CANLILARDA ENERJİ

Her insan gün boyunca birçok farklı aktivite yapar Her insan gün boyunca birçok farklı aktivite yapar. Yürüme, konuşma, gibi aktiviteler. Bu aktivitelerin her biri için enerji gerekir. Peki, bu enerji nasıl sağlanır?

Fen bilimleri ve biyoloji derslerinden de anımsanacağı gibi besin maddeleri birçok farklı besin ögesi içerir. Bu besin ögeleri genel olarak 5 grupta toplanır.

Karbonhidratlar Yağlar, Proteinler, Vitaminler Mineraller

Görevlerine göre enerji verici, yapıcı onarıcı ve düzenleyici olmak üzere 3’e ayrılır.

Enerji verici Yapıcı Düzenleyici Karbonhidratlar + + - Yağlar + + - Proteinler + + + Mineraller - + + Vitaminler - - +

KARBONHİDRATLAR YAĞLAR PROTEİNLER

Karbonhidratın vücudumuz için önemi nedir ?

Bal, muz, üzüm, şeker pancarı gibi şekerli yiyecekler genel olarak karbonhidratlı besinlerdir. Buğday, pirinç, mercimek, patates ve yulaf da karbonhidrat bakımından zengindir.

Karbonhidratlar Karbonhidrat, hem canlının yapısına katılan hem de enerji sağlayan karbon, hidrojen ve oksijen elementlerinden oluşan organik bileşiklerin genel adıdır. Cn(H2O)n genel yapısıdır.

Doğada genellikle büyük moleküller halindedir. Vücuda alınan bu büyük moleküllerin hücrelere iletilmesi için canlı tarafından sindirilmesi ve uygun molekül büyüklüğüne kadar parçalanması gerekir. Altı karbonlu karbonhidratlardan en iyi bilinen iki tanesi glikoz ve fruktozdur.

Karbonhidratların Sindirimi Nasıl Gerçekleşir ?

Karbonhidrat Çeşitleri Karbonhidratlar birinci dereceden enerji verici olarak kullanılırlar. Karbohidratlar vucütta en çok bulunan üçüncü besin maddesidir. Açlık anında ilk tüketilen besin maddesidir.

Monosakkaritler Disakkaritler Polisakkaritler

Monosakkaritler En basit karbonhidratlardır, daha küçük parçalarına ayrılamazlar ve basit şekerler olarak adlandırılır. En küçük olan karbonhidratdır ve hücreden en rahat geçebilen karbonhidrattır. (CH2O)n genel formülü ile gösterilir.

Monosakkaritlerin, karbon sayısı 3-8 arasında değişir. Biyolojik açıdan önemli monosakkaritler; 5 C'lu pentoz ve 6'lu heksoz şekerlerdir. Suda çözünürler ve tatlıdırlar.

Canlılarda en çok bulunan monosakkaritler; Glikoz (üzüm şekeri, kan şekeri) Galaktoz (süt şekeri) Fruktoz (meyve şekeri)

Disakkaritler Monosakkarit ya da basit şeker olarak bilinen glikoz, fruktoz gibi moleküllerin bitkilerde depolanabilmesi için birleşme tepkimesine girmesi gerekir. İki monosakkaritin tepkimeye girmesiyle oluşan yeni bileşiğe disakkarit denir. Bu tepkime sonunda ortamda su çıkışı olur Bu nedenle disakkaritler çift şekerlerdir.

Canlılarda en çok bulunan disakkaritler; Maltoz (arpa şekeri) Sakkaroz diğer adı Sükroz (çay şekeri) Laktoz (süt şekeri)

Monosakkarit + Monosakkarit → disakkarit + Su glikoz + glikoz →maltoz + H2O glikoz + fruktoz → sakkaroz + H2O glikoz + galaktoz →laktoz + H2O

Polisakkaritler Birbirine bağlanmışçok sayıda monosakkaritten oluşan bileşiklere polisakkarit denir. Polisakkaritler suda çözünmeyen büyük moleküllerdir.

Bitkilerde, ozmotik basıncı yükselteceğinden dolayı şekerler monosakkarit halde depolanamaz, bu nedenle polisakkaritlere çevrilerek saklanırlar. n (Monosakkarit) → Polisakkarit + (n-1) Su

Polisakkaritler arasında en önemlileri nişasta, selüloz, glikojen ve kitindir. Glikojen: hayvannlarda bulunur kas hücrelerinde ve karaciğerde depo edilir. Kitin: böceklerin iskeletinde ve kabuğunda bulunur.

Bunlardan nişasta ve selüloz bitkilerde bulunur Bunlardan nişasta ve selüloz bitkilerde bulunur. Selüloz, bitki hücrelerinin çeperlerini oluştururken nişasta bitkilerde depo edilir. Nişastanın monosakkaritlerden oluşumu aşağıdaki şekilde sembolize edilebilir.

Monosakkaritler doğrudan kana karışabilirken disakkaritler ve polisakkaritler doğrudan kana karışabilir mi ?

Glikoz şurubu nasıl yapılır ?

Canlı metabolizmasında karbonhidratlarda depolanmış enerjinin açığa çıkabilmesi için nasıl olur ?

Canlı metabolizmasında karbonhidratlarda depolanmış enerjinin açığa çıkabilmesi için kan yoluyla hücrelere taşınan glikoz, fruktoz ve sakkaroz moleküllerinin yakılması gerekir.

Glikoz ve fruktozun yanma tepkimesi; C6H12O6 + 6 O2→ 6 CO2 + 6 H2O + Enerji Sakkarozun yanma tepkimesi ise; C12H22O11+12 O2→ 12 CO2 +11 H2O + Enerji

İnsan vücudunda kullanılmayan enerji nasıl depolanabilir ?