OYUNUN GELİŞİM ALANLARINA ETKİSİ VE ÇEŞİTLİ ÖRNEKLER

OYUN NEDİR? Belli bir amaca yönelik olan veya olmayan, kurallı veya kuralsız gerçekleştirilen, fakat her durumda çocuğun isteyerek ve hoşlanarak yer aldığı en etkin öğrenme sürecidir. Oyun sırasında çocuk, kendi çevresi ile uzlaşmayı, paylaşmayı, sosyal yaşama uyum sağlamayı öğrenir. Aynı zamanda oyun, kazanılan olumlu özelliklerin pekiştirildiği, geliştirildiği bir ortamdır.

Oyun çocuklar için çok önemlidir çünkü oyun çocukların ve gençlerin sosyal,bilişsel,fiziksel ve duygusal gelişimlerine katkı sağlamaktadır. Oyun ebeveynlerin çocuklarıyla kaliteli vakit geçirmelerini sağlarken oyunu hem bir araç olarak kullanmaları, hem de oyun oynamayı amaç olarak kullanmaları, her iki durumda da çocuklarının gelişimlerine destek vermektedir.

Oyun çocuğun doğasında vardır ve her çocuk gelişimsel özelliğine göre oyun oynar. Çocukların bebeklik döneminde refleksleri yetişkin yönlendirmeleriyle oyuna dönüştürülebilmektedir. Mesela gıdıklama,ağız çevresine parmakla dokunarak aranması, ce-e oyunu vb.

Oyun yolu ile çocuk; • Düşünmeyi ve kendi başına karar vermeyi öğrenir,  • Sorumluluk almayı, işbirliği yapmayı ve paylaşmayı öğrenir,  • Hayal gücünü, becerilerini ve yaratıcılığını geliştirir,  • Dikkatini bir noktaya toplamayı ve becerilerini organize etmeyi öğrenir,  • Kendini tanımayı öğrenir,  • En güçlü ve doğal dürtülerinden biri olan, saldırganlık dürtüsünü boşaltma olanağı bulur, 

• Değişik sosyal rolleri deneme, duygularını dışa vurma olanağını bulur ve başka nesneler ya da insanlarla ilişkilerini inceler, • Kas gelişimini hızlandırır ve güçlendirir, • Çevresini araştırma, objeleri tanıma ve problem çözme imkânı sağlar, • Kendisini ifade etmeyi, sözlü olarak ifade edilenleri anlamayı öğrenir, yeni sözcükler kazanır, • Çocuk toplu yaşam için gerekli olan kuralları öğrenir

Oyunun Zihinsel Gelişime Etkisi

Oyun beyinin büyümesini ve gelişimini artırır,yeni sinirsel bağlantılar kurar ve oyun oynayan kişiyi daha zeki yapar. Bu da başka kişilerin duygusal durumlarını anlamada (empati kurmada) ve değişen durumlara adapte olmada bireyin becerisini arttırır. Çocuk biraz daha büyüdükçe yetişkinlerle sohbet edebilir, düşüncelerini sorabilir, geçmiş ve gelecek hakkında tartışmak isteyebilir.

Çocuklar oynadıkları oyun yoluyla birlikte oynadıkları kişilerin duygularını, düşüncelerini ve bakış açılarını öğrenirler. Diğer çocukaların niyetlerini, inanç ve ihtiyaçalarını anlamak için insanlarla etkileşimde bulunarak sosyalleşmek ‘zihin teorisi’ olarak bilinir ve son derece önemlidir. Oyun yoluyla çocuk doğa olaylarını öğrenir. Oyun eleştirme, sıralama, sınıflama, analiz, sentez, değerlendirme, problem çözme gibi zihinsel süreçlerin işleyişini hızlandırır.

Empati ilişki gerektiren bir kavramdır ve hayali oyunun bilişsel gelişime birçok büyük katkısı olduğu düşünülmektedir. Hayali oyunda sembolleştirme vardır, nesneleri ve eylemleri dönüştürme yeteneği gerektirir, aktif bir diyalog ve işbirlikçi çalışma, rol alma, komutlara uyma ve amaca hizmet etme vardır. Bilişsel gelişimde oyun, kavramların gelişimi, zeka, koşullu düşünme, problem çözme becerisi, çok yönlü düşünme, bilişötesi gibi 6 önemli başlığa katkı sağlamaktadır.

Kavramsal Gelişim: bilişsel gelişim basamağıdır Kavramsal Gelişim: bilişsel gelişim basamağıdır. Bu basamak çocukların, özellikle sosyo-dramatik olmak üzere çeşitli oyun türleri, yetişkin rehberliğinde ve arkadaş gruplarıyla etkileşimle desteklenir. Evcilik oyununda anne, baba, çocuklar, komşular gibi oyunda rol verilen diğer karakterlerle evciliğin içinde çeşitli kavramları kullanır. Zeka: Üç biliş egzersizleriyle gelişir; verilen amaca uygun olan bilgiyi uygun amaca olmayan bilgiden ayrışma, birkaç ipucu kullanılarak daha fazla bilgi üretme ve soyut kavramların edinilmesidir. Koşullu Düşünme: Nesnelerin özeliklerine göre nitel ve nicel değerlerini anlamaktır. Bir kg pamuk mu yoksa bir kg demir mi ağır? 120 ml dikey su mu 120 ml yatay su mu fazladır? Burada maddenin korunumu devreye girmektedir. Çocuk miktar değişmedikçe eşit oranların aynı olduğunu bilmelidir, koşul miktardır. Bazı oyunlar çocukların inandıkları değerlerin aksine farklı çıkıp onları koşullu düşünmeye sevk edebilir. Bu da ancak oyunla sağlanır.

Problem Çözme: Çocuklar oynadıkları oyunlarında çok fazla çözülmesi gereken problemlerle karşılaşırlar. Çocuklar sorunlar karşısında daha önce kullandıkları işe yarayan yöntemleri deneyebilir,oyun grubundaki diğer kişinin problem çözme yöntemini kullanabilir ve ya yeni bir yöntem geliştirmesi gerekebilir. Oyunla mantık yürütmeyi, sebep-sonuç ilişki kurmayı, seçim yapmayı ve dikkatini toplamayı öğrenir. Çok yönlü düşünme: Bir nesneyi amacı ve fonksiyonun dışında kullanarak ona yeni anlamlar ve misyonlar yüklemektedir. Burada yaratıcılık ve sembolleştirme devreye girmektedir. Oyunda çocuğun yaratıcılığı pozitif yönde artmaktadır. Nesneleri amaçları dışında kullanarak sembolleştirerek oyuna kazandırır.

Oyunun Sosyal Gelişime Etkisi

Çocuk doğduğu andan itibaren çevresini keşfeder Çocuk doğduğu andan itibaren çevresini keşfeder. Bebeğin ilk oyunu onun çevresindeki nesneleri tek başına keşfetmesidir. Çocuklar oyun yoluyla sözel ve sözel olmayan sosyal kuralları öğrenir. Oyun sayesinde çocuk toplum içindeki rolünü, nasıl ve ne şekilde hareket edeceğini öğrenir.

Çocuk arkadaşlarıyla işbirliği yapmayı da oyunda yaşayarak öğrenecektir. Oyun büyüklere karşı saygı, küçüklere karşı sevgi ve yardımda bulunma alışkanlığını kazandırır.

Çocuk oyun yoluyla arkadaşlık kurma, saygılı davranma gibi kuralları öğrenerek toplumsallaşmaktadır. Başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı göstermeyi, kazanıp kaybetmeyi öğrenir. Erişkinler gözüyle oyun, çocuğun eğlenmesi-ne, oyalanmasına yarayan amaçsız bir uğraştır. İşi olmayan ya da dinlenmek isteyen kişi oynar. Başka bir deyişle, oyun işin karşıtı olarak görülür. Anneler ayaklarına dolanan çocukları “hadi git oyna“ diye başlarından savarlar. Oysa oyun, çocukların en önemli uğraşıdır.

Oyun çocuk için öğrenme ortamıdır ve çocuk oynadıkça duyuları artar, yetenek ve becerileri geli-şir. Çünkü oyun çocuğun duyduklarını, gördüklerini uyguladığı, öğrendiklerini geliştirdiği bir ortamdır. Oyunda çocuk, kendi özgür dünyası içinde-dir. İstediği gibi sınırsızca özgürlüğünü tadar, kendi koyduğu kurallar ile o dünyaya egemendir.

Hemen hemen her oyunda çocuğun sosyal açıdan gelişimine faydası olabilecek davranışlar bulunur. Oyunda edinilen kendi haklarını savunma, diğer arkadaşlarına karşı saygı, işbirliği ve paylaşma, kurallara uyma iyi-kötü, doğru-yanlış ayrımını yaparak iyiyi-doğruyu özümseme ve mensubu olduğu grubun çıkarlarını koruma ve kollama ile toplum kültürünü öğrenme gibi özellikler, toplumsal yaşamlarını sağlayan, öğreten sosyal değerlerdir.