BİTKİSEL ALAN

« Bitkisel Ürünler » alanını seçtiğiniz takdirde; Bitkiler üzerinde yapılacak kalite kontrol çalışmaları, Bitkisel ilaçların eczaneden hastaya ulaştırılmasında dikkat etmemiz gerekenler, Eczanede bitkisel çay hazırlama ve hastaya sunma, Bitkilerle tedavide karşılaşılabilecek istenmeyen etkiler(bitki-ilaç,bitki-bitki,bitki-besin etkileşimi) Hastaların bu konuda bilgilendirilmesi , Bitkilerden yararlanma alanları Konularında bilgi sahibi olacaksınız. Bu alanda toplam 11 ders yer almaktadır. Bazı derslerde konuk konuşmacılar çağrılarak sizler farklı açıdan bilgilenmektesiniz. Ayrıca Yrd.Doç.Dr.Gizem Bulut hocanız tarafından kozmetik ile ilgili bazı firmalara da geziler düzenlenmektedir.

Bitkiler, insanlığın var oluşundan beri sağlığa kavuşmak ya da sağlığı korumak amacı ile kullanılmışlardır. İnsanoğlu bitkilerden yalnız tedavi amacı ile değil, günlük yaşam gereksinimlerindeki pekçok konuda yararlanmıştır. (Barınma, giyinme, yakacak, kozmetik, boyama,….) Son yıllarda bitkilere olan ilgi artmış, ancak bu alanda tam ve doğru bilgi sahibi olmayan kişilerin de konu ile ilgilenmesi sonucunda bazı istenmeyen durumlar ortaya çıkmıştır. Bitkilerle tedavi konusunda eğitim alan tek meslek grubu eczacılardır. Bu yüzden bu alana sahip çıkmanız gerekmektedir.

Yarı yıl Dersin adı Görevli öğretim elemanları Teorik pratik 7 Doğal Boya Bitkileri Yrd. Doç. Dr. Gizem BULUT, Öğr. Gör. Dr. Ahmet DOĞAN, Öğr. Gör. Dr. İsmail ŞENKARDEŞ 1 Geleneksel Halk ilacı Bitkileri 1 2 8 Doğal Boyar Maddeler ve Kullanılması Yrd.Doç.Dr. Gülbin ERDOĞAN Geleneksel Halk ilacı Bitkileri 2 9 Besin Bitkileri Prof. Dr. Ertan TUZLACI Doğal Kaynaklı ürünlerin Farmakolojisi ve Toksikololisi Prof. Dr. Levent KABASAKAL, Yrd. Doç. Dr. Ayfer BECEREN Kozmetik Bitkiler 10 Parfüm Kimyası Prof. Dr. Sinem GÖKTÜRK Uygulamalı Fitoterapi Doç. Dr. Leyla BiTiŞ, Doç. Dr. Sevda S. SELÇUK Fitokimyasal Analizler Antioksidanlar Prof. Dr. Semra ŞARDAŞ, Prof. Dr. Gdksel ŞENER

Doğal Boya Bitkileri Dersin Amacı Doğal boya bitkilerini tanıtmak ve Türkiye'deki boya bitkilerini detaylı incelemek

Ders İçeriği Doğal boya bitkilerinin genel tanıtımı. Türkiye’nin boya bitkileri. Anacardiaceae Boraginaceae-Cistaceae Compositae Datiscaceae-Fagaceae Hypericaceae-Juglandaceae Labiatae Leguminosae-Polygonaceae Punicaceae-Resedaceae Rubiaceae Scrophulariaceae-Thymelaeaceae Verbenaceae-Vitaceae

Geleneksel Halk ilacı Bitkileri 1 Dersin Amacı Türkiye'de geleneksel halk ilacı olarak kullanılan bitkileri tanıtmak

Ders İçeriği Etnobotanik araştırmalar ve geleneksel halk ilaçları hakkında genel bilgiler Türkiye'de halk ilacı olarak kullanılan bitkiler (alfabetik sıra ile) Abies cilicica-Arum maculatum Asparagus acutifolius-Chaerophillum aromaticum Chelidonium majus-Dryopteris pallida Ecballium elaterium-Gundelia tournefortii Hedera helix-Lauracerasus officinalis Laurus nobilis-Mentha spicata Mespilus germanica-Pancratium maritimum Papaver pseudorientale-Pteridium aquilinum Pulicaria arabica-Ruscus hypoglossum Ruta chalepensis-Spartium junceum Stellaria media-Urtica urens Vaccinium myrtillus-Zizyphus jujuba

Doğal Boyar Maddeler ve Kullanılması Dersin Amacı Günümüzde giderek önem kazanan doğal boyarmaddelerin tanıtılması, toksik özellikleri, kullanım alanları ve analizleri konusunda bilgi verilmesi.

Ders İçeriği Boyarmaddelerin tanımı, boyarmaddelerde bulunması gereken özellikler, sentetik ve doğal boyarmaddeler. Renk ve kimyasal yapı arasındaki ilişkiler Renk ölçüm sistemleri ve CIELAB ölçüm sistemi Boyarmaddeler ve pigmentler, doğal ve sentetik elyafın boyanmasının mekanizması Doğal boyaların kimyasal yapı bakımından sınıflandırılması Doğal boyarmadde kaynakları Böcek boyarmaddeleri, bunları içeren böcekler, bunların kullanım alanları Antrakinon tipi doğal boyarmaddeler, bunları içeren bitkiler, kullanım alanları İndigoid tipi doğal boyarmaddeler, bunları içeren bitkiler, kullanım alanları Flavonoid tipi doğal boyarmaddeler, bunları içeren bitkiler, kullanım alanları Farklı tiplerde doğal boyarmaddeler, bunların kaynakları, kullanım alanları Gıda boyası olarak doğal boyarmaddelerin kullanılması Doğal ve sentetik elyafın boyanması Doğal boyarmaddelerin analiz yöntemleri

Geleneksel Halk ilacı Bitkileri 2 Dersin Amacı Türkiye'de geleneksel halk ilacı olarak kullanılan bitkileri tanıtmak

Ders İçeriği Adiantaceae-Chenopodiaceae Cistaceae-Cucurbitaceae Cupressaceae-Gramineae Guttiferae-Labiatae Lauraceae-Liliaceae Loranthaceae-Oleaceae Orchidaceae-Pinaceae Plantaginaceae-Punicaceae Ranunculaceae-Rosaceae Rubiaceae-Solanaceae Tiliaceae-Zygophyllaceae Hastalıklara ve tedavi edici etkilerine göre bitki grupları

Doğal Kaynaklı ürünlerin Farmakolojisi ve Toksikololisi Dersin Amacı Doğal kaynaklı ürünlerin tedavide kullanımları- ve bu ürünlerde bulunan veya sonradan oluşması muhtemel toksik maddelerin oluşturabileceği sağlık riskleri

Ders İçeriği Tedavide Kullanılan Doğal Ürünler: Giriş Kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılan doğal kaynaklı ürünler Gastrointestinal Sistem hastalıklarının tedavisinde kullanılan doğal kaynaklı ürünler SSS hastalıklarının tedavisinde kullanılan doğal kaynaklı ürünler Kanser kemoterapisinde destekleyici tedavi amacıyla kullanılan doğal kaynaklı ürünler İmmünsistemi güçlendirici amacla kullanılan doğal kaynaklı ürünler Antioksidan etkili doğal kaynaklı ürünler Bitkisel Toksinler Hayvansal Toksinler Halk Arasında Tıbbi Amaçla Kullanılan Droglardaki Toksinler Mantar Toksinleri ve Gıdalardaki Mikrobiyal Toksinler Mikotoksinler Gıdalardaki Toksik Metallerin Toksisite Riskleri Gıda Katkı Maddeleri, Gıdalardaki Zararlı Bileşikler ve Avrupa’daki Düzenlemelerle İlgili Bilgiler

Kozmetik Bitkiler Dersin Amacı: Kozmetik alanında yararlanılan bitkileri tanıtmak.

Ders İçeriği Kozmetik ve kozmetik bitkilerin genel tanıtımı Araliaceae-Caryophyllaceae Compositae Cruciferae-Euphorbiacae Equisetaceae-Hippocastanaceae Hypericaceae-Labiatae Lauraceae-Liliaceae Loranthaceae-Myrtaceae Nelumbonaceae-Orchidaceae Palmae-Papaveraceae Passifloraceae-Ranunculaceae Rosaceae-Solanaceae Sterculiaceae-Vitaceae

Uygulamalı Fitoterapi Dersin Amacı Bitkisel drogların tanıtılması ve eczanede hazırlayacakları bitkisel çay formüllerinin hazırlanışını ve hastaya nasıl sunacaklarını göstererek bu konudaki bilgilerini pekiştirmek.

Ders İçeriği Bitkisel Çay Hazırlama Metodları Ağız Boğaz Rahatsızlıklarında Kullanılan Fitoterapötikler Solunum Yolları Rahatsızlıklarında Kullanılan Fitoterapötikler Kalp Damar Rahatsızlıklarında Kullanılan Fitoterapötikler Karaciğer Koruyucu ve Safra Söktürücü Fitoterapötikler Santral Sinir Sistemi Fitoterapötikleri Jinekoloji, Dermatoloji ve Romatolojide kullanılan Fitoterapötikler Sindirim Sistemi Rahatsızlıklarında Kullanılan Fitoterapötikler Üriner Sistem Fitoterapötikleri, Bitkisel Zayıflama Ürünleri Fitofarmasötik Analiz Bitki Monografları

Fitokimyasal Analizler Dersin Amacı Bitkisel drogların tanıtılması ve kısa sürede içerik olarak kalite kontrolünü yapmak.

Ders İçeriği Achillea millefolium'un kromatografik olarak değerlendirilmesi Mentha x piperitae folium'da İTK ile Menthol teşhisi. Matricaria chamomilla'nın mikroskobik teşhisi Chamomillae oleum drogunda kamazulen teşhisi ve İTK ile incelenmesi Thymi oleum drogundaki fenolik bileşiklerin Emerson reaksiyonu ile miktar tayini Sabit yağlarda yoğunluk tayini ve asitlik indeksi Stramonii folia drogundaki alkaloitlerin kromatografik teşhisi Rhamnii purshianae cortex drogundaki antrasenlerin İTK ile teşhisi Helichrysi flos drogundaki flavonoitlerin kromatografik teşhisi Crataegi folia drogunda total flavonoit miktar tayini Liquiritiae radix drogundaki şekerlerin kağıt kromatografisi ile teşhisi Bitki çaylarında ön denemeler Bilinmeyen örneklerde ön denemeler

Tıbbi Çaylar Tıbbi çaylar, tedavi değerine sahip etken maddeleri taşıyan tek bir drogdan (mono çay) veya birden fazla drogun karıştırılması (karışım çaylar) ile hazırlanabilir. Önemli Kurallar 1- Uygun çay formülünün saptanması 2- Doğru drogların seçilmesi 3- Etken maddesi uygun, temiz drogların sağlanması

4- Karışım çaylar için formüldeki drogların doğru tartılması 5- Drogların uygun parçalanması 6- Uygun poşette( Eczane adı, çay formülü, kullanım öneri ve uyarıları içeren ) paketleme 7- Hastayı konuşarak bilgilendirme 8- Hastanın memnuniyetini sorarak değerlendirme

BİTKİSEL İLAÇ KULLANIMINDA ECZACININ ROLÜ Tıbbi bitkisel ürünlerin her zaman faydalı görülüp, yan etkilerinin bilinmemesi ciddi sağlık sorunlarına yer açmaktadır. Tıbbi bitkisel ürünler ülkemizde eczane dışı yerlerde de satılmaktadır. Eczacılar bitkisel tedavi alanında aldıkları eğitimin farkında oldukları ve bunu uygulamaya geçirdikleri takdirde tıbbi bitkisel ürünlerin satışı eczanelere geçecektir. Ülkemizde tıbbi bitkisel ürünlerin eczaneler dışındaki yerlerde satılmasındaki neden bunların Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’ndan ruhsat alması, bu aşamada Sağlık Bakanlığı’nın bir fonksiyonunun olmaması sebeplerden biridir. Eczaneler dışında satılan bitkisel ürünler sadece bitkisel ürün olarak değil, tıbbi bitkisel ürün olarak değerlendirilmeli ve Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsatlandırılmalıdırlar. Eczacı tıbbi bitkisel ürünlerde mesleki farkındalığının bilincinde olmalıdır ve bu ürünlerin satım ve sunumunu üstlenmelidir.

Bu örnekleri daha da arttırabiliriz. Bazı bitkilerdeki etkin bileşikler kan sulandırıcı ilaçlarla birlikte alındığında kanın pıhtılaşma süresini uzatarak kanamalara sebebiyet verebilir. Ör; Ginkgo biloba yaprakları, sarımsak preparatları……. Meyan kökü özellikle Doğu Anadolu’da meyan şerbeti olarak, yaz aylarında daha fazla olmak üzere içilmektedir. Ancak hipertansiyon hastaları burada risk grubundadır, çünkü meyan kökü belli bir miktarın üzerinde alınırsa vücuttan K iyonlarının atılımına sebep olarak vücuttaki Na-K dengesini bozmakta ve ödeme, tansiyon artışına sebep olmaktadır. Bu örnekleri daha da arttırabiliriz.

DİKKAT! Son zamanlarda aktarlarda ve bazı eczanelerde mucizevi zayıflama çayı olarak sunulan ürünlerin bir kısmında laksatif, diüretik, gaz giderici bitkiler bulunmaktadır. Bazılarında ise üzerinde hemen hiç bilimsel çalışma bulunmayan, internet bilgisi olarak çok etkili olduğu belirtilen bitkiler yer almaktadır.   Bitkisel zayıflama ürünlerinde en önemli husus, değişik mekanizmalarla zayıflama sağlayan, sentetik maddelerin beyan edilmeden bu ürünlere ilave edilmesidir. Bu konuda çok sayıda yayın ve uyarı bulunmaktadır. Yaptığımız bir anket çalışmasına göre halkın bitkileri en çok tercih ettiği endikasyon olarak zayıflama alanı saptanmıştır.

Bitkiler ve bitkisel ilaçlar hekim kontrolünde ve Bitkisel ilaçların hastaya ulaştırılması, Eczacı kontrolünde olduğu zaman istenmeyen olaylar önlenmiş olacaktır. Burada eczacılar hastaların kullandıkları diğer ilaçları da sorgulamalı (özellikle kronik hastalığı olanlar) ve geri bildirim almalı, doktor ile iletişime geçmelidir. Bitkilerin kullanımı mutlaka bir uzman denetiminde ve onun belirleyeceği dozda yapılmalıdır. Bu yüzden hekimlerimizin de bu konuya daha fazla eğilmeleri gerekiyor. Bitkiler ve bitkisel ilaçlar hekim kontrolünde ve eczacı danışmanlığında halka ulaştırılmalıdır. Bu durum halk sağlığı açısından son derece önemlidir.

* Aktarlar Derneği Başkanı "Bu konuda düzenleme getirilmesini biz de isteriz. Ayrımın doğru yapılmasından yanayız" dedi. * Biota Laboratuvarları Genel Müdürü ise şunları söyledi: "Türkiye'de 3 bine yakın endemik bitki var ancak bunlar tamamen kontrolsüz. Aktarlardan alıp test ettiğimiz bitkilerin çoğu sahte çıkıyor ya da hijyenik değil."  * Sağlık Bakanlığı ile Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri, süpermarketlerde ve aktarlarda satılan bitki kökenli ilaçların, tüketiciye yeterli ve doğru bilgilerle ulaşmadığını tespit etti. * Zaman zaman satış noktalarında veya reklamlarda yanlış bilgilendirmeler yaşandığını ve sonuçta tüketici sağlığı açısından ciddi problemlerle karşılaşıldığı sonucuna ulaşıldı. * 2010'da bitki kökenli ilaçların ruhsatlandırılması, Tarım Bakanlığı'ndan Sağlık Bakanlığı'na devredildi.

ECZACILIĞA TIPTAKİ GİBİ UZMANLIK SİSTEMİ GELİYOR. Eczacılıkta uzmanlık eğitimlerine, merkezi olarak yapılacak ‘Eczacılıkta Uzmanlık Sınavı’ (EUS) ile girilecek. Uzmanlık dallarının eğitim müfredatları ve bu müfredatlara göre uzmanlık dallarının temel uygulama alanları ile görev ve yetkilerinin çerçevesi “Eczacılıkta Uzmanlık Kurulu” tarafından belirlenecek. “3 yıllık eğitimle eczacılığa uzmanlık sistemi getirildi” Uzmanlık alanı olarak klinik eczacılık, fitofarmasi (bitkisel ilaçlar) belirlenmiştir.

Türkiye , dünya üzerinde bulunduğu coğrafik konum itibariyle 3 kıtanın kesişim noktasında bulunarak 3 farklı iklim kuşağı bitkilerinin yetişmesine olanak sağlamaktadır. Ülkemizde yaklaşık olarak 12.000 civarında bitki doğal ortamında yetişmektedir. Bu bitkilerin 3 te 1 i endemik bitkilerdir. Bu sayılar bütün bir Avrupa kıtasına denk olarak gözükmektedir. Ancak biz bu doğal zenginliklerimizden yeterince faydalanamamaktayız. Ülkemizde yetişen bitkilerden 600 kadarı tıbbi amaçla Hititler döneminden beri kullanılmaktadır. Türkiye, bazı aromatik bitkiler için gen merkezi konumundadır.

Bitkiler ile daha yapılacak çok işler sizi beklemektedir. Türkiye , yabani olarak yetişen bitkilerinden; kekik, adaçayı, defneyi en çok ihraç etmektedir. Kekik ihracatında ise dünyada birinci sırada bulunmaktadır. Keza, gül yağı üretiminde Bulgaristan ile ilk sırayı paylaşmaktadır. Meyan kökü, çöven kökü ihraç ettiğimiz diğer bitkisel droglar olup iç piyasada da çok tüketilmektedir. Ancak bazı önemli droglarımız ise « sığala yağı» gibi ilgisizlik yüzünden elde edilemez durumundadır. Bu kadar çok bitki çeşidi yetişmesine ve bunların bir kısmını ihraç etmemize karşın bitkisel ilaç üretimimiz yok denecek kadar azdır. Türkiye’nin bitkilerinden bitkisel ilaçlar üretecek sistemleri kurmak gerekmektedir. Bitkiler ile daha yapılacak çok işler sizi beklemektedir.

Güncel Bitkisel Ürünleri İthal etme Bir - iki bitkisel ürün ile DÜNYA MARKASI yaratmak Bitki ekstreleri hazırlama, Yerli - yabancı firmalara pazarlama Sağlık Turizmine yönelik dünya kalitesinde marka ürün(ler) Yaratmak Aromaterapi Fitobalneoterapi