MEDULLA SPINALIS MORFOLOJİSİ Dr. L. Bikem SÜZEN

merkezi sinir sisteminin Medulla spinalis merkezi sinir sisteminin canalis vertebralis içindeki bölümü

Foramen occipitale magnum’ dan başlar erişkinlerde lumbal 1 ve 2. vertebra arasındaki discus intervertebralis seviyesinde sonlanır Atlasın üst kenarı seviyesinde medulla oblongata ile devam eder Koni şeklindeki alt ucuna conus medullaris denilir Ortalama 40- 45 cm uzunluğunda, 1 cm çapında ve 30 gr ağırlığındadır

Medulla spinalis’ i saran ve meninges adı verilen zarlar beyini saran zarların devamıdır Dıştan içe doğru Dura mater spinalis Arachnoidea mater spinalis Pia mater spinalis

Meninx Vertebraların periosteum tabakası Spatium epidurale extradural Yağ dokusu Bağ dokusu Plexus venosus vertebralis internus Dura mater spinalis Arachnoidea mater spinalis Pia mater spinalis Spatium subdurale Spatium subarachnoidae BOS

Lomber Ponksiyon Beyin-omurilik sıvısı (BOS) örneği elde etmek için yapılan bir girişimdir. Menenjit şüphesi Lösemi ya da lenfoma Multipl skleroz nöropati, tekrarlayan nöbetler gibi nörolojik hastalıklar yönünden değerlendirme Kaynağı bilinmeyen ateş Kanama

Lomber Ponksiyon Epidural anestezi

Ligamentum denticulatum Pia mater spinalis lamina externa ‘nın oluşturduğu bağ arachnoidea mater ile birlikte dura mater ‘in iç yüzüne yapışır genellikle 21 çifttir

Dura mater spinalis ve arachnoidea mater spinalis 2. sakral vertebra seviyesinde kapanır

Pia mater spinalis lumbal 1 ve 2 Pia mater spinalis lumbal 1 ve 2. vertebralar arasındaki discus intervertebralis seviyesinde conus medullaris de sonlanır Conus medullaris

Conus medullaris ‘ten itibaren filum terminale denilen glia hücrelerinden oluşan üzeri pia mater ile sarılı ince bir bağ dokusu uzanır

Filum terminale yaklaşık 20cm. uzunluğundadır Dura kesesi içinde seyreden kısmı filum terminale internum pars pialis

filum terminale externum lig. coccygeum Dışında seyreden kısmına filum terminale externum pars duralis adı verilir Filum terminale externum dura mater ile birlikte lig. coccygeum adı altında koksiksin periostuna karışarak sonlanır

L2 S2 C2 Mnedulla spinalis Dura mater spinalis Pia mater spinalis Conus medullaris L2 Filum terminale internum S2 Filum terminale externum C2

Medulla spinalis servikal ve lumbal bölgede genişleme gösterir Intumescentia cervicalis C 4 – T 1 Plexus brachialis’ in oluşumuna katılan spinal sinirlerin çıktığı segmentlere uyar

Intumescentia lumbosacralis L 1 - S 2 S3 Plexus lumbosacralis’ in oluşumuna katılan spinal sinirlerin çıktığı segmentlere uyar

Medulla spinalis intrauterin hayatta kanalın içini tamamen doldurur Columna vertebralis ve medulla spinalis farklı büyüme hızı gösterir medulla spinalis kanala oranla daha kısa kalır

Her bir spinal sinir kendisine karşılık gelen vertebra’ nın üstündeki foramen intervertebrale’ den geçerek canalis vertebralis’ i terk eder Her bir spinal sinir kendine ait intervertebral delikten çıkabilmek için yukarıdan aşağıya eğik olarak seyreder ve kendilerine ait delikten geçerek kanalı terk eder Cisterna lumbalis içinde filum terminale etrafında spinal sinirlerin köklerinin at kuyruğuna benzeyen bu görüntüsüne cauda equina adı verilir

Medulla spinalisi’ in dış yapısı

Sulcus medianus posterior Sulcus intermedius posterior Sulcus posterolateralis Fissura mediana anterior Sulcus anterolateralis

Nervi spinales Radix anterior motoria Radix posterior sensoria

Radix anterior motoria medulla spinalis’ i sulcus anterolateralis ‘den terk eder

Radix posterior sensoria medulla spinalis’ e sulcus posterolateralis ‘den girer periferden duyuları taşır Ön kök ve arka kök foramen intervertebrale de birleşerek bir spinal siniri oluşturur n. spinalis

Medulla spinalis’ in segmental bir yapısı olmamasına rağmen bir çift spinal sinirin çıkış yerine uyan medulla spinalis kısmına bir segment denir Medulla spinalis de 31 segment vardır 31 çift spinal sinir çıkar Spinal sinirler çıktıkları segmentlere göre adlandırılır

çift servikal spinal sinir 12 çift torakal spinal sinir çift lumbal spinal sinir 5 çift sakral spinal sinir 1 çift koksigeal spinal sinir

Servikal spinal sinir n. suboccipitalis a.vertebralis ile birlikte trigonum suboccipitale den geçer C1 spinal sinirin deri dalı olmadığı için dermatom alanı da yoktur

n.subcostalis n. intercostalis adı verilir Torakal spinal sinirlerin ramus anterior’larına n. intercostalis adı verilir İnterkostal aralıkta seyreder T12 ramus anterior’u onikinci kostanın altında seyreder n.subcostalis

Her bir spinal sinir içerisinde Genel somatik afferent GSA Genel somatik efferent GSE Genel visseral afferent GVA Genel visseral efferent GVE

Genel somatik afferent GSA Deriden aldığımız dokunma , basınç , ağrı , sıcak , soğuk gibi duyular ile kaslar ve eklemlerden gelen hareket ile ilgili duyulara genel somatik afferent duyular denir Bu tür somatik duyuları taşıyan sinirlere ise genel somatik afferent sinirler denir

Genel somatik efferent GSE Çizgili kaslara gider ve sinir kas kavşağı adı verilen bölgede bulunan motor son plakta sonlanır Bu sinirleri hücre gövdeleri medulla spinalis’ in ön boynuzunda bulunan nöronlara ait miyelinli aksonlar oluşturur bu sinirlere genel somatik efferent sinirler denir

Genel visseral afferent GVA İç organlardan gelen gerilme ve spazm gibi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan ağrı duyusu ile organlardan gelen visseral duyulardır Bu tür duyuları taşıyan sinirlere genel visseral afferent sinirler denir

Genel visseral efferent GVE Otonomik lifler Kalp kasını cardiomotor Organlardaki düz kasları visceromotor Damar duvarındaki düz kasları vasomotor Kıl köklerindeki düz kasları pilomotor Sindirim sistemindeki bezleri secremotor Ter bezleri sudomotor Inerve eden sinirlerdir Hücre gövdeleri otonomik ganglionlada olan Bu sinirlere genel visseral efferent sinirler denir

Bir spinal sinirin inerve ettiği oluşumlara metamer adı verilir

Bir spinal sinirin inerve ettiği deri bölgesine dermatom adı verilir

Komşu dermatom sahalarını inerve eden sinirler birbirlerine komşu segmenterden çıkmazsa , bu iki dermatom bölgesi arasındaki çizgiye aksiyel çizgi axial line adı verilir

Vericella zoster isimli virus spinal sinir arka kök ganglionlarına yerleşir Ve burada inflamasyona neden olur Herpes zoster adı verilen bu hastalık ilgili dermatomlarda ağrı ve veziküller İle ortaya çıkar

+++

Medulla spinalis ‘in iç yapısı

Substantia alba Substantia grisea Canalis centralis

Substantia alba Miyelinli ve miyelinsiz aksonlar nöroglia hücreleri kan damarları oluşturur

Funiculus posterior Funiculus lateralis Sulcus posterolateralis Sulcus medianus posterior Commissura alba posterior Funiculus lateralis Commissura alba anterior Fissura mediana anterior Sulcus anterolateralis Funiculus anterior

Funiculuslar içerisinde belirli fonksiyonlar ile İlgili akson demetleri ayrı gruplar halinde yerleşmiştir Bu akson demetlerine tractus veya fasciculus denir

Substantia alba Funiculus anterior

Substantia alba Funiculus lateralis ve posterior

Substantia alba Funiculus posterior

Dokunma diskriminasyonu İki nokta diskriminasyonu Aynı anda uygulanan iki mekanik stimulusun birbirinden ayrı olduğunu hissedebilme

somatotopical arrangement

Spinal Cord Syndrome Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS) Lou Gherig’s Disease

Lou Gherig’s Disease

Substantia grisea Gri cevher hücre kümeleri nucleus Hücre sütunları columna Cornu posterius Columna posterior Commissura grisea posterior Cornu laterale Columna lateralis T1 – L3 Cornu anterius Columna anterior Commissura grisea anterior

Gri cevherin miktarı ve şekli medulla spinalis’ in değişik bölgelerinde farklıklar gösterir

Laminae spinales Substantia grisea burada bulunan nöronların büyüklüğü şekli hücresel özelikleri ve değişik bölgelerdeki yoğunlukları göz önüne alınarak 10 laminaya ayrılmıştır

Bu laminalar çok keskin sınırlar ile ayrılmaz ve medulla spinalis’ in değişik segmentlerinde farklılıklar gösterir

Rexed laminasyonu Bror Rexed Schoenen

Lamina I nucleus marginalis Lamina II substantia gelatinosa Lamina I ve II de ağrı ve ısı ile ilgili duyular sonlanır Laminae I – IV deriden gelen afferent liflerin sinaps yaptığı laminalardır Üst merkezlere giden çok sayıda çıkan yol bir çok polisinaptik refleks yollarının başladığı kabul edilir

Lamina III nucleus proprius Lamina IV nucleus proprius Cornu posterior’ un büyük bir kısmını kaplar , medulla spinalis boyunca bulunur Pozisyonumuz ve hareketlerimiz ile ilgili proprioseptif , vibrasyon , diskriminasyon duyusunun taşıyan aksonların bir kısmı nucleus proprius ‘ da sonlanır

Lamina V Lamina VI Proprioseptif afferent lifler , motor ve duyu korteksinden başlayan yollar gelir Hareketlerin düzenlenmesi ile ilgili fonksiyonları olduğu düşünülmektedir

Substantia grisea intermedia Laminae VII T1 – L3 Substantia grisea intermedia Bu lamina içinde 3 hücre sütunu bulunur Nucleus intermediomedialis Nucleus intermediolateralis Nucleus thoracicus posterior Clarke ‘s nucleus

Sempatik sistemin Medulla spinalis ‘deki merkezi Columna intermediolateralis nucleus intermediolateralis T1 – L 2 (3) Sempatik preganglionik nöronlar

Columna intermediomedialis nucleus intermediomedialis T1 – L 2 (3) Visseral afferent lif alır ve visseral reflekslerin oluşmasında rol oynar Sakral 2-4 segmentleri arasında nucleus intermediolateralis ve nucleus intermediomedialis ‘in ön tarafında Nuclei parasympathici sacrales adı verilen nöron grubu yer alır içerisinde parasempatik preganglionik nöronlar bulunur

Nucleus thoracicus posterior Nucleus dorsalis Clarke’s nucleus T1- L2 segmentleri arasında bulunur Şuur altı proprioseptif duyu getiren lifler sonlanır bu nöronlara ait lifler tractus spinocerebellaris posterior ‘u oluşturur

Laminae VIII Cornu anterior’ un tabanında bulunur Tractus reticulospinalis Tractus vestibulospinalis ‘ e ait liflerin bir kısmı burada sonlanır Bu laminadaki internöronların alfa motor nöronlar aracılığı ile iskelet kaslarının kontraksiyonunun düzenlenmesinde etkisi vardır

Laminae IX Bu lamina hücreleri motor nöronlardır Aksonları ön kökler aracılığı ile çizgili kas liflerine giden alfa efferent ve intrafusal kas liflerini inerve eden gamma efferent liflerdir Piramidal yolların 2. nöronları burada bulunur

Laminae X Canalis centralis’ in etrafında terleşmiştir Commissura grisea anterior Commissura grisea posterior Substantia gelatinosa oluşur

Rr. radiculares rr. spinales cervicalis ascendens a. cervicalis profunda aa. intercostales posteriores aa. lumbales rr. sacrales lumbales

MEDULLA SPİNALİS ‘İN VENLERİ

MEDULLA SPİNALİS ‘İN VENLERİ

Spesifik bir stimulusa karşı oluşan istek dışı reaksiyona refleks adı verilir Inhibition herhangi bir hareketi baskılama önleme durdurlma Inhibe X fasilite Facilation herhangi bir hareketi uyarma hızlandırma güçlendirme

Kas ,eklem veya derideki reseptörlerden gelen stimulusların üst merkezlere çıkmadan , medulla spinalis içinde değerlendirilmesi sonucu oluşturulan cevaplara spinal refleks denir Alpha motor nöronların inen yollar ile olan snaptik bağlantılarından dolayı üst merkezlerinde kontrolü altındadır

Derin tendon refleksi stretch refleks myotatik refleks Kasın gerilmesi ile kas iğciklerinde oluşan impuls grup I a afferent aksonlar ile medulla spinalis ‘e taşınır ön boynuzdaki alpha motor nörona iletilir alpha motor nöron aldığı impusu motor son plaklar aracılığı ile inerve ettiği ekstrafusal kas liflerine iletir ve kasılmaya neden olur

Sinerjist kasları inerve eden alpha motor nöronların Grup Ia afferent aksonlar Sinerjist kasları inerve eden alpha motor nöronların uyarılmasına ve inhibitör internöronlar aracılığı ile antagonist kasları inerve eden alpha motor nöronların inhibisyonuna neden olur böylece

Sinerjist kasların kasılması ve Antagonist kasları gevşemesi Hareketlerin amaca uygun ve daha hızlı olarak yapılmasını sağlar

Golgi tendon organı kas ve tendonun birleşme yerinde bulunan kapsüllü yapılardır ,gerilmeye hassastır kasın kasılması ile uyarılan Golgi tendon organlarından çıkan impulslar grup Ib afferent aksonlar ile medulla spinalis’ e taşınır

sinerjist kasları inerve eden alpha motor nöronların Bu aksonlar grup Ia afferent aksonların tersine gri cevher içindeki inhibitör internöronlar aracılığı ile sinerjist kasları inerve eden alpha motor nöronların inhibisyonuna ve antagonist kasları inerve eden alpha motor nöronların uyarılmasına neden olur

Kas iğcikleri Ve Golgi tendon organları aracılığı ile oluşturulan derin tendon refleksleri Kas tonusunun medulla spinalis seviyesinde düzenlenmesini sağlar