DOLAŞIM SİSTEMİ Levent SARIKCIOĞLU 25 Şubat 2009, 10.30

Büyük dolaşım Küçük dolaşım Venöz dolaşım Lenfatik dolaşım Portal dolaşım

-Kalp -Arterler -Kapiller damarlar -Venler -Lenf damarları DAMARLAR

Damarlar, periferik dolaşım sistemini oluşturan yapılardır. Kanı vücut dokularındaki bütün hücrelere ulaştırıp tekrar kalbe geri getiren borulardır.

Arter :Kanı merkezden (kalbe) periferden götüren damardır Kapiller:Dokularda madde alışverişini sağlayan damarlardır. Ven:kanı periferden merkeze getiren (kalbe) getiren damardır.

A. renalis V. cava inf.

A. pulmonalis V. pulmonalis

Kanın bir düzenle sürekli damarlar içinde akmasını sağlayan en önemli etken basınç farkıdır. Basınç farkını yaratan ana unsur kalbin ritmik kasılmasıdır. Sistol ve diyastolde kalpteki değişikliklerle / arterlerde daralma ve genişlemeler

Kas, genişlemeye kasılma ile cevap verir

Oluşan basınç farkı ile damarlar aracılığı ile uzak organların kan miktarlarının ayarlanması sağlanır. Damarların dallara ayrılarak çaplarının küçülmesi kan basıncını düşürür. kalpten uzaklaşması kan basıncını düşürür. İskelet kaslarının kasılması ve göğüs boşluğu içindeki negatif basınç büyük venler üzerinde emme etkisi yapar.

Arterler Eklem hareketlerinden daha az zarar görmeleri amacıyla. Vücutta daha çok derin yerleşimli ve fleksor tarafta bulunurlar.

Kasların damar üzerine olumsuz etkilerini en aza indirmek amacıyla Kasların arasında fasyalara dayalı olarak bulunurlar bağ dokusundan oluşan bir kılıf içinde ilerlerler

Bulundukları organların konum değişikliğinden bazı arterler seyirleri sırasında çok kıvrıntılı bir yol izler Bu nedenle arterlerin içindeki kan miktarında azalma olmaz. Gebelikte uterus'un büyümesi/ a. uterina Yüzün mimik kaslarının kasılması/ a. facialis Dilin çok hareketli bir organ olması / a.lingualis

Arterler - Geniş (elastik) arterler, - Orta boy (musküler) arterler - Küçük arterler (arteriol)

Elastik arterler Aorta ascendens, Arcus aortae, Aorta descendens Aorta abdominalis'in dalları Bu damarların yapısında bulunan elastik lifler diyastol sırasında kan basıncının devamlılığını sağlar.

Musküler arterler A. brachialis, A. radialis A. femoralis gibi orta çaplı arterlerdir. Bu damarlarda elastik lifler yerine düz kas lifleri fazladır.

Arterioller organların küçük arterleri kapillere kadar gittikçe incelen dalları içerir.

Kapiller Arteriollerin açıldığı ve venüllerin başladığı damar yapısıdır. Yari geçirgen zar yapısına sahip olması nedeniyle su, kristaloidier ve bazı plazma proteinlerinin geçmesine izin verirken büyük moleküllerin geçmesini önlerler. Dokulara oksijen ve besleyici maddeler kapillerin arteriol ucundan bırakılırken metabolik artıklar ve karbondioksit venöz ucundan kana döner. Kapillerin en sık olduğu yapılar retina, endokrin organlar, kas dokusudur. Kalp kapakları, kornea, lens ve kıkırdak dokusunda kapiller bulunmaz.

Mitral yetmezlik

Kapiller damar yapısı bazı bölgelerde farklılık gösterebilir. karaciger, dalak, kemik iligi endokrin bezler ( tiroid, paratiroid ve gl. suprarenalis) Bu kapillerlerin duvar yapısında fagositer yeteneğe sahip hücreler yer alır.

Arter ve ven sistemini birbirine bağlayan çok ince ve yaygın damar sistemine vasa capillaria denir. 1. Kapiller damarlar dokulardan oksijen, karbondioksit, mineraller,vitaminler ve bazı metabolitlerin değiş-tokuşunu sağlarlar. 2, Bazı metabolik olayların gerçekleştiği yerlerdir. 3,Antitrombojen fonksiyon, damar içi trombüs oluşumunun engellenmesi

Damar duvar yapısı Tunica intima, Tunica media Tunica adventitia

Kapiller damarlardan gelen kani toplayarak bu kanın kalbe geri dönmesini sağlayan damarlara ven adı verilir. Venler yüzeyel derin kommunikan Venler

Yüzeyel venler deri altı yag dokusunda ilerleyen ve hem kendileri hem de derin venöz sistemle baglantıları olan yapılar. Derin venöz sistem Üst ve alt ekstremitelerde fasyal kiliflar içinde yer alir. Ekstremitelerin venöz akiminin % 9O’ını gerçekleştirir. Komminikan venler, derin ve yüzeyel venleri birbirine bağlayan venler olup venöz kan akimini yüzeyden derine dogru akmasini saglarlar.

Venlerin içindeki basınç arterlerinki gibi fazla olmadığından duvarları daha incedir. Duvarları oluşturan tabakalar arterlerin ki gibi belirgin değildir.

1. Tunica intima En içteki tabakadir. Kanin dokulara geçmesini önleyen bu tabanin en içteki katmanı tek katli yassı epitel tabakasindan olusan endotel'dir. 2. Tunica media Kas lifleri ve elastik dokudan yapılmıstır. 3. Tunica adventitia Venler ile komşu dokular arasındaki bağlantıyı sağlayan dış tabakadır. Venler üç farklı tabakadan olusur.

Venlerde bulunan kanın basıncı oldukça düşüktür. Kanın kalbe akışını sağlayan esas mekanizma ven duvarndaki kapaklardır. Venlerin arterlerden bir farkı da iki veya üç kapakçıktan oluşan kapak (valvula venosa) içermesidir.

kol bölgesinde bulunan venler V. cephalica (yüzeyel venlerdendir) V. basilica (yüzeyel venlerdendir) V. brachialis (derin venlerdendir)

Sistemik arter-ven ilişkisi Ekstremitelerdeki arter-ven ilişkisi

Yunan mitolojisinde yeraltı dünyasının dişi canavarı olan üç Gorgona' dan (Medusa, Stheno, Euryale) biridir. Bu üç kız kardeşten yalnızca yılan saçlı Medusa ölümlüdür ve kendisine bakanları taşa çevirme gücüne sahiptir. Bu sebeple Antik dönemde büyük yapıları ve özel yerleri kötülüklerden korumak için Medusa kabartmaları ve resimleri kullanılmıştır

Lenfatik sistem -Lenf -Lenf damarları -Lenf nodları

Lenf Dokularda hücreler arasında bulunan bir sıvıdır, içinde eritrositler bulunmadığı için, beyaz sarımsı renktedir. içeriği kan serumuna benzer fakat tuzlar ve albumin kandakinden azdır. Başlangıçta hücre içermez. Ancak lenf düğümlerine uğradıkça içerisine bol miktarda lenfositler katılır. Lenf sıvısıda pıhtılaşır, fakat pıhtılaşma süresi uzundur.

-Yağ emilimi ve iletimi ince bağırsağın lenf damarlarına özel olarak lakteal ismi verilir. Bu damarlar içinde dolaşan lenf süt beyazı renktedir ve chylus adını alır. Chylus; bağırsaklardan emilen yağ, yağ asitleri, gliserol, amino asitler,glikoz ve diğer maddeler (örn: ilaçlar) içerir.

Lenf, venöz dolaşıma karışmadan önce mutlaka bir veya birkaç lenf nodunun içinden geçer

Lenfatik sistem: 1- Birçok dokularda hücreler arası Aralıklardan başlayan çok küçük lenf damarları (lenfatik kapiller), 2- Lenf damarları yolu boyunca yerleşmiş lenf nodları, 3- Lenfatik doku, çok sayıda lenfosit içeren bir bağ dokusu çeşidi. Sindirim kanalı duvarları, dalak, timus ve lenf nodları lenfatik doku taşıyan organ veya yapılardır. Lenfatik doku, vücudun bakteri ve virüslere karşı immünolojik savunmasında temel role sahiptir. 4- dolaşım lenfatiklerinden oluşmuştur.

Dolaşım lenfositleri; Vücudun herhangi bir yerinde yerleşmiş lenfoid doku içinde (lenf nodları, dalak, timus ve tonsilla) bulunurlar

Lenf kapilleri bir çok dokularda, kör uçlarla başlar. Aralarında birleşerek daha büyük toplayıcı damarları oluştururlar. Bu damarlar en yakındaki veya bölgesel lenf nodlarına giderler. En büyük lenf damarları (truncus lymphaticus, ductus thoracicus) Lenf kapillerinde kapak yoktur, lenf damarlarında ise pek çok kapak vardır.

Yüzeyel lenf damarları: Bunlar derinin ve derialtı dokusunun içinde yüzeyel kan damarlarıyla paralel seyrederler derin lenf damarlarına dökülürler. Derin lenf damarları: Bunlar derin fascia ve yüzeyel fascia içinde seyrederler, çoğunlukla derin kan damarlarını izlerler.

Lenfatik sistemin fonksiyonları; -Doku sıvısı ve proteinin boşaltılması: Lenf kapillerleri özellikle hücre arası boşluktan plazma absorbe ederler ve bu plazmayı venöz dolaşıma aktarırlar.

- Vücut savunma mekanizmasına katkı: Lenf, lenf nodundan geçerken içindeki zararlı maddeler makrofajlar tarafından fagosite edilirler. Enfekte alandan lenf kapillerine giren küçük miktarda bir yabancı proteine karşı immünolojik olarak görevli hücreler tarafından özgün antikor hazırlanır veya lenfositler doğrudan enfeksiyon alanına gönderilirler. Antikorlar enfeksiyon alanına kan damarları ve doku sıvısı yoluyla ulaşırlar. Buna humoral mekanizma denir.