BÖLÜM-2: ŞİŞMANLIK, KİLO KONTROLÜ YAŞAM BOYU /HERKES İÇİN 28.04.2017 Doç. Dr. Gülten HERGÜNER BÖLÜM-2: ŞİŞMANLIK, KİLO KONTROLÜ YAŞAM BOYU /HERKES İÇİN SPOR DOÇ. DR. GÜLTEN HERGÜNER

Şişmanlık: Vücut yağının toplam miktarındaki genişleme olarak tanımlanır. Bir başka tanımda ise, şişmanlık alınan ve sarf edilen kalori arasındaki dengenin bozulmasıdır. Neden Kilo Alınır? Kilo almamızın nedeninin besinlerde bulunan enerji olmadığını bilmemiz gerekir. Besinlerin doğasında glikoz, lipit, protein, vitamin, lifler, mineral tuzlar ve eser-elementler gibi içerikler bulunur. Bu nedenle şişmanlamanın sebebi sadece yanlış beslenme ile sınırlandırılmamalıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Kilo almanın sebeplerini şu başlıklar altında toplayabiliriz: Kötü beslenme Hastalık veya yanlış ilaç kullanımı Hormonal bozukluklar Metabolizmanın yavaşlaması Stres ve psikolojik bozukluklar Yaş cinsiyet ve gebelik durumları Bedensel aktivite eksikliği ve çok uyuma Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Saydığımız bu maddelerin birinin gözükmesi diğer maddeleri de ateşlemektedir. Örneğin, aşırı stres altında kalan bir kişinin hormonal dengesi bozulabilir. Beslenme alışkanlıklarında değişme ve uykusuzluk gözükebilir. İçteki değişmelerin ana kaynağı bağışıklık sistemi ve hormonsal sistemin bozulmasıdır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Yetişkinlerde vücut ağırlığındaki değişmeler genellikle vücut yağ oranındaki değişmelerden dolayı meydana gelir. Vücut yağ oranı da vücuda giren enerji ile sarf edilen enerji arasındaki denge durumuna bağlıdır. Bu denge alınan enerji yönünde artarsa vücuttaki yağ oranı fazlalaşır ve şişmanlık oluşur. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Şişmanlık sorunu olan kişilerde gözlenen davranışlar Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Şişmanlık sorunu olan kişilerde gözlenen davranışlar Düzensiz yemek yeme alışkanlığı Öğün atlama Bütün gün yemek yemeden durup yemeği gördüğünde yemeğe saldırma Sürekli rejim yapma isteğinde olmak Fazla yemekten suçluluk duymak

Sürekli inip çıkan bir kilo grafiğine sahip olma Pişmanlık duyup kendisine besinleri yasaklama ve sonra iradesine yenik düşme Sık sık tartılmak Sürekli inip çıkan bir kilo grafiğine sahip olma Bulduğu her besin maddesini yeme isteği Hareketsizlik ve çok sigara içme isteği İçki içme eğiliminde olmak Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Doç. Dr. Gülten HERGÜNER Özellikle şunu da belirtelim; Kadın vücudundaki yağ oranı erkeğinkine göre daha yüksektir. Çünkü kadında daha çok sayıda yağ hücresi vardır. Aşırı şişmanlık hastalığının erkekte olduğu gibi kadında da yağ hücrelerinin hacimlerinin genişlemesiyle oluştuğu uzun zamandır bilinmektedir. Bir yağ hücresini küçültmek mümkündür, ama bir kere genişleyip ve çoğaldıktan sonra bu hücrelerin sayısını azaltmak imkansızdır.

Şişmanlığa neden olan diğer durumlar Lenfoid bir organda yapılan ameliyat sonrası şişmanlama %48 Bir beslenme değişikliğinden sonra şişmanlama %30 Ruhsal bir şoktan sonra şişmanlama %33 Gebelikten sonra şişmanlama %45 oranında şişmanlık durumu ortaya çıkabilir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Eğer bir kişi için kilo alma ya da aşırı şişmanlık hastalığı eğilimi söz konusu ise nedeni pankreasın çalışma bozukluğudur. Yani kan şekeri yüksekliğinin çok ileri olduğu durumlarda, pankreas, aşırı miktarda insülin salgılar. Bu da kişinin yüksek insülin sorunu olduğunu gösterir. Vücutta anormal yağ depolanmasına yüksek insülin miktarının yol açtığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

ŞİŞMANLIĞIN ZARARLARI Şişmanlarda kan basıncı yüksekliği normal ağırlıktaki kimselere göre daha fazladır. Kan basıncı yüksekliği başka tehlike etmenleriyle birleşirse kalp ya da koroner yetmezliği kolaylaşır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Bu hastalıklar şunlardır: Hipertansiyon Şeker hastalığı Sebep ne olursa olsun bugün şişmanlık bir hastalık olarak kabul edilmektedir ve aşağıdaki rahatsızlıkların direkt veya dolaylı olarak oluşmasına yardımcı olmaktadır. Bu hastalıklar şunlardır: Hipertansiyon Şeker hastalığı Böbrek ve pankreas yetmezliği Kalp ve damar hastalığı Metabolik aksamalar Solunum rahatsızlıkları Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Şişmanlık durumunda bu hastalıkların birkaçını görmek mümkündür. Kemik incelmesi, gut hastalığı ve eklem bozuklukları Kanser Cilt hastalıkları Anormal plazma lipid ve lipoprotein konsantrasyonu Mekanik yetersizlikler Kaza riski Kas hareketlerinde verimliliğin azalması Yaşam süresinin kısalması ve yaşlanmayı çabuklaştırma Bağışıklık sisteminin zayıflaması Şişmanlık durumunda bu hastalıkların birkaçını görmek mümkündür. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

İdeal kilomuzu nasıl hesaplarız? Doç. Dr. Gülten HERGÜNER İdeal kilomuzu nasıl hesaplarız? İdeal kilo hesaplama: İdeal kilo hesaplamasında kullanılan en yaygın yöntem vücut kitle endeksidir.(Body Mass İndeks =BMI) VKI(BMI)=ağırlık/Boy²(metre) Vücut kütle endeksi değerlendirme tablosu ERKEKLER BAYANLAR 20-24,9 NORMAL 19-22 NORMAL 25-29,9 HAFİF ŞİŞMAN 22,1-28 HAFİF ŞİŞMAN 30-39,9 ŞİŞMAN 28,1-36 ŞİŞMAN 40 + AŞIRI ŞİŞMAN 36,1 + AŞIRI ŞİŞMAN

Enerji dengelemesi Enerji dengelenmesi için 3 yol vardır: Kalori alımının günlük enerji ihtiyacından daha az olması, Düzenli yiyecek alımının korunması ve kalori fazlalığının ek fiziksel aktiviteler ile karşılanması. Günlük yiyecek alımının düşürülmesi. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Kan serumundaki ürik asitte artış, Kansızlık gelişimi Tek başına egzersiz veya tek başına açlık yolu ile kilo düşmek şişmanlığı yenmek için yeterli değildir. Üstelikle açlık yolu ile kilo düşmenin aşağıda sunacağımız sakıncaları ile karşılaşılabilir: Kan basıncında dinamik bir azalma görülür, tipik belirtileri baş dönmesi ve baygınlıktır. Kan serumundaki ürik asitte artış, Kansızlık gelişimi Böbrek kan akımında ve filtrasyonunda azalma, Saç dökülmesi, Kassal gerginlik, kramplarda artış ve kuvvette azalma, Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Fiziksel aktivite kapasitesinde azalma, Duygusal bozukluk, Fiziksel aktivite kapasitesinde azalma, Genel yetersiz beslenme durumu, Vücutta elektrolit kaybında azalma, Karaciğer glikojen deposunda azalma, Isı düzenleme mekanizmalarında azalma olarak sayabiliriz. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Ne kadar kilo düşülür? İdeal olarak bir kişinin günlük kalori alımını bulup, kalori harcanması arasında dengeyi kurmakla oluşur. Normal ağırlığa sahip bir kişinin bir günlük yaklaşık harcadığı kalori miktarı çıkarılmıştır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Bir kişinin 1 günlük yaklaşık harcadığı enerji; Vücut ağırlığı X 30 (sedanterlerde) Vücut ağırlığı X38 (Aktif Bayanlarda) Vücut ağırlığı X40 (Aktif Erkeklerde) Buna göre 90 kg bir deneği örnek verecek olursak, Kalori harcaması=90x30(sedanter varsayım) Kalori harcaması= 2700 k/cal Ancak deneğin yaşı ilerledikçe metabolizmasının azalacağını unutmayalım. Her 10 yıl için 100 kalori düşülebilir fakat çok kilolu olduğunda metabolizmanın yavaşladığı göz önüne alınırsa 200 kalori de düşülebilir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Sonuç olarak kalori dengesizliği ve şişmanlık üzerine çeşitli yaklaşımları içeren çalışmalar aşağıda çıkartılmıştır: Diyet veya egzersiz ile kilo düşme çalışmalarının birlikte kullanılması kalori harcamasını arttırır. Vücut ağırlığının ilk birkaç gündeki, hızlı ağırlık kaybı, ilk olarak vücudun su karbonhidratında azalmaya neden olmaktadır. Ağırlık kaybındaki uzun süreli çalışma büyük ölçüde yağ azalması ile ilişkilidir. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Ağırlık kaybı programlarına başlandığında kesinlikle su alımı azaltılmamalıdır. Psikolojik ve tıbbi olarak istenmeyen problemler minimal enerji gereksiniminin altında devam ettirilen uzun süreli kalori kısıtlaması ile meydana gelmektedir. Sadece diyet ve yapılan ağırlık kaybı kas kütlesinde anlamlı bir azalmaya neden olmaktadır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Suyun vücudumuz için önemli olan yararlarını şöyle sıralayabiliriz; Vücut sıvılarında bulunarak eklemlerin kayganlaşmasını sağlar İdrarla zararlı maddelerin vücuttan atılmasını sağlar. Tükürük ve mide salgısında yer alarak besinlerin sindirilmesine yardımcı olur. Hücre ve kas dokularını güçlendirir. Karbonhidratları, proteinleri, yağları ve hormonları kanda bulunarak kaslara taşır Zararlı maddelerin dokulardan uzaklaştırılmasını sağlar. Cildi gerginleştirir ve cilde parlaklık kazandırır. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

ŞİŞMANLIĞA KARŞI SU Vücudun su toplamaması için , bol miktarda su içmek gerekir. Ayrıca diyet yapıyorsanız, dikkat etmeniz gereken bir noktada şu ki ;yakılan her 100 kalori için en az 4 su bardağı suya ihtiyaç duyulmakta. Su miktarında azalma oldukça, vücutta depolanan yağ miktarı da artmaya başlar. Nedenine gelince; böbrekler yeterli miktarda su almazlarsa, iyi çalışmazlar. Bu görevde karaciğerin olur. Karaciğer böbreklerin görevini üstlendiğinde ise, daha az yağı enerjiye dönüştürür. Bu da zayıflamayı son derece olumsuz etkiler. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER

Vücut geceleri su almadığı zaman sabahları uyandığında mutlaka su almalıdır. Öğlen ve akşam yemeklerinden önce içilen bir bardak su iştahı bastırıp mideyi doldurur ve sindirime iyi gelir. Spora başlamadan önce içilen bir bardak su metabolizmayı çalıştırırken kas glikojeninin tükenmesinin önüne geçer. Doç. Dr. Gülten HERGÜNER