1 Chi – Kan – Vücut Sıvıları / 19 Zekeriya Aktürk

Sunum Qi Nedir Qi’nin çeşitleri Qi’nin İşlevleri Qi’nin Hareketleri Kan Vücut Sıvıları Qi-Kan ve Vücut Sıvıları arasındaki ilişkiler / 192

3 Batı tıbbı vücudun fiziksel yapılarına önem verir. Organik-inorganik yapılar, proteinler, dokular, hücreler... Bu yapılar insan bedeninin fizyolojik temelini oluşturur Akupunkturda ise yaşama bakış daha farklıdır: vücudun yapı taşı olarak çeşitli bileşenleri görmek yerine insanı oluşturan bileşenlerin tamamı bir arada değerlendirilir. Her bir bileşen birbiriyle ilişkilidir ve ancak birlikte yaşam sürebilir. Vazgeçilmez bileşenlerin (fundamental substances) birbirleriyle etkileşimleri hayati öneme sahiptir. Hayatı sürdürmek için gereken en önemli bileşenler Qi (Çi olarak okunur), kan ve vücut sıvılarıdır. Qi Nedir?

/ 194 Eski insanlar dünyadaki en önemli maddenin Qi olduğuna inanırlardı. Her şey Qi’nin hareketi ve değişimi sonucunda oluşmaktadır. Çincedeki Qi kelimesinin tam karşılığını belirlemek zordur. Bununla birlikte, hava anlamı en yakın olur. Qi = Hava = Yaşam enerjisi = yaşam gücü = vital enerji Akupunktur teorisinde Qi insan bedenini oluşturan yaşam maddesidir “vital substance”. Qi denince organ ve meridyenlerin fizyolojik işlevleri de anlaşılır Qi’yi daha iyi anlayabilmek için fonksiyon ve işlevlerini bilmek gerekir.

Qi’nin Kaynağı Qi iki kaynaktan gelir –Anne babadan kalıtsal olarak gelen Doğal yaşam maddesi (innate vital substance) –Dışarıdan alınan Solunan hava, yiyecek, içecek Her iki kaynaktan gelen Qi, organlar tarafından işlenir ve dönüştürülür. / 195

Qi’nin Kaynağı Böbrekler kalıtsal Qi’yi yukarıya gönderir Bu Qi, dalakta işlenerek oluşan gıda Qi’si ile birleşir. Bu Qi, akciğerden gelen temiz hava Qi’si ile karışır ve vücudun Qi’sini oluşturur. / 196

Qi’nin Kaynağı Böylece akupunktur teorisinde önemli olan iki faktör ortaya çıkmaktadır: –Sağlıklı beslenme –Temiz hava Vücut besin ve havadan aldığı değerli maddeleri yaşam enerjisine dönüştürür. Vücutta dengenin sağlanması ve sağlıklı yaşam için bu basit prensipleri dikkate almak gerekir. / 197

8

Qi’nin Çeşitleri / Kalıtsal Qi 2.Göğüs Qi’si 3.Besleyici Qi 4.Koruyucu Qi

Qi’nin İşlevleri Hareket ve gelişim IsıtmaSavunma Bir arada tutma Dönüştürme / 1910

Qi’nin İşlevleri / 1911 Geliştirme ve hareket ettirme –Rüzgarın bir gemiyi hareket ettirmesi gibi Qi’de vücudun büyümesi, gelişmesi, organların fizyolojik işlevlerini yapabilmeleri ve hareket edebilmesi için gerekli enerjiyi sağlar. –Kanın dolaşımını da Qi sağlar. –Qi eksikliğinde büyüme geriler, organ ve meridyenler işlevlerini yapamazlar, kan yapımı bozulur ve hastalıklar ortaya çıkar.

Qi’nin İşlevleri / 1912 Isıtma –Madde gaz halindeyken sıvı halindekine göre daha fazla kinetik enerji içerir. –Qi’de aynı zamanda vücudun ısısını sağlar. –Bir ısı kaynağı olarak Qi vücudu ısıtır ve normal işlevlerin yapılabilmesini sağlar. –Qi eksikliğinde vücut ısısı düşer, soğuğa dayanıksızlık olur, eller ve ayaklar üşür.

Qi’nin İşlevleri / 1913 Savunma –Akupunkturda hastalıkların önemli bir sebebi kötülüktür (evil). –Hastalığa yol açan her çeşit çevresel faktör kötülük olarak bilinir. –Kötülükler şunlar olabilir: Rüzgar, Yaz sıcağı, Nem, Kuruluk, Soğuk, Ateş –Qi, kötülüklerin vücuda girmesini önleyerek sağlığın sürdürülmesini sağlar. –Batı tıbbında bu işlevi immun sisteme benzetebiliriz.

Qi’nin İşlevleri / 1914 Bir arada tutma –Qi her şeyi bir arada tutar. –Kanı damarların içinde tutan Qi’dir. –Ter, idrar, tükürük gibi vücut sıvılarının salınımını ayarlayan Qi’dir. –Spermleri tutan ve erken ejakülasyonu önleyen Qi’dir. –Organların sarkmasını, yerlerinin değişmesini önleyen Qi’dir. –Bu işlevleri yapamazsa kanama, sık idrara çıkma, erken ejekülasyon, mide sarkması gibi sorunlar olabilir.

Qi’nin İşlevleri / 1915 Dönüştürme –Qi’nin dönüştürme ve çözme (vaporization) işlevi de vardır. –Vücuttaki maddeler dönüştürülerek farklı öz, cevher veya vital enerjiler oluşturulabilir. –Besinler dönüştürülerek Qi ve kan üretilebilir. –Sindirilemeyecek gıdalar idrar veya gaita ile atılır.

Qi’nin Hareketleri / 1916 Qi, yukarı, aşağı, içe ve dışa olmak üzere dört yöne hareket eder. Qi’nin serbestçe hareket edebilmesi son derece önemlidir. Qi’nin hareketinin tamamen durması ölüm demektir.

Qi’nin Hareketleri / 1917 Her organın enerji hareketi farklıdır Dalak Qi’si yukarıya doğrudur; midede besinlerin sindirilmesiyle oluşan Qi’yi taşır. Mide Qi’si ise atıklardan kurtulmak için aşağıya doğrudur. Akciğerler gibi bazı organlar her dört yöne de hareket eder.

Qi’nin Hareketleri / 1918 Qi’nin çeşitli yönlerdeki hareketleri bir denge halinde olmalıdır. Dengenin bozulması halinde hastalıklar ortaya çıkabilir. Örneğin, akciğer Qi’sinin aşağıya doğru olan hareketinde bir bozulma öksürüğe yol açabilir. Mide Qi’sinin aşağıya hareketinde bir bozukluk olması ise bulantı ve kusmaya yol açabilir.

/ 1919