Düşünceyi Geliştirme Yolları

Tanımlama Karşılaştırma Örneklendirme Tanık gösterme Sayısal verilerden yararlanma Benzetme

Tanımlama: Bir varlık ya da kavramın tanıtıldığı, tarif edildiği cümlelerdir. “Nedir?” sorusuna cevap verirler.

Örnekler: Şiir, kelimelerle güzel şekiller kurma sanatıdır. Roman, insanların başından geçen ya da geçebilecek türdeki olayları yer ve zaman belirterek anlatan uzun yazı türüdür. Yazarın üstün bilgisi, sağlam gözlemi, duygusu romanın başarılı olmasını sağlayan en önemli etkendir.

Karşılaştırma: Birden fazla varlık ya da kavramın benzerlik ya da farklılıklarını ortaya koyan paragraflardır. Genellikle “oysa,ise,daha,en” gibi ifadeler kullanılır.

Örnekler: Hayvanların koşullanmaya ve denem yanılma etkinliğine dayanan öğrenmeleri yanında, insan öğrenmesinin ayrı bir niteliği vardır. İnsanın her öğreniş aşaması bedence belirli bir olgunlaşmayı gerektirir. Söz gelimi; konuşmayı öğrenmek yalnız ses çıkarmak değildir.

Örnekleme: Savunulan düşüncelere günlük hayattan, kitaplardan yaşanmış olaylardan örnek gösterilen paragraflardır. Genellikle soyut bir düşünceyi ya da kavramı somutlamak; onu görünür, bilinir kılmak için bir yapıtı, bir kişiyi, bir olayı paragrafa aktarmaya örnekleme denir. Örnek olarak verilen şey, anlatımı somutlayacak nitelikte genel ve bilinir bir şey olmalıdır. Örnekler, bir paragrafın daha çok gelişme bölümünde yer alır.

Örnek: Dünya edebiyatında olduğu gibi edebiyatımızda da ölümle ilgili çok güzel şiirler vardır. Yahya KEMAL, “Sessiz Gemi” şiirinde ölümü limandan ayrılan bir gemiye benzeterek anlatmıştır. Ahmet HAŞİM’de merdivenin son basamağıdır ölüm. Cahit SITKI ise 35 yaşa sığdırmıştır ölümü. Herkesin ilgiyle okuduğu daha ismi aklıma gelmeyen yüzlerce şiir…

Tanık gösterme (Alıntı yapma) Jan Paul Sartre şöyle der: "İnsan bazı şeyleri söylemeyi seçtiği için yazardır." Bu görüşe katılmamak mümkün mü? Söz sanatçısı dediğin, herkesin söylemek isteyip de söyleyemediği sözleri, kendine özgü biçimler arasından seçerek söyleyivermeli ve okuyucuya : "Benim söylemek istediğimden daha güzel" dedirtmeli.

Tanık gösterme-örnek: Tiyatro,insanları baskıdan kurtarır. Onların düşünüp de yüksek sesle söyleyemeyeceği şeyleri dile getirir. Açık sözlü bir sanattır tiyatro;hemen herkese seslenir.Onun için de bazı dönemlerde kendinden korkulan ,çekinilen bir tür olup çıkmıştır.Nitekim Gogol’un  “Yüzünüz çarpıksa aynaya kızmayın.O her şeyi olduğu gibi gösterir.” sözü  tiyatronun yasaklandığı bir dönemde söylenmiştir.

Sayısal verilerden yararlanma: Yazarın düşüncelerini ispatlamak için o konuda yapılmış araştırmaları, sayısal sonuçları ortaya koymasına sayısal verilerden yararlanma denir.

Sayısal veriler-örnek: Ekonomideki krizden en çok etkilenen sektörlerin başında kara yoluyla yolcu taşımacılığı geliyor. Bu sektörde yolcu sayısında büyük bir düşüş var. Geçen yılın bu aylarında otobüslerdeki doluluk oranı %87 iken bu yıl %34’tür.Yine geçen yıl bir gün içinde Ankara’ya gelen yolcu sayısı ortalama 24.000 civarındayken bu yıl 9.000 civarına gerilemiş durumdadır.

Benzetme: Kavramları ya da varlıkları benzer, ortak yönleriyle anlatmaktır.

Benzetme-örnek: Çocuk eğitimi zor bir iştir. Çünkü onlar beyaz kağıt gibidir. Ne yazmışsan o vardır kağıtta. Beyaz kağıda güzel şeyler yazmak da ,kağıdın hem ön hem arka yüzünü karalamak da mümkün.Bence en güzeli çocuk denen beyaz kağıdı çok güzel yazılar ve resimlerle süslemek.