HAZIRLAYANLAR ALİ DUMAN OSMAN NURİ DURAL MEHMET RENDECİ MEHMET FATİH EROLTEKİN TOLGA

GÜDÜLENME MOTİVASYON

İÇİNDEKİLER Güdü, dürtü ve içgüdü’nün tanımı Güdülenmenin tanımı Güdülenmeyi etkileyen faktörler Öğrenme amaçları Öğrenmeye karşı tutum Öğrenme biçimi Güdü türleri Birincil güdüler İkincil güdüler İçsel güdüler Dışsal güdüler Güdülenme yaklaşımları İnsancıl yaklaşım Davranışçı yaklaşım Bilişsel yaklaşım Psikanalist yaklaşım Öğrencilerin güdülenmesi

GÜDÜ, DÜRTÜ VE İÇGÜDÜ Güdü : Organizmayı harekete geçiren güç olarak tanımlanabilir. Güdü, öğrenmede önemli bir etkendir. Her davranışın altında yatan nedendir. Güdü, davranışı bir amaca doğru başlatan, sürdüren ve denetleyen bir iç koşuldur. Güdüler organizma içindeki ihtiyaçlardan doğar ve bu ihtiyaçların giderilmesi için organizmayı harekete geçirir.

Güdüler organizmada üç durum oluştururlar: 1. Organizmayı uyarırlar. 2 Güdüler organizmada üç durum oluştururlar: 1. Organizmayı uyarırlar. 2. Uyarılan organizmayı eyleme sevk ederler. 3. Eylemde bulunulan organizmayı belli bir amaca doğru yöneltirler.

Dürtü : organizmada ihtiyacını karşılamak için beliren güçtür. Açlık, susuzluk, cinsellik gibi fizyolojik kökenli güdülere dürtü, bilme ve başarma isteği gibi insani dürtülere ise ihtiyaç denir. İçgüdü ise öğrenilmemiş, değiştirilmesi mümkün olmayan, türe özgü, kalıp halini almış davranış örneklerini başlatan ve devam ettiren güçlerdir.

Motivasyon kelimesi ise Latince “movere” yani “hareket ettirme, hareketlendirme” kelimesinden gelmektedir. Psikolojik bir olgu olan motivasyonun değişik açılardan ele alınmış olması bir çok tanımının yapılmasına neden olmuştur. Aşağıda bu tanımlardan bazıları verilmiştir;

Motivasyon bir ihtiyacı gidermek için gerekli davranışları başlatan bir kuvvettir. Motivasyon, özde insanların başarılı olmalarına, kişisel tatmine ulaşmalarına yardımcı olmaktadır. Kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları ve çaba göstermeleri şeklinde tanımlamak da mümkündür.

Motivasyon herhangi bir işi başarmamız için kendi içimizde yaşadığımız güdülenmedir. Yani bir şeyi başarmak için bizi harekete geçiren güçtür. Tüm bu tanımları toparlarsak , motivasyon kavramının temelini oluşturan üç ana faktörle karşılaşıyoruz : İnsan davranışını tetikleme Bu davranışı yönlendirme Bu davranışı sürdürme Öyleyse , insanın motive olmasını, güdülenmesini sağlayan faktörler nelerdir?

ÖĞRENME AMAÇLARI

Motivasyon konusu esas itibariyle, kişilerin bekleyiş ve ihtiyaçları, amaçları, davranışları, kendilerine performansları hakkında bilgi verilmesi (feedback) konuları ile ilgilidir. Dolayısıyla motivasyon sürecini tam olarak kavrayabilmek için kişileri belirli şekillerde davranmaya zorlayan nedenleri (davranış saikleri) , kişinin amaçları, davranışların sürdürülme olanakları gibi konuların incelenmesi gerekmektedir. Amaçlar davranışı kontrol etmez,sadece etkiler ve kişiyi ihtiyacını tatmin etmek için uyarır.

Bir şirketin amacı para kazanmaktır. Bir sporcu şampiyon olmak ister Bir şirketin amacı para kazanmaktır. Bir sporcu şampiyon olmak ister. Uçağa bindiğiniz zaman bir yerden kalkıp bir yere gidiyorsunuzdur. O uçağın bile amacı sizi bulunduğunuz yerden başka bir noktaya götürmektir. Peki sizin bu dersi öğrencilere sunarken ya da anlatırken amacınız nedir ? Motivasyon bir amaca veya ödüle yöneliktir. İşyerinde sarf ettiğimiz güç, ödül kazanmayı,statümüzü değiştirmeyi, v.b. şeyleri umduğumuz içindir. Yani motivasyondaki anahtar özellik amaca ve istenilen sonuca yönelik olmasıdır.

ÖĞRENMEYE KARŞI TUTUM

Güdülenme kaynaklarının çoğu öğrenciden gelirken, pek çoğu da öğrenme çevresinden gelmektedir. Kişinin içinde bulunan ve kişiyi belirli yönlerde davranışa sevk eden faktörleri anlamaya önem verilmelidir. Bunun arkasındaki varsayım ise şudur: Eğer öğretmen öğrencileri belirli şekillerde (yönlerde) davranmaya zorlayan bu faktörleri anlayabilir ve kavrayabilirse, bu faktörlere hitap etmek suretiyle öğrencilerini daha iyi yönetebilir. Yani onu dersin amaçları doğrultusunda davranmaya sevk edebilir.

Öğrencinin, öğrenmeye karşı tutumunu belirleyen bazı değerler vardır Öğrencinin, öğrenmeye karşı tutumunu belirleyen bazı değerler vardır. Bunlar ; Bireysel hedefler ve niyetler Biyolojik ve psikolojik dürtüler ve ihtiyaçlar Kendini tanımlama, kendine güven ve kendine saygı Bireysel inançlar, değerler, beklentiler, ve başarı veya başarısızlık tanımları Öz bilinç, öz yaşantılar ve öz yeterlik Kişisel faktörler, örneğin risk alma, kaygı ile baş etme, merak ,duygusal durum ve bilinç düzeyi Genel uyarılmışlık hali

Seneca’nın deyimi ile “Gidecek limanı olmayan gemiye hiçbir rüzgâr fayda etmez.” Hedefi, amacı olmayan bir kişiyi de hiç bir şey motive edemez. Bireyi motive eden, güdüleyen şey hedeflerdir.

ÖĞRENME BİÇİMİ

Tertipli, düzenli ve organize olmanın gerekliliği hakkında söylenecek çok şey vardır. Evinizde, iş arayışınızı telefonla, bilgisayarla ya da bir ofiste bulabileceğiniz tüm diğer materyalle devam ettirebileceğiniz bir alan oluşturun. Bu hedefinize kilitlenmenizde yararlı olacaktır. Çalıştığınız ortamı duruma göre değiştirebilir, bir kafe de ya da kiraladığınız bir ofiste de çalışabilirsiniz.

İhtiyaçların doyurulması için uygun bir ortamın olması gerekir İhtiyaçların doyurulması için uygun bir ortamın olması gerekir. Çünkü, her ortamda her ihtiyaç giderilmez. Eğer ortam uygun değilse, insanlar ihtiyaçlarının giderilmesini başka zamana ve yere bırakmak zorundadır. Öğrenciler arasında zeka, sosyo-ekonomik, kültürel geçmiş, okula ve bazı derslere karşı tutum açılarından bireysel ayrılıklar olduğunu her zaman dikkate alın.

GÜDÜ TÜRLERİ

Öğrencinin öğrenmeye ve başarmaya yönelik motivasyonu, profesyonel eğitim programlarında önemi çoğu zaman göz ardı edilen bir unsurdur. Oysa eğitimi alan çalışanların motivasyonu eğitim programlarının en kritik bileşenidir. En iyi biçimde tasarlanmış ve uygulanmış olan eğitim programlarının dahi başarısız olmasındaki tek sebep, programı alan çalışanların/öğrencilerin düşük motivasyonudur. Ayrıca konuya ilgisiz olan öğrenciler eğitimi yüksek bir not ile tamamlamış olsalar bile eğitim sırasında öğrendikleri yetenekleri ve bilgileri bir süre sonra unutma eğilimindedirler.

Ayrıca belirtildiği gibi, öğrencinin öğrenmeye güdülenmesini etkileyen pek çok kaynak vardır. Aynı konu üzerinde ilgili davranan ve başarılı olan iki öğrencinin nedenleri farklı olabilir. öğrencilerden biri konuya ilgi duyduğu için çalışırken diğeri başarılı olursa yüksek not alacağı için çalışmaktadır. Öğrencilerin bireysel farklılıkları burada rol oynamaktadır. Mesela motivasyonunu yüksek tuttuğunuz da çalışan personelinizden alacağınız verim her zaman daha yüksektir. Çalışması takdir edilen çalışan her zaman size daha fazlasını vermeye çabalar. O yüzden Motivasyon değişmez bir Başarı kriteridir.

GÜDÜ TÜRLERİ Birincil Güdüler İkincil Güdüler İçsel Güdüler Dışsal Güdüler

BİRİNCİL GÜDÜLER Birincil güdüler biyolojik temelli güdülerdir. Doğumla getirilir ve yaşamı sürdürmeye yöneliktir. Açlık, susuzluk, cinsellik gibi ihtiyaçlarla ortaya çıkarlar. İnsan ihtiyaçları karmaşıktır ve ihtiyaçlar kişide herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Genellikle üst kademe ihtiyaçlardan önce alt kademedeki ihtiyaçların karşılanması gerekir. Üst kademedeki ihtiyaçları karşılamanın alt kademedeki ihtiyaçları karşılamaya göre daha çok yolu vardır. İnsanın bir basamaktaki ihtiyacı ancak alt basamaktaki ihtiyacı karşılanırsa ortaya çıkar. Maslow, bunu piramit şeklinde ele almış ve değerlendirmiştir.

Kişi, önce en alt düzeyde bulunan ihtiyaçlarını tatmin etmek için davranır. Karnı aç bir kişiyi, sosyal ihtiyaçlarını (3. grup) tatmin etmeye çalışarak motive etmek mümkün değildir. Tatmin edilen her ihtiyaç grubu, davranışları etkileme özelliğini kaybedecek ve daha üst düzeydeki ihtiyaçlar kişinin davranışlarını etkilemeye başlayacaktır.

İKİNCİL GÜDÜLER Bu güdüler öğrenilmiş güdülerdir. Yaşamsal önemi olmayan ama bireylerin davranışlarını yönlendiren kaynaklardır. Para, not,statü,başarılı olma,ilgi çekme, gezi v.b.

Motivasyonu sağlamak için ille para gerekmez Motivasyonu sağlamak için ille para gerekmez. yapılan çalışmaların takdiri, hediyeleri, duyurulması gibi bir çok farklı kriterle de sağlanır. O yüzden işinde mutlu ve huzurlu olan çalışanlar çoğu zaman aldığı maaşı ikinci planda düşünür.

İÇSEL GÜDÜLER Bireyi davranışa geçiren güç kendisindendir. Bireyler başarı ya da başarısızlıklarına içsel yükleme yaparlar. Bireylerin kişilik özellikleri , yetenekleri , duyguları, heyecanları, fizyolojik dürtüleri-açlık-susuzluk, gibi kaynakları vardır. Temel hedef başarılı olma, meraktan kurtulma, hedeflerine ulaşma, sağlıklı yaşama v.b. dir.

Bireyi harekete geçiren güçler kendisinden kaynaklanır: İlgi ve yeteneğini kullanma Başarı hazzına ulaşma Meraktan kurtulma Amaçlara ulaşma

İçsel etkenler olmadan dışsal etkenler çoğu zaman gerekli motivasyonu sağlamaz. Kendi iç dünyanızda başarının en büyük motivasyon olduğunu kabullenmeyip kendi amaçlarınızı sadece dışsal etkenler üzerine yoğunlaştırırsanız hedefe ulaşmada zorlanırsınız.

DIŞSAL GÜDÜLER Bireyi davranışa geçiren güç dışarıdan kaynaklanır. Bireyi harekete geçirmek için başkasının onu cesaretlendirmesi ve harekete geçirmesi gerekmektedir.

Bireyler başarı ya da başarısızlıklarını dışsal yükleme yaparak açıklar. Yüksek not alma, öğretmenin takdirini alma, statü elde etme, ödül alma, cezadan kaçma gibi kaynakları vardır.

GÜDÜLENME YAKLAŞIMLARI İnsancıl Yaklaşım : Bireyin güdülenmesinin temelinde gereksinimler yer alır. Motivasyonun bireyin ihtiyaçlarından güçlü bir şekilde etkilendiğine inanırlar. Bir ihtiyaç tatmin edilmediği zaman kişi gerilim ve endişe duyar. Bu gerilimi azaltan herhangi bir davranışa da motivasyon denir.

Gereksinimler fizyolojik, güvenlik,ait olma, sevgi saygı,bilme, öğrenme ve kendini gerçekleştirme şeklinde bir sıralamaya sahiptir.

Davranışçı Yaklaşım : Motivasyon davranışlarımızın nedeninin oluşturur Davranışçı Yaklaşım : Motivasyon davranışlarımızın nedeninin oluşturur. Davranışçı geleneğe göre insan motivasyonunun önemli mekanizması pekiştirme ve cezadır. Pekiştirme, güdülenmeyi sağlayan en önemli faktördür. İstenilen bir davranışın kazandırılması veya istenmeyen bir davranışın söndürülmesi için kullanılan bir müdahaledir. Bu müdahaleye “pekiştireç” diyoruz. Pekiştireçler olumlu( ödül) yada olumsuz (ceza) olabilir. Aynı zamanda içten gelenler (kaynak açısından) ve maddi ya da manevi(niteliklerine göre) olabilirler.

Sınıfta aferin alan, yüksek not alan, yıldız alan öğrenci öğrenmeye karşı güdülenir. Ödülün karşılığı olan ceza ise kötü alışkanlıkların oluşmasını önlemede kullanılır.

Bilişsel Yaklaşım : Bireylerin güdülenmesinin altında yatan anlama dürtüsü, dikkat, algılama ve dengeleme gibi zihinsel süreçlerin işlevleridir. Motivasyonun bireyin değer anlayışının bir fonksiyonu olduğu görüşündedir. Bilişsel yaklaşım bireyin içinden çıkan iç motivasyona vurgu yapar.

Birey kendisi için bir amaç belirlerse buna ulaşmak için bütün çabasını gösterir.

Psikanalist kuram : Motivasyonu bilinçdışı bir içtepi olarak görürler Psikanalist kuram : Motivasyonu bilinçdışı bir içtepi olarak görürler. Bu görüşe göre bizim davranışlarımız tamamen insan kişiliğinin temel üç önemli öğesi olan id, ego ve süperego’nun çok yönlü çatışmalarıyla tayin edilir.

Eğitim tasarımcıları programı (dersi) alacak olan öğrencilerin motivasyon unsurlarını analiz etmek için aşağıdaki sorulara benzer sorular sormalı ve cevaplarını aramalıdırlar: Program sizin için ne kadar değerlidir? Program sonunda ne gibi faydalar sağlamayı bekliyorsunuz? Programın konuları arasında hangilerine ilgi duyuyorsunuz? En çok soruna yol açan problemler nelerdir?

Derse başlarken ilginç, şaşırtıcı, merak uyandırıcı sorular sorun. Aşağıda öğrencileri güdülemek için bazı önerilere yer verilmiştir : Derse başlarken ilginç, şaşırtıcı, merak uyandırıcı sorular sorun. Çalışmaları mümkün olduğu kadar aktif, araştırıcı, heyecanlı, ve yararlı hale getirin. Bütün öğrencilerin, neyi nasıl yapacaklarını ve ulaşacakları hedefe nasıl gideceklerini bilip bilmediklerinden emin olun. Öğrenciler arasında zeka, sosyo-ekonomik, kültürel geçmiş, okula ve bazı derslere karşı tutum açılarından bireysel ayrılıklar olduğunu her zaman dikkate alın. Öğrencilerin temel ihtiyaçlarını doyurmalarına yardımcı olun. Sınıfın fiziksel şartlarını hesaba katın. Öğrencilerle ilgilendiğinizi ve onların sizin sınıfınızın öğrencileri olduğunu hissettirin. Bütün öğrencilerin azda olsa saygınlık kazanabilecekleri öğrenme yaşantıları düzenleyin. Her öğrencinin takdir edilme ihtiyacını karşılayacağı ders içi ders dışı etkinlikler düzenleyin. Öğrencilere her konuda seçenekler sunun. Olumlu benlik kavramı geliştirmelerine yardımcı olun. Olumlu yanları vurgulayarak vurgulayarak, sonuçlar hakkında geri bildirim verin. Öğrencileri, kendi öğrenmelerini kendilerinin yönlendirmeleri için cesaretlendirin. İhtiyaç duyan öğrencileri, öz güvenlerini ve başarı ihtiyaçlarını geliştirmeleri için cesaretlendirmeye çalışın. Öğrencilere sorumluluk vererek, kendileriyle yarıştırarak onların başarı güdüsünü Okul başarısızlığı bir kısır döngüdür. Bu döngü, ancak öğretmenin beklentisini yüksek tutarak öğrenciyi güdülemesiyle kırılabilir.

Sorularınız….