T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İzleme Dairesi Başkanlığı Hİdrolojİk İzleme Şube Müdürlüğü HAKAN KIrmIzIgül ezgi parlar gungör muhammet azlak Meteoroloji muhendisi kimyager uzman yardImcIsI Mayıs, 2013

HİDROMORFOLOJİ çalIşmasInI neden yapIyoruz ? Hidromorfolojik çalışmalarda amaç hidromorfolojik olarak bozulan ve bunun sonucu olarak ekolojik yaşam kalitesi azalan su kütlelerini nasıl en iyi duruma getiririz sorusuna teknik olarak cevap bulmaktır.

HİDROMORFOLOJİK ÇALIŞMA İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Su kütlelerini belirlemek Su kütlelerinin tipolojilerini belirlemek Tipolojilere uygun referans koşulları belirlemek Su kütleleri tipolojilerini temsil edecek izleme noktalarını belirlemek İzleme yapmak İzleme Verilerini Karşılaştırmak ve Su kütlelerinin Hidromorfolojik durumu belirlemek

HİDROMETRİK ÖLÇÜMLER

Nehir Hidromorfolojisi Göl Hidromorfolojisi Geçiş Suyu Hidromorfolojisi Kıyı Suyu Hidromorfolojisi

NEHİR HİDROMORFOLOJİSİ

HİDROLOJİ HİDROLOJİ MORFOLOJİ SÜREKLİLİK

YER ALTI SUYU BAĞLANTISI

SEDİMENT ÖLÇÜMÜ Her bir su kütlesinde sediment ölçümleri de yapılmalı ve yine Doğal ve Mevcut durum için Sediment miktarları elde edilmelidir.

HİDROMORFOLOJİK DURUMUN BELİRLENMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Her bir Su Kütlesinin Hidromorfolojik durumunu en sağlıklı bir biçimde belirmek ve Ekolojik durum ile ilişkisini saptamak için, su kütle tipolojilerini en iyi temsil edecek noktalarda Akım, Sediment, Meteoroloji ve Biyoloji Gözlem İstasyonlarına ait veri akışı sağlanmalıdır. Hidromorfolojik bozunmanın etkisi nedeniyle bozulan akım sürekliliğini düzeltmek için akım ve ekolojik durumu ilişkisi kapsayan çevresel akış hesaplanmalı ve takip edilmelidir.

HİDROMORFOLOJİK DURUMUN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ Bir su kütlesindeki elde edilen Hidrolojik Durum neticesine göre; söz konusu su kütlesinde su miktarının daha iyi duruma gelmesi için iyileştirme stratejileri geliştirilmeli ve alınan önlemlerin amacına ulaşıp ulaşmadığı tespit edebilmek için belli bir periyotta (6 yıl ) da Doğal ve Mevcut su temin tabloları güncellenmelidir. Ayrıca hidrometrik (debi) , sediment, biyolojik ve kıyı habibatı verileri arasındaki korelasyonlar sürekli incelenmeli ve çevresel akışlar takip edilmelidir.

Hidrolojik Durum Çok iyi İyi Orta Zayıf Kötü

SÜREKLİLİK SÜREKLİLİK HİDROLOJİ MORFOLOJİ

Süreklilik akarsularda suyun önüne ve yan şevlerine yapılan yapıların ve müdahalelerin kıyı ve su içi habitatta yaptığı etkilerin belirlendiği bileşendir. (Balık geçişi , Sediment geçişi)

Sürekliliğin belirlenmesi için ; Su yapıların öncesinde ve sonrasında kıyı ve su içi habitatta ne gibi etkilerin olduğuna, Su kütlesi içindeki etki alanlarına bakılmalı, Elde edilen verilerin Referans koşullar ile karşılaştırması yapılmalıdır.

Şekil baraj etki alanı????????????

Süreklilik Durumu Çok iyi İyi Orta Zayıf Kötü

MORFOLOJİ MORFOLOJİ SÜREKLİLİK HİDROLOJİ

Morfoloji bileşeni her bir su kütlesi üzerindeki nehir yatağı yapısı, kıyı yapısı ve habitat kalitesi hakkında bilgiyi veren bileşendir. Morfoloji bileşeni nehir kıyısı (arazi örtüsü, yapısı, kalitesi vb.) ve nehir yatağı (yapısı, kalitesi, derinlik değişimi, genişlik değişimi, dip yapısı vb.) olarak incelenmelidir.

Morfolojinin değerlendirilmesi için önce morfolojik izleme sınıfları oluşturulmalı daha sonra belirlenen sınıflar ve kalite ölçüm parametreleri izlenerek referans koşullarla su kütleleri karşılaştırılmalı ve puanlama sistemi ve durum sınıf aralıkları oluşturulmalıdır. İspanya İndeksi.docx

Morfolojik Durum Çok iyi İyi Orta Zayıf Kötü

göl HİDROMORFOLOJİSİ

Hidroloji Morfoloji Hidromorfoloji

Göl HİDROMORFOLOJİSİ

Göl HİDROMORFOLOJİSİ

HİDROLOJİ Göl su bütçelerinin doğal ve mevcut durum için hesaplanması Yer altı suyu etkisinin belirlenmesi (Göle Giren Akım+Yeraltısuyu- Netbuharlaşma-Çıkanakım) Gölün yenilenme süresi Seviye değişimlerinin su içi ve kıyı habitata yaptığı etkilere göre belirlenecek olan durum aralıkları ile gölün hidrolojik olarak durumu belirlenmelidir.

Her bir Göl Su Kütlesinin Hidromorfolojik durumunu en sağlıklı bir biçimde elde edebilmek ve Ekolojik durum ile ilişkisini belirlemek için, göl su kütlelerini en iyi temsil edecek noktalarda Göl seviye,Meteoroloji(Yağış, Buharlaşma, Sıcaklık) ve Biyolojik Gözlem İstasyonlarına ait veri akışı sağlanmalıdır.

Göl Yenilenme Süresi Çok İyi İyi Orta Zayıf Kötü Göl Hidrolojik Durumu Çok İyi İyi Orta Zayıf Kötü

MORFOLOJİ Göl Morfolojisi göl dip yapısı, suyun niteliği, kıyı yapısı ve habitat kalitesi hakkında bilgi vermelidir. Göl Morfoloji ve Kalite indeksi, morfoloji (kıyı eğimi vb.), insani faaliyetler ( su çekimi, ulaşım, turizm vb.), suyun nitelik durumu (şeffaflık, koku vb.), su bitkileri (baskın topluluk iyi göstergeli bitkiler), yapılaşma, kıyı arazi örtüsü gibi sınıfları içermeli sınıfların gösterge parametreleri ve puanlamaları oluşturulmalı puanlamaya göre durum aralıkları belirlenmelidir.

Göllerde Morfoloji ve Kalite indeksi gölün çevresinde en az 3 noktada uygulanmalı ve 3 uygulamanın ortalama puanı alınarak durum değerlendirilmesi öyle yapılmalıdır. ECELS-TR.docx

GEÇİŞ SUYu HİDROMORFOLOJİSİ

Nehir suyunda izlenmiş olan metodoloji Geçiş suyu içinde izlenebilir Nehir suyunda izlenmiş olan metodoloji Geçiş suyu içinde izlenebilir. Bu metodolojiye göre geçiş sularının Hidromorfolojik sınıflandırması yapılabilir.

HİDROMORFOLOJİNİN DURUM DEĞERLENDİRİLMESİ Hidromorfolojide durum değerlendirilirken iki yöntem izlenebilir

Nehir Hidromorfoloji Durumu 1. Yöntem: Nehir Hidromorfoloji Durumu Bileşenlerden elde edilen sonuçlardan sınıf aralıklarına göre en düşük olan değerlendirme, toplam durum değerlendirmesi sayılabilir. Hidromorfoloji ORTA İyi Hidroloji Orta Süreklilik Çok iyi Morfoloji

Göl Hidromorfoloji Durumu İYİ İyi Hidroloji Çok iyi Morfoloji

2. Yöntem: Bileşenlerden elde edilen sonuçlara göre puanlama yapılıp toplam durum değerlendirme puan aralıkları belirlenerek durum değerlendirilmesi yapılabilir.

Nehir Hidromorfoloji Durumu Hidroloji Çok İyi 5 İyi 4 Orta 3 Zayıf 2 Kötü 1 Süreklilik Morfoloji

Nehir Hidromorfoloji Durumu Hidrolojik Durum Süreklilik Durumu Morfolojik Durum Hidromorfolojik Durum Çok iyi 15-13 İyi 12-10 Orta 9-7 Zayıf 6-4 Kötü 3

Göl Hidromorfoloji Durumu Hidroloji Çok İyi 5 İyi 4 Orta 3 Zayıf 2 Kötü 1 Morfoloji

Göl Hidromorfoloji Durumu Hidrolojik Durum Morfolojik Durum Hidromorfolojik Durum Çok iyi 10-9 İyi 8-7 Orta 6-5 Zayıf 4-3 Kötü 2

TEŞEKKÜRLER