Değişkenler Sabitler İşlemciler İfadeler Deyimler 1 Programlama Dillerinin Temel Elemanları (Hafta5) BSM208 PROGRAMLAMA DİLLERİNİN PRENSİPLERİ

2 Von Neumann mimarisi, her bellek hücresinin özgün bir adres ile tanımlandığı ana bellek kavramına dayanmaktadır.

GİRİŞ (devam) 3  Bir bellek hücresinin içeri ğ i, bir de ğ erin belirli bir yönteme göre kodlanmış gösterimidir.  Bu içerik, programların çalışması sırasında okunabilir ve de ğ iştirilebilir.  Imperative programlama, von Neumann mimarisindeki bilgisayarlara uygun olarak  programların işlem deyimleri ile bellekteki de ğ erleri de ğ iştirmesine dayanır.

4 DEĞİŞKEN ÖZELLİKLERİ İSİMokunabilirlik ADRESAliasing DEĞERBelllekte belirli yönteme göre kodlanmış TİPTip uyuşmazlığı, tip dönüşümü YAŞAM SÜRESİBellekle ilişkili kaldığı süre KAPSAMGeçerli olduğu deyimler Bir değişken, bir veya daha çok bellek hücresinin soyutlamasıdır.

İsimler 5  İ simler, programlama dillerinde, de ğ işkenlerin yanısıra, etiketler, altprogramlar, parametreler gibi program elemanlarını tanımlamak için kullanılırlar.

6  İ simleri tasarlamak için programlama dillerinde  EN FAZLA UZUNLUK  BÜYÜK-KÜÇÜK HARF DUYARLILI Ğ I  ÖZEL KEL İ MELER  gibi farklı yaklaşımlar uygulanmaktadır

En Fazla Uzunluk  Programlama dillerinde bir ismin en fazla kaç karakter uzunlu ğ unda olabilece ğ i konusunda farklı yaklaşımlar uygulanmıştır. Önceleri programlama dillerinde bir isim için izin verilen karakter sayısı daha sınırlı iken, günümüzdeki yaklaşım, en fazla uzunlu ğ u kullanışlı bir sayıyla sınırlamak ve çoklu isimler oluşturmak için altçizgi "_" karakterini kullanmaktır 7

Programlama Diliİzin verilen Maksimum isim uzunluğu FORTRAN Imaksimum 6 COBOL30 FORTRAN 90, ANSI C31 Adalimit yoktur, ve hepsi anlamlıdır(significant) Javalimit yoktur, ve hepsi anlamlıdır(significant) ANSI C31 C++limit yoktur fakat konabilir 8

Küçük-Büyük Harf Duyarlılığı (Case Sensitivity ) 9  Birçok programlama dilinde, isimler için kullanılan küçük ve büyük harfler arasında ayrım yapılmazken  Bazı programlama dilleri (Örne ğ in; C, C++, Java) isimlerde küçük-büyük harf duyarlılı ğ ını uygulamaktadır

 Bu durumda, aynı harflerden oluşmuş isimler derleyici tarafından farklı olarak algılanmaktadır  TOPLAM, toplam, ve ToPlaM, üç ayrı de ğ işkeni göstermektedir 10

Özel Kelimeler 11  Özel kelimeler, bir programlama dilindeki temel yapılar tarafından kullanılan kelimeleri göstermektedir.  A)Anahtar kelimeler(Keywords)  B)Ayrılmış kelimeler(Reserved words)

Anahtar Kelime  Bir anahtar kelime (keyword), bir programlama dilinin sadece belirli içeriklerde özel anlam taşıyan kelimelerini göstermektedir.  Örne ğ in FORTRAN'da REAL kelimesi, bir deyimin başında yer alıp, bir isim tarafından izlenirse, o deyimin tanımlama deyimi oldu ğ unu gösterir. (REAL apple)  E ğ er REAL kelimesi, atama işlemcisi "=" tarafından izlenirse, bir de ğ işken ismi olarak görülür. REAL = gibi.  Bu durum dilin okunabilirli ğ ini azaltır. 12

Ayrılmış Kelime:  Öte yandan, ayrılmış kelime (reserved word), bir programlama dilinde bir isim olarak kullanılamayacak özel kelimeleri göstermektedir.  C++ dilindeki do, for, while gibi ve  PASCAL’da procedure, begin, end gibi kelimere ayrılmış kelime denir. 13

Veri Tipi Kavramı 14  Bir veri tipi, aynı işlemlerin tanımlı oldu ğ u de ğ erler kümesini göstermektedir. Bir de ğ işkenin tipi, de ğ işkenin tutabilece ğ i de ğ erleri ve o de ğ erlere uygulanabilecek işlemleri gösterir. Örne ğ in; tamsayı (integer) tipi, dile ba ğ ımlı olarak belirlenen en küçük ve en büyük de ğ erler arasında tamsayılar içerebilir ve sayısal işlemlerde yer alabilir.  Veri tipleri, programlama dillerinde önemli gelişmelerin gerçekleşti ğ i bir alan olmuş ve bunun sonucu olarak, programlama dillerinde çeşitli veri tipleri tanıtılmıştır.  Tipler basit tipler ve bileşik tipler olarak gruplandırılabilir.

 Basit tipler  İlkel tipler, çoğu programlama dilinde yer alan ve diğer tiplerden oluşmamış veri tiplerini göstermektedir.  Tam sayı, Mantıksal, Karakter, Karakter katarı, Kullanıcı tanımlı tipler örnek olarak verilebilir. 15 Bileşik Tipler Çeşitli veri tiplerinde olabilen bileşenlerden oluşmuştur. Dizi, Kayıt, Pointer

Tablo Temel C++ değişken tipleri Numerik aralık Bellek alanı KeywordAlt sınırÜst sınırOndalık kısım byte char–128127yok1 short–32,76832,767yok2 int–2,147,483,6482,147,483,647yok4 long–2,147,483,6482,147,483,647yok4 float3.4 x 10–383.4 x double1.7 x 10– x long double3.4 x 10– x

Sabitler 17  Bir sabit, belirli bir tipteki bir de ğ erin kodlanmış gösterimini içeren ancak programın çalıştırılması sırasında de ğ iştirilemeyen bellek hücresine veya hücrelerine verilen isimdir.  isimlendirilmiş sabit  Okunabilirli ğ e olumlu katkı  Pascal'da const ve C'de #define kullanılır

İşlemciler Genel Özellikler İşlenen sayısı İşlemcinin yeri İşlem önceliği Birleşme Özelliği İşlenenlere (Niteliğine) göre Sayısal işlemciler İlişkisel işlemciler Mantıksal işlemciler 18

Tekli işlemler 19  Yalnızca tek de ğ işkenlere uygulanırlar.. i = +1; j = -i;

İşlemcinin yeri (devam) &sum d=++b A+B ptr^ a++ İkili işlemciler işlenenler arasındadır.

Öncelik FORTRANPASCALCADA Enyüksek öncelik ** (exponentation)*, /, div, mod++, -- (postfix)**, abs *, /+, -++, -- (prefix)*, /, mod +, -Tekli (unary) +, - *, /, %İkili(Binary )+, - En düşük öncelik 21

Associativity Programlama DiliBirleşme Kuralıİşlemciler FORTRANSol Birleşmeli*, /, +, - Sağ Birleşmeli** PASCALSol BirleşmeliBütün işlemciler Sağ Birleşmeli CSol BirleşmeliPostfix++, postfix--, *, /, %, ikili +, ikili- Sağ BirleşmeliPrefix++, prefix--,tekli +, tekli- C++Sol Birleşmeli*, /, %, ikili +, ikili- Sağ Birleşmeli++, --,tekli +, tekli- ADASol Birleşmeli** dışındakiler Sağ Birleşmeli** birleşme özelliği yok 22

Niteliğine Göre İşlemciler AnlamıC++PASCAL Büyüktür>> Küçüktür<< Eşittir= = Eşit değildir!=<> Büyük veya eşititr>= Küçüktür veya eşititr<= sembolİşlevformülsonuç *Çarpma4*28 /Bölme ve tamsayı bölme 64/416 %Modul veya kalan 13%61 +Toplama Çıkarma C dili Mantıksal İşlemcileri &&VEAND ||VEYAOR !DEĞİLNOT 23 SAYISAL İŞLEMCİLER İLİŞKİSEL İŞLEMCİLER MANTIKSAL İŞLEMCİLER

İşlemcilerin öncelikleri 24  Sayısal ifadeler, ilişkisel ifadelerin işlenenleri olabilece ğ i ve ilişkisel ifadeler de Boolean ifadelerin işlenenleri olabilece ğ i için, üç işlemci grubunun kendi aralarında öncelikleri vardır.  İ lişkisel işlemcilerin önceli ğ i, her zaman sayısal işlemcilerden düşüktür.  X+20<= k*2  İ lişkisel ifadeler ise mantıksal ifadeler için bir operand olabilece ğ inden ilişkisel ifadeler mantıksal ifadelerden önce yapılmalıdır.

ADA Programlama Dili En yüksek**, abs, not *, /, mod, rem +, - (tekli) +, -, & (ikili) =, /=, >, =, in, not in Endüşük AND, OR, XOR, AND THEN, OR ELSE 25 (A C) or X=0 Doğru A C or X=0 Yanlış

İşlemci Yükleme 26  İ şlemcilerin anlamlarının, işlenenlerin sayısına ve tipine ba ğ lı olarak belirlenmesine işlemci yüklemesi (operator overloading) denir.  "+", hem tamsayı hem de kayan-noktalı toplama için kullanılır ve bazı dillerde, sayısal işlemlere ek olarak karakter dizgilerin birleştirilmesi için de kullanılır.  Okunabilirlik zayıflıyor.

İfadeler 27  İ fadeler, yeni de ğ erler oluşturmak için de ğ erleri ve işlemcileri birleştirmeye yarayan sözdizimsel yapılardır.  Bir ifade, bir sabit, bir de ğ işken, bir de ğ er döndüren bir fonksiyon ça ğ rımı veya bir işlemciden oluşabilir.  SAYISAL İ FADELER ( a+b*c )  İ L İ ŞK İ SEL İ FADELER ( a>=b )  MANTIKSAL İ FADELER ( (A>10) and (C<2 )

Deyimler 28  Deyimler, bir programdaki işlemleri göstermek ve akışı yönlendirmek için kullanılan yapılardır.  Basit Deyimler(atama deyimi)  Birleşik Deyimler ((if-then- else ve case deyimleri ve while ve for deyimleri gibi

Atama İşlemi  Programlama dillerinde atama sembolünün anlamı, sa ğ taraftaki de ğ erin sol taraftaki de ğ işkene aktarılmasıdır.  =, :=, == 29

Atama deyimi  Sum=++countCount=count+1 Sum=count Sum=count ++Sum=count Count=count+1 30 Sum, total=0Sum=0 ve total=0 puan+=500;Puan=Puan+500 count ++count+1 F ? count1:count2=0F=1 ise count1=0 F=0 ise count2=0

Özet 31  Temel programlama dili elemanları olarak de ğ işkenler, sabitler, işlemciler, ifadeler ve deyimler incelenmiştir.  İ şlemcilerin sınıflandırılmış (sayısal işlemciler, ilişkisel işlemciler, mantıksal işlemciler) ve işlemci yükleme kavramı açıklanmıştır.  Atama deyimi farklı sözdizimlerle örneklendirilmiştir.