aferin + çak )

Birey tepkileri Doğru tepki Yanlış tepki Tepkide bulunmama

Davranış öncesi ipucu ve silikleştirmeyle öğretim Zihin yetersizliği, görme,çok özürlülük,otizm gibi özür gruplarında tek basamaklı ve zincirleme davranışların etkili bir biçimde öğretildiği görülmektedir.

İlk aşama: İpucu ve yönerge birlikte sunulur İlk aşama: İpucu ve yönerge birlikte sunulur. Bireyin doğru tepkileri sürekli pekiştirilir. Örn. : “kırmızı olanı al” yönergesiyle birlikte kırmızı olan nesneye dokunularak işaret ipucu verilir. Öğrencinin kırmızı olanı alması beklenir.( doğru tepkiye pekiştireç sunulur)

İkinci aşama:Ardından uygulamacı bireyin doğru tepki ve sayısını dikkate alarak ipucunu silikleştirmeye başlar. Silikleştirme; deneme oturumlarında ya da ipucunun yoğunluğu, şiddeti vb. özelliklerinde yapılır. Örn: “ kırmızı olanı al” denerek uzaktan işaret edilir. “ kırmızı olanı al” denerek kafa hareketiyle işaret edilir. “ kırmızı olanı al” denerek gözle işaret edilir. “ kırmızı olanı al” denerek beklenir. Bu denemelerin her birinde ölçüt karşılanınca bir diğerine geçilir.

Birey tepkileri Doğru tepki Yanlış tepki Tepkide bulunmama

Aşamalı yardımla öğretim Otizm, zihinsel yetersizlikler ve gelişimsel gerilik gibi engel gruplarında etkilidir. Ancak ,çoğunlukla yetişkinlere zincirleme davranışın öğretiminde kullanılır.

Uygulamaya ipucu sunularak başlanır Uygulamaya ipucu sunularak başlanır. “kırmızı olanı al” yönergesiyle birlikte kırmızı olan nesneye dokunularak işaret ipucu verilir. Zamanla ipucu ortadan kaldırılır

Bu yöntemi diğer yöntemlerden ayıran nokta uygulamacının çocuğun gösterdiği performansa bağlı olarak ipucunu sunup sunmamaya, ipucu türü ve miktarında değişiklik yapıp yapmamaya ilişkin anlık kararlar almasıdır. Uygulamacı bu süreci çocuğun yönergeye bağımsız tepkide bulunmasını sağlayana kadar devam ettirilir.

Örn: “ kırmızı olanı al” denerek kırmızı olan nesneye dokunulur Örn: “ kırmızı olanı al” denerek kırmızı olan nesneye dokunulur. “ kırmızı olanı al” denerek uzaktan işaret edilir. “ kırmızı olanı al” denerek kafa hareketiyle işaret edilir. Öğrenci yapamadığında tekrar dokunarak işaret edilmeye dönülebilir. Aşamalı yardımla öğretimde doğru tepkilerin tümü pekiştirilmelidir.

Birey tepkileri Doğru tepki Yanlış tepki Tepkide bulunmama

İpucunun Giderek Arttırılmasıyla Öğretim Genelde zincirleme davranışların öğretiminde kullanılmaktadır. Birey üzerinde daha az etkisi olan ipucundan daha fazla etkisi olan ipucuna doğru öğretimin sunulmasıdır. Gerektikçe ipucunun türü ve yoğunluğu değiştirilerek davranışın kazandırılması sağlanır.

Örn: “kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve beklenir Örn: “kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve beklenir. ( Yapamadığını varsayalım.) “ kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve gözle işaret edilir.(Yapamadığını varsayalım) “ kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve kafa hareketiyle işaret edilir. ( yaptığını varsayalım) pekiştireç sunulur.

İpucundan sonra yanlış Birey tepkileri İpucundan önce doğru İpucundan sonra doğru İpucundan önce yanlış İpucundan sonra yanlış Tepkide bulunmama

İpucunun Giderek Azaltılmasıyla Öğretim Bireyin doğru tepkide bulunmasını sağlayan en yüksek düzeyde ipucu verilerek öğretime başlanır. Zamanla ipucu ortadan kaldırılır. Birey bedeni üzerinde en fazla kontrol gerektiren ipucundan en az kontrol gerektiren ipucuna doğru bir ipucu hiyerarşisi izleyerek ipuçları azaltılır.

Örn: “ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte elinden tutularak fiziksel yardım verilir. “ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte dirseğinden tutularak fiziksel yardım verilir. “ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte dokunularak işaret ipucu verilir. “ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte kafa hareketiyle işaret ipucu verilir. “ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte göz hareketiyle işaret ipucu verilir. “ kırmızı olanı al” yönergesi verilir.

Her doğru tepki pekiştirilmelidir Her doğru tepki pekiştirilmelidir. Ancak uygulamacı daha sonra ayrımlı pekiştirmeler yapmalıdır.

İpucundan sonra yanlış Birey tepkileri İpucundan önce doğru İpucundan sonra doğru İpucundan önce yanlış İpucundan sonra yanlış Tepkide bulunmama

UYARAN İPUÇLARI Hedef uyaranın anlaşılmasını kolaylaştıran ve bu yüzden doğru tepki verme olasılığını artıran ipuçlarıdır. İpucunu silikleştirmek İpucuna şekil vermek Hedef uyarana ipucu eklemek

DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Doğrudan öğretim yöntemi,açık anlatım yöntemi,tümden gelim,uygulamalı davranış analizi ve aktif öğretim olarakta isimlendirilir. Konuları küçük basamaklarla sunan ve öğrencilerin sunumlarından ne kadar yararlandıklarını belirlemek için sürekli denemeler yapmayı içeren bir yöntemdir.

Bu yöntemde sorumluluk,öğretmenden aşamalı bir şekilde öğrenciye aktarılır. Öğretimdeki başarısızlığı öğretmenin ilgisi ve öğrencilerin yetersizlikleri yerine öğretim programının yetersizliğine bağlar.

Öğretmen tarafından yönlendirilen ve öğrencinin üst düzeyde katılım göstererek ustalaşmasını sağlayan yöntemdir. Öğretmen öğreteceği kavramın ilişkili ve ilişkisiz niteliklerini belirler. Daha sonra kavramın olumlu ve olumsuz örneklerini oluşturur.

Öğrencilerin doğru tepkileri pekiştirilmeli yanlış tepkileri görmezden gelinip tekrar sunu yapılmalıdır. Doğrudan öğretim yöntemi 6 temel ilkeye dayalıdır.Bunlar;

1) Önceki derste yapılan çalışmaların özetlenmesi kontrol edilmesi ve gerekirse konunun yeniden öğretilmesi 2) Yeni içeriğin yada becerinin sunumu 3)Konunun kavranması için rehberlik edilmesi 4)Geri bildirim vermek,düzeltmek ve gerektiğinde yeniden öğretmek 5)Öğrenciye bağımsız alıştırmalar fırsatı vermek 6)Sürekli değerlendirme

 Sosyal beceri öğretim programlarının uygulanmasında yaygın olarak tercih edilir. Okulöncesi eğitiminde çocuklara özellikle kavram öğretmek amacıyla kullanılır. Materyallerin kullanımında sistematik olmayı gerektirdiği için tesadüflere yer verilmez.

Doğrudan öğretim yönteminde sunulacak konu için yapılması gerekenler şunlardır. 1)Uygulama öncesi yapılacaklar a)Analiz b)Performans belirleme,amaç yazma,ders planı hazırlama 2)Uygulama anında yapılacaklar a)Önceki bilgileri günlük gözden geçirme b)Konuların sunumu c)Güdülenme ve dikkat d)Yönlendirilmiş alıştırmalar e)Pekiştirme ve düzeltme f)Bağımsız alıştırmalar

Doğrudan öğretim yönteminde sunulacak konu için yapılması gerekenler şunlardır. 3)Uygulama sonrası yapılacaklar a)Öğretim sonu değerlendirme b)Haftalık ve aylık gözden geçirme

Açık anlatım yöntemine göre oluşturulmuş “1 tane” kavramı ile ilgili bildirim örneği(1 tane olanı göster) Aynı türde, aynı tipte, 4 farklı sayıdaki nesne kümesi arasından “1”tane olanı gösterir. Aynı türde,aynı tipte,4 farklı sayıdaki nesne kümesi resimleri arasından “1”tane olanı gösterir. Aynı türde ,aynı tipte,4 farklı sayıdaki nesne kümesi ve nesne kümesi resmi arasından 4) Farklı türde 4 farklı nesne kümesi arasından “1”tane olanı gösterir. 5) Farklı türde 4 farklı nesne kümesi resimleri arasından “1”tane olanı gösterir. 6) Farklı türde 4 farklı sayıdaki nesne kümesi ve nesne kümesi arasından 1 tane olanı gösterir.

Davranış Yönetimi Temel Kavramlar ve Davranış Yönetimini Etkileyen Öğretmen Açıklamaları

Davranış yönetimi,sınıf normları ve kuralları doğrultusunda öğrencilerin davranışlarını düzenlemek için yapılan eylemlerdir.

Davranış yönetiminin iki amacı vardır. Öğrencilerin,sınıfın ve dersin amaçları doğrultusunda sınıf içinde uygun davranış göstermeleri ve bu davranışları sürdürmeleri için gerekli önlemlerin alınması Sınıfın ve dersin amaçlarına uygun olmayan öğrenci davranışlarını amaçlar doğrultusunda olumlu yönde değiştirmek için gerekli düzenlemelerin yapılması ve denetlenmesi

Sınıf ortamında davranış yönetiminden öğretmen sorumludur Sınıf ortamında davranış yönetiminden öğretmen sorumludur. Öğretmenin davranışlarındaki tutarlılık ve kararlılık öğrenciyi olumlu yönde etkileyecektir.Öğretmenin davranışları anlaşılır,anlamlı ve öğretici olmalıdır.

Demokratik sınıf ortamı davranış yönetiminin etkililiği açısından önemlidir. Katılımcı karar süreci, eşit oy hakkı ve seçim demokratik yönetimin temel ilkeleridir.

Öğretmen sınıf içi davranışları yönetirken öncelikle istenen ve istenmeyen davranışların neler olduğunu iyi ayırmalıdır. Öğretmeniçinde bulunduğu koşulları analiz ederek ulaşması gereken istendik davranışları belirlemek görevidir.

Bu aşamada davranış yönetiminde değişmez doğruların olmadığını ve bu nedenle herhangi bir durumda geçerli olan yaklaşımın başka bir durumda geçerli olamayabileceğini bilmelidir.

Davranış yönetiminde öğretmene öneriler Anlaşılır ve akıcı bir dil kullanın. Öğrencinin kişisel sorunlarına duyarlılık gösterin. Öğrencilerinizi önemseyin ve kendilerine saygı duymaları için onları destekleyin. Davranış değişikliği sürecinde sabırlı olun. Öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alın. Öğrencilerin kişiliğini değil yanlış davranışlarını eleştirin. Öğrencilerin sorumluluk almaları için gerekli fırsatları yaratın. Amaç ve beklentileri gerçekçi ölçülerde belirleyin.

Öğrencilerin neyi yapmamalarından çok,neleri neden yapmaları gerektiğini açıklayın. Olumlu davranışları ödüllendirin. İstenmeyen davranışlar ortaya çıktığında tutarlı davranın. Ödül ve ceza sistemini yansız biçimde ve yalnızca eğitsel amaçlar içinde kullanın. Öğrencilerinizin olumlu yönlerini ön plana çıkararak

Yetersizliği olan bireylerin problem davranış sergileme nedenleri Kendilerini ifade etmek için İlgi çekmek için İntikam almak için Kendilerini yetersiz hissettikleri için İnatlaşmak için İstediği bir şey alınmadığı zaman Sevmediği ortamda bulunduğu zaman Ortamda sevmediği kişi bulunduğu zaman Ortamda sevmediği bir nesne bulunduğu zaman

Sınıfta istenmeyen davranışa karşı yaklaşımlar 1)İnsancı yaklaşım:Bu yaklaşımın temelinde insanın doğru yapacağına inanmak ve güvenmek vardır. 2)Pazarlık yaklaşımı:Bu yaklaşım temelini “her şeyin bir bedeli vardır” anlayışı oluşturur.Öğrenci sınıfta istenmeyen bir davranışta bulunuyorsa bunun sorumluluğunu almak zorundadır. 3)Davranışçı yaklaşım:Davranışçı psikoloji görüşünün ilkelerinden yararlanır. İstenmeyen davranışı önlemek için ;sorun davranışı gözlemlemek ,pekiştireç vermek,istenmeyen davranışı söndürmek,öğrencilerle anlaşmak gibi çözümleri kullanır.

Sınıfta istenmeyen davranışları önlemek için öğretmenin uygulayacağı stratejiler şunlardır. - Görmezden gelme -Uyarma -Sözel uyarı ve sözel olmayan uyarı -Derse ara verme ve kuralları hatırlatma -Fiziksel müdahale -Derste değişiklik yapma -Sorumluluk verme -Öğrenciyle konuşma -Okul yönetimi ve aileyle işbirliği

1. ( ) Özel eğitim, sadece özürlü bireylerin yetersizliklerine uygun ortamda eğitim verir. 2. ( ) Özel eğitim, gelişimlerinde benzerlikler gösteren çocuklara uygulanır. 3. ( ) Özel eğitim pahalı bir eğitimdir. 4. ( ) Özel eğitimde eğitim programı geneldir. 5. ( ) Eğitim programı öğretim etkinliklerini olduğu kadar, destek hizmetlerini de kapsar. 6. ( ) Özel eğitim alan öğrenciler, gerekli bakım ve tedavi aldıktan sonra normal eğitime devam edebilirler.

7. ( ) Özel gereksinimlere sahip bireylere kesin bir sınıflama yapılması güçtür. 8. ( ) Özel eğitimin amacı, özel eğitim gerektiren bireylere yapabildikleri doğrultusunda bağımsız yaşama becerileri kazandırmaktır. 9. ( ) Özel eğitim, özürlü bireyleri en az kısıtlayıcı ortamlarda eğitmektir. 10. ( ) Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitimine, yeterli olgunluğa geldikten sonra başlanır.

Öğrenciye özgü bireysel hedeflerin alındığı öğretim programına ne denir? A) BEP B) Yıllık Plan C) Günlük Plan D) Grup Planı

Aşağıdakilerden hangisi performans düzeyi belirleme aşaması değildir Aşağıdakilerden hangisi performans düzeyi belirleme aşaması değildir? A) Bireyin davranışları gözlenir. B) Önceden hazırlanmış raporlar incelenir. C) Bireyin hatalı davranışları değerlendirilmeye alınmaz. D) Bireyin yapabildikleri hakkında ailesiyle görüşülür.