KARIŞIMLARIN AYRILMASI A)KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN TANECİKLERİNİN BOYUT FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 3)AYIKLAMA 4)DİYALİZ 1)ELEME 2)SÜZME B) KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN YOĞUNLUKLARI FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 3)DEKANTASYON(AKTARMA) 1)SAVURMA 2)AYIRMA HUNİSİ 4)YÜZDÜRME(FLOTASYON) 5)ÇÖKTÜRME 6)SANTRİFÜJLEME C) KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN KAYNAMA NOKTALARI FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 2)BASİT DAMITMA(DESTİLASYON) 1)BUHARLAŞTIRMA 3)AYRIMSAL DAMITMA(DESTİLASYON)

D)KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİ ÇÖZÜNÜRLÜKLERİ FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)ÇÖZME 3)AYRIMSAL KRİSTALLENDİRME 2)KRİSTALLENDİRME 4)EKSTAKSİYON(ÖZÜTLEME) E)DİĞER AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)MIKNATISLA AYIRMA 2)ELEKTRİKLENMEYLE AYIRMA

A)KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN TANECİKLERİNİN BOYUT FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)ELEME KATI-KATI HETEROJEN KARIŞIM(adi karışım)ların ayrılmasında kullanılan bir yöntemdir. Eleme işlemi için elek kullanılır.

2)SÜZME KATI-SIVI heterojen (süspansiyon) veya GAZ-KATI HETEROJEN KARIŞIM (katı aerosol)ların ayrılmasında kullanılan yöntemdir. Süzgeç kullanılır. ÖRNEK: Makarna-su karışımı çay posası-su arabaların yağ filtresi arabaların hava filtresi gaz maskesi

3)AYIKLAMA KATI-KATI HETEROJEN KARIŞIM(adi karışım)LARın ayrımasında kullanılır. Ayıklama işlemi taneciklerin şekil,boyut,renk gibi farklarından yararlanılarak yapılabilir.

4)DİYALİZ SIVI-KATI HETEROJEN KARIŞIMların (KOLLOİD) ayrılmasında kullanılır. Eğer sıvı içindeki katı süzgeçte tutulamayacak kadar küçükse bu durumda süzme işlemi kullanılamaz. Böyle durumlarda DİYALİZ YÖNTEMİNE BAŞVURULUR. Diyaliz, yarı geçirgen bir zardan çok küçük moleküllerin geçmesi büyük moleküllerin geçememesi olayıdır. Kan bir kolloittir ve böbrekte kan diyalize uğrar. Eğer kişinin böbreği çalışmıyorsa diyaliz makinesine bağlanarak kandaki zararlı metabolik artıklar kandan ayrılır.

B) KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN YOĞUNLUKLARI FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)SAVURMA Yoğunlukları farklı KATI-KATI KARIŞIM(adi karışım)LARIN ayrılmasında kullanılır. Havaya savrulan karışımdan yoğunluğu büyük olan yere düşerken yoğunluğu düşük olan bileşen rüzgarda savrulur. Bu şekilde karışım ayrılmış olur. Örnek: Buğday saman karışımının havaya atılarak ayrılması

dsarı > dyeşil > dpembe 2)AYIRMA HUNİSİ Sıvı-sıvı heterojen karışım(emülsiyon)ların ayrılmasında kullanılır. Ayırma hunisinde yoğunluğu büyük olan sıvı altta , yoğunluğu az olan sıvı ise üstte kalır. dsu >dyağ dsarı > dyeşil > dpembe

3)DEKANTASYON(AKTARMA) SIVI- KATI HETEROJEN KARIŞIM(süspansiyon) karışımları ayırmak için kullanılan bir yöntemdir. Karışım kabının yavaşça eğilerek sıvı eğimden dolayı başka bir kaba alınırken katı kabın dibinde kalır.

4)YÜZDÜRME(FLOTASYON) KATI-KATI HETEROJEN KARIŞIM(adi karışım)ların birbirinden ayrılmasında kullanılır. Bu yöntemde karışımı oluşturan katıların içine atıldıkları sıvıda çözünmemeleri gerekir ve bu yöntemin işe yaraması için karışımdaki katılardan birinin yoğunluğu atıldıkları sıvıdan büyük diğer katınınki ise sıvıdan küçük olmalıdır. Örnek: . Kum – talaş tozu karışımını suya atmak, . Ispanak-kum karışımını suda bekletmek . Madencilikte maden cevherinin ayrıştırılması . Saman-taş karışımını suya atmak

5)ÇÖKTÜRME İki çözelti birbiri ile karıştırıldıklarında bu iki çözeltideki bazı iyonlar birbiri ile etkileşerek çözünmeyen bir katı haline dönüşürler. Bu madde dibe çöker. Dibe çöken maddeye ÇÖKELEK bu işleme ise ÇÖKTÜRME denir. Pb(NO3)2(suda) + 2 KI(suda) → PbI2(k) + 2 KNO3(suda) AgNO3(suda) + NaCl(suda) ---> AgCl(k) + NaNO3(suda)  ÇÖKTÜRME YÖNTEMİ ,İÇME SULARINDAKİ ağır metalleri uzaklaştırmak için kullanılır.

6)SANTRİFÜJLEME SIVI-KATI HETEROJEN KARIŞIM OLAN KOLLOİTLERin ayrılmasında kullanılır. Süzme işleminin işe yaramayacağı kadar küçük kolan katı parçalarını karışımdan ayırmak için KARIŞIM SANTRİFÜJ MAKİNESİ TARAFINDAN ÇOK HIZLI BİR ŞEKİLDE DÖNDÜRÜLÜR. Bu sayede küçük katılar dibe çökerken sıvı yukarıda kalır.

C) KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİN KAYNAMA NOKTALARI FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)BUHARLAŞTIRMA SIVI-KATI HOMOJEN KARIŞIM(ÇÖZELTİ)ları ayırmak için kullanılan bir yöntemdir. SADECE Karışımdaki KATIYI elde etmek istiyorsak karışımı ısıtarak sıvıyı buharlaştırarak uzaklaştırabiliriz. Bu durumda kapta sadece katı kalır ve karışım ayrılmış olur ; FAKAT ELİMİZDE SADECE KATI OLAN BİLEŞEN KALMIŞTIR. SIVI BİLEŞEN ATMOSFERE KARIŞMIŞTIR. ÖRNEK: denizlerden göllerden tuz eldesi

2)Damıtma (DESTİLASYON) SIVI_KATI HOMOJEN KARIŞIM(çözelti)LARın ayrılmasında kullanılan bir yöntemdir. Karışımdaki her iki bileşende kayba uğramadan elde edilmek isteniyorsa kullanılır. Yani katı da sıvı da elde edilmiş olur. Alkol+su İMBİK

2)AYRIMSAL DAMITMA(DESTİLASYON) SIVI-SIVI HOMOJEN KARIŞIM(çözelti) ‘ların ayrılmasında kullanılır. Karışımdaki sıvıların kaynama noktaları arasında belirgin bir fark olması gerekir. Basit damıtmada katı sıvı homojen karışımlar ayrılırken, Ayrımsal damıtmada sıvı-sıvı homojen karışımlar ayrılır.

TOPLAMA KABINA gelen sıvının kaynama noktası en düşük olan bileşendir. DAMITMA BALONUNDA kalan sıvı kaynama noktası büyük olan sıvıdır.

D)KARIŞIMDAKİ BİLEŞENLERİ ÇÖZÜNÜRLÜKLERİ FARKINDAN YARARLANARAK AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)ÇÖZME Katı katı HETEROJEN KARIŞIMların(adi karışımlar) bileşenlerinden birini çözen diğerini çözmeyen bir sıvı ekleyerek birbirinden ayırma işlemidir. ÖRNEK: Tuz + kum karışımını su yardımıyla ayırmak Örnek: tuz + şeker karışımına alkol eklendiğinde alkol şekeri çözerken tuz çözmez bu sayede tuz + şeker karışımı birbirinden ayrılabilir. SU 1) Kum ile tuzlu su süzme ile ayrılır. 2)Tuzlu su ise buharlaştırma ile ayrılır. KUM TUZ suda çözünürken KUM suda çözünmez. TUZ

2)KRİSTALLENDİRME Katıların çözünürlükleri genellikle SICAKLIK ARTTIKÇA ARTAR. Bu yüzden çözelti içinde çözünmüş halde bulunan katı soğutularak çözücüden ayrılması sağlanabilir. Sıcaklığı değiştirerek çözelti içindeki katıyı kristal şeklinde ayırmaya KRİSTALLENDİRME denir. ÖRNEK: Şekerli suyun buz banyosuna konularak soğutulması sonucu çözünen şekerin kristallenmesi

3)AYRIMSAL KRİSTALLENDİRME Aynı sıvıda çözünen iki ya da daha fazla katının çözünürlüklerin sıcaklık değişiminden farklı etkilenmesi özelliğinden yararlanarak yapılan ayırma işlemine AYRIMSAL KRİSTALLENDİRME denir. Tuz+şeker+ su TUZ suda çözünmüş halde kaldı. Soğutma ŞEKER kristali ŞEKER ŞEKER, sıcaklık değişiminden TUZA göre daha çok etkilenir. Bu yüzden şeker kristallenirken tuz bu durumda suda kalır. Süzgeç yardımıyla şeker ayrılabilir. tuzlu sudan tuz ise buharlaştırılarak ayrılabilir. TUZ

4)EKSTAKSİYON(ÖZÜTLEME) (çekme) Karışımın içinden ÇÖZÜCÜ MADDE yardımıyla istenilen maddenin çözücüye çekilmesi diğerlerinin karışımda bırakılması işlemidir. ÖRNEK: Çayın SU yardımıyla içindeki renk ve koku veren maddelerin suya çekilmesi Çiçeklerden ALKOL yardımıyla parfüm yapmak için esanslarını çekmek Ay çiçeğinden HEKZAN yardımıyla yağın çekilmesi

ÖRNEK: Şeker pancarından SU yardımıyla şekerin çekilmesi Tuzlu peynirin Suda bekletilerek tuzunun giderilmesi Söğüt ağacı kabuğundan çözücü yardımıyla aspirinin etken maddesi olan salisin’in çelikmesi

E)DİĞER AYIRMA YÖNTEMLERİ 1)MIKNATISLA AYIRMA Fe(demir) , Ni(Nikel) ve Co(Kobalt) maddeleri mıknatıs tarafından çekilir. Bu yüzden karışım içinden mıknatıs yardımıyla çekilip ayrılabilirler. Örnek: Fe(demir) tozu ve S (kükürt) tozu karışımının mıknatıs ile ayrılması

ÖNEMLİ: Fe , Ni ve Co tozları karışım ı mıknatıs ile ayrılamaz, çünkü mıknatıs hepsini birden çeker. ÖNEMLİ: Fe , Ni ve Co BİLEŞİK içinde ise bunu mıkmatıs ile bileşiğin içinden çekip alamam, biz mıknatısla karışımları ayırıyoruz bileşikleri DEĞİL! ÖNEMLİ: Fe,Ni ve Co ALAŞIM içinde ise yine bunu alaşımdan mıknatıs ile ayıramam.