Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü TURUNÇGİL ZARARLILARI Uzm. Refik BOZBUĞA Adana Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü TURUNÇGİL ZARARLILARI

Ceratitis capitata Wied (Dip: Tephritidae) Akdeniz Meyve Sineği Ceratitis capitata Wied (Dip: Tephritidae) *Tanımı

Zararı Konukçu dizisi çok geniştir

Biyolojisi Kabuğun 1 mm derinliğine 1-9’u bir arada olmak üzere yumurta Larvalar 3 dönem geçirir Larva gelişimi 9-18 gün Pupa yazın bu 10-12 gün Yumurtalarını 16°C üzerinde koymaya başlar Ege bölgesinde yılda 3-4, Akdeniz bölgesinde 7-8 döl verebilir

Mücadelesi Kültürel Dökülen enfekteli meyvelerin toplanıp imha edilmesi ve zararlıya konukçuluk eden diğer bitkilerin bir araya dikilmemesi Kimyasal Zehirli yem kısmi dal ilaçlaması (malathion+ hidrolize protein) Spinosad

Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz Malathion %25 +E.H. Protein 850 g/l WP+SL 400g+500 cc/ 10 lt su Malathion %25 +H. Protein 440 g/l 400g+200 cc/ 10 lt su Spinosad 0.24g/l CB 1lt/10lt su

Turunçgil Beyazsineği Dialeurodes citri (Ashm.) Homoptera: Aleyrodidae Ergin (1- 1,15mm)

Pupa Yumurta Biyolojisi : Kışı pupa (% 95) ve 3. dönem nimf (% 5) olarak yaprakların altında geçirir. Nisan ayının ilk yarısından itibaren çıkmaya başlayan erginler yumurtalarını eşeyli veya eşeysiz olarak yeni oluşan yaprakların alt yüzlerine bırakırlar. Bir dişi 150-200 adet yumurta bırakır. Üç nimf ve bir pupa döneminden sonra ergin olurlar. Ergin öncesi dönemler 1. döl için 60-80 gün, 2. döl için 45-60 gün ve 3. döl için 220-260 gündür

Zarar şekli: Bitki özsuyunu emerek beslenirler, daha çok taze sürgünleri tercih ederler Beslenmeleri sonucu çıkardıkları ballı maddeler nedeniyle fumajin oluşur ve fotosentez engellenir, yaprak dökümü görülür, meyvelerin pazar değeri düşer.

Turunçgil beyaz sineği- Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Yazlık Yağ 700g/l EM 1.5 lt Yazlık Yağ 850g/l 1.2 lt Buprofezin 400g/l EC 35 cc Yağ asitlerinin potasyum tuzları 455.7 g/l SL 2500 cc

Turunçgil Pamuklu Beyazsineği Aleurothrixus floccosus (Maskell) (Homoptera: Aleyrodidae) Yaşayışı ve zarar şekli: Kışı çoğunlukla larva veya pupa olarak yaşlı yapraklarda geçirirler. Akdeniz Bölgesi’nde yılda 2-3 döl verir. Bitki özsuyunu emerek beslenirler, daha çok taze sürgünleri tercih ederler Ev bahçelerinde çoğalması kolay ve hızlıdır.

Beslenmeleri sonucu çok yoğun çıkardıkları ballı maddeler nedeniyle fumajin oluşur ve fotosentez engellenir, yaprak dökümü görülür, meyvelerin pazar değeri düşer. Ülkemizde turunçgiller dışında nar’da saptanmıştır Mücadelesi: Doğal düşmanları zararlıyı baskı altına almada etkilidir ancak populasyonun yüksek olduğu durumlarda yazlık yağ uygulaması önerilir

Turunçgil İpek Beyazsineği Paraleyrodes minei Kuwana (Homoptere: Aleyrodidae) Bölgede 1994 yılından beri bilinmesine rağmen yavaş yayılmaktadır. Hatay’ın Samandağ ve Dörtyol ilçelerinde belirlenmiştir.

Turunçgillerde Yaprakpireleri Asymetrasca decedens Paoli Empoasca decipiens Paoli (Homoptera: Cicadellidae) Tanımı: 2-3 mm boyda yeşil, silindirik vücutlu ve arka bacaklarda dikenimsi çıkıntı

Yaşayışı: Kışı ergin halde yere dökülmüş yapraklarda veya ağaç kabukları arasında geçirir Yıl boyunca yabancıotlarda ve diğer ürünlerde beslenirler ve meyve olgunlaşma döneminde turunçgillere gelirler

Zarar Şekli: Meyve renkleri turuncuya dönmeye başladığında özellikle renklenmenin belirgin olduğu mandarin ve portakal çeşitlerinde beslenme lekeleri oluşturarak meyvenin pazar değerini düşürürler. Pamuk ve mısır tarlalarına yakın bahçelerde daha çok zararlı olurlar

Mücadelesi: Kireç uygulaması önerilmektedir.

Aonidiella aurantii Mask. (Hom.: Diaspididae) Kırmızı kabuklubit Aonidiella aurantii Mask. (Hom.: Diaspididae) Sarı kabuklubit (A.citrina Coq.) Tanımı: Ergin dişinin kabuğu daire şeklinde olup bu iki tür birbirine oldukça benzer. Kabuk rengi A.aurantii’de kırmızı A.citrina’da ise sarıdır. Ayrıca kabuk A.aurantii’de bombeli, diğerininde yassıdır. Kabuk çapı ortalama 1.8-2 mm dir.

Yaşayışı: Kışı ağaçların gövde ve kalın dallarında çoğunlukla ergin dişi döneminde geçirir. Türler 30-150 adet yavru verebilirler, larvalar mayıs başında görülür Akdeniz Bölgesi’nde yılda 4-5 döl verir.

Zarar Şekli: Bitki özsuyunu emerek beslenir. İnce dallarda geriye doğru kurumalar ve çalılaşmalar görülür. Meyvenin pazar değeri düşer. Tozlu yol kenarlarındaki bahçelerde doğal düşman faaliyetleri sınırlı olduğundan popülasyonu daha da artar. Doğu Akdeniz bölgesinde hakim tür A. aurantii, diğer bölgelerimizde ise A. citrina’dır.

Kabuklu Bitlerle Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Buprofezin 400g/l EC 65 cc Pyriproxifen 100g/l 50 cc Parafinik mineral yağ 790g/l EM 1.5 lt Parafinik mineral yağ 766g/l 1.2 lt Yazlık Yağ 700g/l Yazlık Yağ 850g/l

Planococcus citri Risso (Hom.: Pseudococidae) Turunçgil Unlubiti Planococcus citri Risso (Hom.: Pseudococidae) Uzunluğu 3-5 mm, eni ise 1.5-2 mm’dir Yaşayışı: Kışı ağaçların gövde ve kalın dallarındaki çatlak ve yarıklarda yumurta veya ergin dönemde geçirir

Akdeniz Bölgesi’nde yılda 3-4 döl verir. Bir ergin dişi 100-150’şer adetlik kümeler halinde 300-400 adet yumurta, 26±1°C sıcaklık ve % 60-65 orantılı nemde ayda bir döl verir. Meyvelerin çanak yaprakları altında ve birbirine değen meyvelerin arasına, göbekli portakallarda ise göbek kısmına yerleşir. Zarar Şekli: Bitki özsuyunu emerek beslenir. Meyvelerin küçük kalmasına ve erken döküme sebep olur. Fumajin oluşturur.

Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Yazlık Yağ 700g/l EM 1.5 lt Yazlık Yağ 850g/l 1.2 lt

Pseudococus viburni (Maskell) (Hom.: Pseudococcidae) Yaşayışı: Kışı ağaçların yaşlı yapraklarında çoğunlukla larva ve ergin olarak geçirir Akdeniz Bölgesi’nde sadece Hatay’ın Samandağ ilçesindeki ticari bahçelerde yaygındır Turunçgiller dışında konukçusu belirlenmemiştir

Zarar Şekli: Bitki özsuyunu emerek beslenir. Fumajin oluşturur. Fotosentezi engeller. Yaprak dökümüne sebep olur ve meyvelerin Pazar değeri düşer. Mücadelesi: Doğal düşmanlar Yazlık beyaz yağlar

Turunçgil Kırmızıörümceği Panonycus citri McGregor (Acarina: Tetranychidae) Ergin dişiler 0.32-0.37 mm boyunda oval şekilli olup, genellikle kırmızı kadife rengindedir. Erkek ve dişiler vücutlarının üst kısımlarında kabarcıklardan çıkan uzun kıllarla kolayca tanınırlar.

Yaşayışı: Kışı ergin veya yumurta olarak ağacın korunaklı yerlerinde geçirir Akdeniz Bölgesi’nde yılda 10-15 döl verebilir Bir dişi günde 2-3 adet olmak üzere 20-50 yumurta bırakabilir Yumurtadan ergin oluncaya kadar geçen süre sıcaklığa bağlı olarak 2-5 haftadır

Zarar Şekli: Bitki özsuyunu emerek beslenir Yoğun zararlanmalarda sarımsı lekeler birleşerek yapraklarda gümüşi meyvelerde bronz bir renk oluşur

Turunçgil Kırmızıörümceği-- Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Bromopropylate 500g/l EC 50 cc Cyexatin 500g/l SC 75 cc Dicofol 195g/l 200 cc Etoxazole 110g/l 25 cc Fenazaguin 200g/l 12,5 cc Fenbutatin oxide 550g/l 60 cc Kükürt (% 80) WP 600 g Pyridaben %20 40 g Tetradifon 75,2g/l 150 cc Tebufenpyrad %20 20 g Pyrimidifen 104g/l Parafinik mineral yağ 800g/l EM 1,5 lt Spirodiclofen 240g/l 20 cc Quinomethionate %25 50 g Yazlık Yağ 700g/l 1.5 lt Yazlık Yağ 850g/l 1.2 lt

Limon Çiçekgüvesi Prays citri Mill. (Lep.:Yponomeutidae) Yaşayışı: Kışı genellikle çiçek içinde larva döneminde geçirir. Akdeniz Bölgesi’nde yılda 10-11 döl verir. Sadece turunçgillerde ve daha çok limonlarda zararlı olurlar.

Zarar Şekli: Beslendiği çiçek tomurcukları gelişmez Çiçeklerde erkek ve dişi organı yediği için meyve tutmasına engel olur Uzun süre çiçek açan çeşitlerde zarar daha fazla olur Mücadelesi: Bazı doğal düşmanları vardır İlkbaharda yapılan kontrollerde çiçeklerin % 50’sinden fazlasında yumurta ve larva beslenirse Bacillus thuringiensis’li preparatlarla çiçek dönemi boyunca 2 veya 3 kere ilaçlanır.

Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz Bacillus thuringiensis 1600 IU/mg WP 100 g

Turunçgil Yaprak Galerigüvesi Phyllocnistis citrella Stainton (Lep.: Gracillaridae) Tanımı: Erginler, beyazımsı-gümüş renkli olup vücut uzunluğu yaklaşık 3-4 mm kadardır. İnce ve uzun antenlere sahiptir. Kanatların ön kısmında boyuna koyu renkli üç çizgi bulunur. Bunlardan uzun olan ve kenarda bulunanlar bir kavis oluşturarak kanadın orta kısmında birleşirler. Kanat ucunda siyah renkli belirgin bir benek bulunur.

Yaşayışı: Kışı değişik dönemlerde çok düşük populasyonlarda geçirir Akdeniz Bölgesi’nde yılda 9-15 döl verir. Çok taze sürgün ve yaprakları tercih eder.

Zarar Şekli: Larvalar genç yaprak ve sürgünlerde galeriler açar Genç fidanlarda zarar nedeniyle gelişme engellenir

Ülkemizde ilkbahar sürgünlerinde zarar oluşturmamaktadır Mücadelesi: Mevcut doğal düşmanlar gelişmesini tamamlamış 5 yaşın üzerindeki ağaçlar için yeterlidir İlaçlı mücadele sadece gelişmesini tamamlamamış 5 yaşın altındaki meyvesiz fidanlarda önerilmektedir.

Turunçgil Yaprak Galeri Güvesi-- Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Abamectin 18g/l EC 25 cc Acetamiprid 220g/l 100 cc Imidoclaprid 200g/l SC 8 cc/ ağaç (Gövde boyaması) Novaluron 100g/l 50 cc

Harnup güvesi Ectomylois ceratoniae Zell. (Lep.: Pyralidae) Kışı değişik konukçu ağaçların gövde ve kalın dallarında larva döneminde geçirir. Akdeniz Bölgesi’nde 4-5 döl verir. Göbekli portakallarda ve kısmende altıntoplarda zararlıdır Ergin dişi 100-350 arasında yumurta bırakır.

Zararı: Zararlı larvaları portakalların göbek kısmından girerek beslenir. Böyle portakallarda zamansız sararma ve meyve dökümü olur.

Mücadelesi: Doğal düşmanlar Kültürel mücadele: Ağustos ayından itibaren yere düşen meyveler toplanır Zararlının yoğun olması durumunda ilk zararlı görülür görülmez Bacillus thrungiensis’li preparatlardan birisi ile uygulama yapılır.

Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz Bacillus thuringiensis 1600 IU/mg WP 100 g

Turunçgil Pasböcüsü Phyllocoptruta oleivora Ashm. (Acarina: Eriophyidae) Yaşayışı: Kışı genellikle ergin dönemde ağaçların korunaklı yerlerinde geçirir Taze yaprak ve filizler ile meyvelerde emgi yaparak beslenir Turunçgillerle birlikte zeytin ve bazı meyvelerde de görülür

Zarar Şekli: Bitki özsuyunu emerek beslenir. Meyve üzerindeki zararı önemlidir. Emgi görmüş portakal ve greyfurt meyvelerin üzeri pas renkli limon meyveleri ise gümüşi renkli lekelerle kaplanır

Pasböcüsü-- Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Abamectin 18g/l EC 25 cc Bromopropylate 500g/l 50 cc Dicofol 195g/l 150 cc Chlorfenapyr 360g/l SC 30 cc Fenbutatin oxide 550g/l 60 cc Kükürt (% 92) toz 3 kg/dekar Pyridaben %20 WP 75 g Spirodiclofen 240g/l 20 cc Quinomethionate %25 150 g Quinomethionate 500g/l Yazlık Yağ 700g/l EM 1500 cc Yazlık Yağ 850g/l 1250 cc

Yıldız Koşnili Ceroplastes floridensis Comst. (Hom.: Coccidae) Kışı ağaçların dal ve sürgünlerinde geçirir. Bir dişi yaşamı boyunca 1500-2500 yavru verir Yılda 2 döl verir. Beslenmesi sonucunda ballı madde çıkartır Sadece turunçgillerde değil bir çok süs bitkisinde ve çalı formundaki bitkilerde zarar yapar.

Ergin 2-3 mm çapında oval yarım küre şeklinde, hafif kirli beyaz renktedir. Vücutta 7’si yanlarda, birisi ortada olmak üzere 8 adet balmumsu bölüm vardır.

Zarar Şekli Bitki özsuyunu emerek beslenir Fumajin ile fotosentez engellenir Mücadelesi Çok sayıda doğal düşmanı vardır Yazlık yağ uygulaması

Torbalı Koşnil Icerya purchasi Mask. (Hom.: Margarodidae)

Yaşayışı Kışı ağaçların korunaklı yerlerinde geçirir Bir dişi yaklaşık 300 adet yumurta bırakır Akdeniz Bölgesi’nde yılda 3 döl verir Genellikle taze sürgün ve yaprakları tercih ederler Turunçgiller dışındada bir çok bitkide zarar yapar

Zarar Şekli Bitki özsuyunu emerek beslenir Dallarda kuruma, yapraklarda sararma olur Fumajin, fotosentez engellenir Mücadesi Biyolojik mücadele (Rodolia cardinalis Muls. (Col.:Coccinellidae)) Kimyasal mücadelesine gerek yoktur

Turunçgillerde yaprakbitleri [Turunçgil yeşil yaprakbiti (Aphis citricola v.d.Goot), Pamuk yaprakbiti (A.gossypii Glov), Turunçgil siyah yaprakbiti (Toxoptera aurantii B.d.F.), Börülce yaprakbiti (A.craccivora Koch), Şeftali yaprakbiti (Myzus persicae Sulz.)(Hom.:Aphididae)]

25°C de haftada bir döl verirler. Sürgündeki zararı 25°C de haftada bir döl verirler. Sıcaklığın 40°C ye ulaştığı yaz aylarında ölümler artar

Yaşayışı Kışı değişik dönemlerde dal ve gövde üzerinde geçirir Hava sıcaklığına bağlı olarak 25ºC’de haftada bir döl verir Genellikle taze yaprak ve sürgünlerde beslenir Tatlı madde çıkarır

Zarar şekli Bitki özsuyunu emer Beslendikleri yapraklarda kıvrılmalara neden olurlar Fotosentezi engellerler Genç fidanlarda gelişme geriliği Bazı türler virüs hastalıklarında vektör olarak görev görürler (Tristeza)

Yaprakbiti-- Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Primicarb % 50 WP 30 g Pymetrozine % 25

Turunçgil tomurcukakarı :Aceria sheldoni Ewing (Acarina: Eriophyidae) Tanımı: Silindir şeklinde, son kısma doğru hafifçe sivri, sarımsı veya hafif pembemsi renkli 2 çift bacağa sahip Dişi 0.17-0.18 mm, erkek ise 0.12-0.13 mm boyundadır. Çok küçük olmakla birlikte 10-20 x büyütmeli el büyüteci ile genellikle meyvelerin sapla birleştiği yerde bu akarı görmek mümkündür. Yumurtalar beyazımtrak renkli ve tomurcuk içine veya meyve altına bırakılır.

Yaşayışı ve Zararı: Bir dişi yaklaşık 50 yumurta bırakabilir. Kışı tomurcuk kapsülleri içerisinde geçiren zararlı mart sonu-nisan ayı başlarında yeni sürgünlerde oluşan taze gözlere yumurta koymaya başlar. Yumurtadan çıkan akarlar göz içerisinde beslenerek bunları öldürür veya çıkacak olan yaprakları rozetleştirir, çiçek ve meyvelerin şekillerini bozar, sokup emdiği yerler siyahlaşır.

Çiçekler normalden kısa, kalın ve çatallı olur. Böyle çiçekler meyve bağlamaz, bağlayanlarda da şekil bozukluğu görülür.

Mücadelesi Kültürel önlemler: Aşı gözleri zararlı ile bulaşık olmayan bahçelerden alınması Fidanlıklar temiz olmalı Bakımlı bahçe Kimyasal mücadele: İlkbahar sürgünlerinin 8-10 cm uzunluğa ulaştığı ve eski gözlerden yeni gözlere geçişin en fazla olduğu dönem olan mart sonu-nisan başıdır

Turunçgil tomurcuk akarı- Kimyasal mücadele Etkili Madde adı ve miktarı Formülasyon Doz (100lt su) Bromopropylate 500g/l EC 100 cc Dicofol 195g/l Kükürt (% 80) WP 600 g Quinomethionate %25 50 g