Olumsuz davranış olmadan önce, çocuğa istenilen davranışları kazandırmak amacıyla uygulayabileceğiniz yöntemler.

BİREY OLARAK KABUL ETMEK SEVİLDİĞİNİ HİSSETTİRMEK GÜVEN DUYGUSUNU SAĞLAMAK OLUMLU DAVRANIŞLARA DİKKAT ETMEK

ÖRNEK OLMAK GÖRMEK İSTEDİĞİNİZ DAVRANIŞLAR KONUSUNDA NASIL ÖRNEK OLACAKSINIZ? VİDEO(ÇOCUKLAR GÖRÜR /ÇOCUKLAR YAPAR)

BU FİLMDE ÇOCUKLAR YETİŞKİNLERDEN NELER ÖĞRENİR? PEKİ ANNE BABA NASIL DAVRANIRSA ÇOCUĞUN KENDİNDEN FARKLI İNSANLARA SAYGI GÖSTERMESİNE ÖRNEK OLUR?

ÖNLEYİCİ AÇIKLAMA ÖRNEK OLAY 5 yaşındaki Ali’ inin annesi alışverişe çıktıklarında, Ali’ nin her gördüğü şeyi almak için ısrar etmesini istememektedir.Annesi, alışverişe gitmeden önce “Şimdi seninle markete gideceğiz,markette sana istediğin sadece bir şey alabilirim, ne istediğine karar ver daha fazlasını almam için ısrar etmeni istemiyorum.” diye bir açıklama yapar.

Çocuklara onlardan ne beklediğinizi, hangi davranışı yapmasını istemediğinizi açıkça anlatmanız önemlidir. Örneğin, “Misafirliğe gittiğimizde ortalığı dağıtma” dediğinizde çocuk, tam olarak ne beklendiğini anlamayabilir. Onun yerine “ Misafirliğe gittiğimizde, odaya girip eşyaları karıştırmanı istemiyorum, etrafı karıştırdığında insanlar rahatsız olabilir.Benim yanımda otur ve oyuncaklarınla oyna” dediğinizde hem de neyi yapması gerektiğini hem de neyi yapmaması gerektiğini öğrenir. açık ve net olmak, kullanılan ses tonu,kararlılık

ORTAM HAZIRLAMAK İstenilen davranışın oluşması için gerekli ortamın oluşturulması gerekir. Yemek yemek, diş fırçalamak, oyun oynamak için nasıl ortama ihtiyaç vardır?

KURAL KOYMAK SINIRLARI BELİRLEMEK Kuralsızlık çocuğun sosyal ortamlara uyumunu zorlaştırır. Kurallar sayesinde çocuk sınırlarını oluşturur ve bu kendini güvende hisseder. Kendini güvende hisseden çocuk ise daha girişimci ve üretken olur. Kurallar kısa açık ve net olmalıdır. “akşamları saat 19:00 birlikte yemek yiyiyoruz” Kurallar yol gösterici olmalıdır. “evde top oynamak yok” yerine “evde top oynamak yok ama bahçede oynayabilirsin”

Kurallar mantıklı ve uygulanabilir olmalıdır Kurallar çocuğun yaşına uygun olmalıdır “ 4 ve11 yaşında ki çocukların uyku saatini farklı belirlemek” gibi Kurallar tutarlı bir şekilde uygulanmalıdır. Ebeveynlerin ruh haline göre değişmemelidir. Özel durumlarda beraber karar vererek esneyebilir. Kurallardan herkes haberdar olmalıdır. Öncelikli kuralları tespit edin. Çok fazla kural koymayın Kuralların nedenlerini anlatın. Uyulmazsa sonuçlarını anlatın. Çocuğunuz kurallara uyduğunda onu hemen takdir edin. Çocuğunuza model olun.

TUTARLI OLMAK Aynı davranışa hep aynı tepkiyi vermektir Tutarlılık çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Aynı zamanda iç denetim geliştirmesi de desteklenmiş olacaktır. Anne- baba ayrı karar vermek Bir kereden bir şey olmaz deyip boş vermek.. Cinsiyete göre farklı davranmak

TAKDİR ETMEK

Takdir kişiliğe yönelik değil, çaba, beceri ve davranışa yönelik olmalı. Çocuğu övmek yerine onu davranışı için takdir edin. Davranışın hemen ardından takdir edin. Özenerek hazırladığınız bir sofra için eşinizden takdiri hemen mi duymak istersiniz, yoksa çok sonra mı? Çocuğunuzun davranışı tam istediğiniz gibi olmasa bile, çabasını mutlaka takdir edin. Ödüllerin maddi değil, manevi olması daha işlevseldir. Maddi ödülün rüşvet olarak algılanma riski vardır. Onun yerine, bir bakış, bir gülüş, dokunuş, kucaklamak, oyun oynamak, parka gitmek onu daha mutlu edecektir.

Çocuğu takdir ederken anne baba kendi duygularını belirtmelidir. “yemeğinin hepsini bitirdin, çok hoşuma gitti” gibi…Ayrıca bunları söylerken içten ve samimi davranmak, vücut dilimizi kullanmak gerekir. Çoğu zaman takdir cümlelerinin sonunda “ işte hep böyle olmalısın” denir. Ama yanlıştır. Bize “yemek çok güzel olmuş, hep böyle yap” dense bunu takdir olarak algılamayız. Takdir olarak algılanabilmesi için sadece o andaki beğenilen hareketten söz etmek gerekir. Takdir gören çocuk diğer davranışlarını da düzeltmeye çalışacaktır.

Olumsuz davranışların tekrarlanmaması veya kalıcı olmaması için uygulayabileceğiniz yöntemler

Çocuklarımız hoşumuza gitmeyen davranışlar sergilediğinde neler yapıyor, Neler söylüyoruz?

Sakinleşmek için; Bu, başa çıkamayacağım bir şey değil Bu durum benim şiddet uygulamama neden olmasına izin vermeyeceğim. Bu durumu çözmek için şiddet uygulamayacağım. Çocuğumun her zaman benim istediğim şekilde davranmasını bekleyemem Çok gerildim, şimdi birkaç derin nefes almalıyım yoksa bağırıp sonradan pişman olacağım bir ceza vereceğim.

Nedenini düşünmek Bazen istenmeyen davranışın nedeni düşündüğünüz neden olmayabilir. Önyargılı olmayıp başka ihtimalleri de gözden geçirmek gerekir. Çocuğum bu davranışı ne zaman yapıyor, Olumsuz davranışı yaparak ne elde ediyor, Bu davranışla bana bir şey mi anlatmak istiyor?

DİKKATİNİ FARKLI YÖNE ÇEKMEK 3-4 yaşlarında daha çok işe yarar,kalıcı davranış değişikliğine neden olmasa da, ortaya çıkan sorunun daha fazla büyümeden o anda çözülmesini sağlayabilir.

GÖZARDI - TEŞVİK Anne baba çocuğun istenmeyen davranışları karşısında sürekli uyarmak, şikayet etmek veya ona kızmak yerine davranışı görmezden gelerek, yani ilgilenmeyerek davranışın azalmasını sağlayabilirler. Olumlu davranışı fark etmek ve anında takdir etmek önemlidir. Göz ardı edilen davranışın seyri başlangıçta artış gösterse bile, ailenin TUTARLI olması sayesinde zamanla azalacaktır.

Görmezden geleceğiniz davranışın ne olduğuna dikkat etmelisiniz.Eğer bir davranış çocuk için tehlikeliyse(bıçak kibrit ile oynama), etrafa ve diğer insanlara zarar veriyorsa(kitap yırtma,duvar çizme, kardeşine zarar verme vb.) görmezden gelinemez.

SEÇENEK SUNMAK İstenmeyen davranışın yerine kabul edilebilir bir veya birkaç davranışı, çocuğa göstermek ve bunlar arasından seçim yapmasını istemektir. Sunulan seçeneklerin çocuk için cazip olması önemlidir. ses tonunuz sakin ama kesin olmalı örnek: iki kardeş kavga etmeye başladığında, “kavga etmenizi istemiyorum.birbirinize zarar vermenizden korkuyorum. Ya kavga etmeden oynayın, ya da farklı odalarda oynayın.

DAVRANIŞIN SONUCUNU AÇIKLAYARAK ZARARINI GÖSTERMEK Amacımız, çocuğun davranışının neden istenmeyen bir davranış olduğunu anlaması ve bundan kendiliğinden vazgeçmesini sağlamaktır.(iç denetim geliştirmiş çocukların, başkalarına zarar verici davranışları bulunmaz.çocuğu suçlamadan davranışının sonucu ile ilgili düşünmesini sağlamak, çocuğun doğruyu bulmasına yardımcı olur.)

FARKLI ÇÖZÜM YOLLARI DÜŞÜNDÜRMEK Yaptığı olumsuz davranışın yerine uygulayabileceği kabul edilebilir bir davranış düşündürmek veya önermek. İyi bir çözüm yolu bulduğunda takdir etmeniz önemlidir. Uygun olmayan bir çözüm ürettiğinde ise nedenini açıklamak. “Sen arkadaşına öfkelendin ve vurdun. Bunun yerine başka ne yapabilirdin?”

ÇOCUĞUN DAVRANIŞININ SONUCUNU KENDİNİN YAŞAMASI Sonuçları tehlikeli olmayacak durumlarda, çocuğun davranışının sonucunu yaşaması 5 yaş ve üstü çocuklar için etkilidir. Daha küçük çocuklarda, davranışları ile davranışlarının sonuçları arasındaki bağlantıyı kurmakta zorlandıkları için bu yöntem etkili olmayabilir.

Çocuklar davranışlarının sonuçlarını kendileri gördüklerinde, davranışlarını düzeltmek isteyeceklerdir. Örneğin, birkaç defa yemek saatinde televizyon izlemeyi seçen çocuk, izlediği çizgi film bittikten sonra yemek yemek istediğinde buna izin verilmezse davranışının sonucunu yaşamış olur.Bir sonraki sefer, yemek saatinde televizyon izlemeyi istemeyebilir.

Bu yöntemleri sıra ile kullanmak gerekli değildir. Bazı yöntemler bazı davranışlar için geçerliyken, bazıları için geçerli olmayabilir. Bir kere denediğinizde çocuğunuzun davranışlarında bir değişiklik olmadığını düşünebilirsiniz, çocuğun bu yeni yöntemlere alışması, iç denetim geliştirip, doğru ile yanlışı ayırt etmesi zaman alabilir. Yöntemleri uygularken hemen vazgeçmemek sabırlı olmak ve çocuklar arasında ayrımcılılık yapmamak önemlidir.

Aile içindeki diğer yetişkinlerin de sizinle aynı yöntemleri kullanması tutarlı olmayı sağlar. Çocuğun hayatındaki yetişkinler tutarlı davrandığında, çocuk da olumsuz davranışlarını azaltabilir.

Bazen tüm bu yöntemleri kullandığınız halde yine de işin içinden çıkamıyorsanız……

DAVRANIŞIN SONUCUNU YAŞATMAK Bu yöntemde amaç ceza vermek değil, istenmeyen davranışın engellenmesidir.Bu yöntemi uygularken tavrınız çok önemlidir.Çocuğunuza olumlu ve sevecen bir şekilde yaklaştığınızda, çocuğunuz amacınızın onu cezalandırmak değil bir şeyler öğretmek olduğunu anlayacaktır.

CEZADAVRANIŞIN SONUCUNU YAŞATMAK Hemen verilir. “Sen beni üzdün ben de seni üzerim” mesajı verilir. Çocuk en sevdiği şeyden mahrum edilir. Öncesinde tüm yöntemler uygulanır. “Başka çarem kalmadı” mesajı verilir. Olumsuz davranışa neden olan şeyden mahrum edilir.

Örneğin; Evde top oynayıp pencere camını kıran çocuğa, Hiçbir yöntem uygulanmadan sokağa çıkma yasağı koyarsa,odaya kapatırsa CEZA vermiş olur. “Evde top oynamamanı sana söylemiştim.Bunun bize ne kadar zarar verdiğini, pek çok ihtiyacımız için biriktirdiğimiz paraların cam taktırmaya gittiğini de anlatmıştım. Ama sen hala top oynamaya devam ediyorsun. Onun için bu camı bayramda senin topladığın parayla taktıracağız.” derse çocuk top oynamasının olumsuz sonucunu yaşamış olur.

DİNLEDİĞİNİZ VE KATILDIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…. AZMİ ÇAĞLAR PSİKOLOJİK DANIŞMAN VE REHBER ÖĞRETMEN