SEMİNERİMİZE HOŞ GELDİNİZ…

ETKİLİ AİLE İLETİŞİMİ

ÇOCUKLARIMIZ… Bizim en değerli varlıklarımız… Tüm çabalarımız onların iyiliği için…

ACABA ÇOCUKLA İLETİŞİM DEYİNCE AKLIMIZA NE GELİYOR? Ona bir şeyler söylemek, Bir şeyler anlatmak, Nasihat vermek, Söz dinletmek.... ? İLETİŞİM TEK YÖNLÜ MÜDÜR?

Aile içinde etkili ileti ş im şarttır.İletişim, ailenin fonksiyonlarını ortaya çıkarmak, aile bireylerinin kişisel ihtiyaçlarını karşılamak ve hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için gereklidir. Çocukların iyi ve sağlıklı bir gelişim gösterebilmeleri için; anne –baba,çocuklar arasında etkili bir iletişimin kurulması şarttır.

Huzurlu ve güvenli ev için önce ebeveynlerin aralarındaki iletişimin sağlıklı olması gerekir. Etkili iletişim; aile üyelerinin birbirlerinin düşüncelerini, duygularını anlamaya çalışması, paylaşımı, işbirliği ve yardımlaşması demektir. Çocuk aileyi yansıtır, aile içindeki fertlerin kişilik yapısı ve iletişim biçimleri çocuğun kişiliğini şekillendirir.

BAĞIMSIZLIĞA KARŞI UTANÇ VE KUŞKU (2-3 YAŞLAR)  Bu dönemde çocuk, yürür, konuşur ne yiyeceğine, tuvalete gidip gitmeyeceğine kendi karar vermek ister.  Anne-babalar çocuğun yetenekleri ölçüsünde kendi kararlarını vermesine izin verirken, aynı zamanda ona rehberlik ederlerse, çocukta sağlıklı bir özgürlük duygusu gelişir.  Eğer anne-babalar, onları aşırı korur yada utandırarak, boyun eğmeye zorlarsa, çocukta bir kuşku yada utanç duygusu gelişecektir.

GİRİŞKİNLİĞE KARŞI SUÇLULUK (4-6 YAŞLAR) Bu dönemde çocuk aşırı meraklı, enerjik ve hareketlidir. Dili iyi kavramış, eğlenme, doyum yada problem çözümüyle ilgili becerileri geliştirmeye başlamıştır. Bu davranışları özendiren, destekleyen, sorularına cevap veren, deneme ve yanılmalara olanak sağlayan anne-babaya sahipse, girişkenlik duygusu gelişecektir. Eğer anne- baba, yaklaşımlarında kısıtlayıcı ve deneleyici ise çocuk suçluluk duygusu yaşar, sağlıklı kişilik gelişimi engellenir.

ÇALIŞKANLIĞA KARŞI AŞAĞILIK DUYGUSU (6-12 YAŞLAR) Çocuk, yaşıtlarıyla birlikte olur, oyun oynar, gelecekteki sorumluluklar için hazırlanır. Bu hazırlık için kullandığı araçlar; makaslar, kağıtlar, boyalar, kalemlerdir. Çocuk bu araçları kullanmaya özendirilir ve başarıları övülürse, bir çalışkanlık ve başarı duygusu gelişir. yada Eğer çocuktan çok az çok fazla şey beklenirse yada çocuk çabalarından dolayı eleştirilirse, çocukta aşağılık duygusu gelişir. Bu da kötü çalışma alışkanlığı, başarısızlık korkusuyla yarışmalardan kaçınmak, görevleriyle başa çıkmada güvensizliğe neden olur.

KİMLİK KAZAMAYA KARŞI ROL KARMAŞASI ( yaşlar) “Ben kimim? “Çocuk mu? Yoksa yetişkin miyim?” soruları çok önemlidir. Ergen bu dönemde arayış içindedir. Eğer başarılı bir şekilde kimlik kazanma sorununu çözerse, kendine güvenen bir kişi olarak yaşamını sürdürebilir ve başarılı olur. Aksi durumda rol karmaşası yaşamın gelecek dönemlerinde de bu kriz çözülünceye kadar devam eder.

Anne-baba ile çocuklar arasındaki iletişim bozukluğunun olası nedenleri Verilmek istenen mesaj anne-baba ya da çocuk tarafından yanlış algılanabilir. Anne-baba ile çocuğun huyları birbirleri ile uyuşmayabilir. Anne-babanın konuşma tarzı çocuğun öfkelenmesine ve tepki göstermesine neden olabilir Çocukta kekemelik gibi düşüncelerini açıklamasına engel olan bir konuşma bozukluğu olabilir. Anne-baba ya da çocuğun zihnini meşgul eden düşünceler, endişeler ve stres iyi bir iletişim kurulmasını engelleyebilir. Konuşmak için uygun bir zaman ve yer seçilmemiş olabilir. Konuşmak için kimsenin olmadığı, sakin bir yer seçilmelidir.

SEN DİLİ BEN DİLİ BEN DİLİ SEN DİLİ

SEN DİLİ Çocuğumuzun kabul edilemeyen davranışları karşısında, suçlayıcı, yargılayıcı, değerlendirici, eleştirici mesajları içeren dile “ sen dili “ denir. “Ne kadar yaramazsın!”

BEN DİLİ Karşımızdaki kişinin (çocuğunuzun) kabul edilmeyen davranışı karşısında yaşadığımız duyguları dile getiren, suçlayıcı ve değerlendirici olmayan ben mesajlarını içeren dile Ben Dili denir. “ Odanı toplamadığın zaman, üzülüyorum.”

Çocuklarla konuşma yöntemleri OLUMLU İLETİŞİM -Okurken daha çok sessizliğe gereksinimim var. -Masamı en son kullanan toplamadığı için aradığım şeyleri bulamıyorum. -Çok yorgunum, mutfağın toplanması için yardıma gereksinimim var. SEN DİLİ BEN DİLİ

Çocukla İyi Bir İletişim Kurabilmek için aşağıdaki noktalar dikkate alınmalıdır; 1.DİNLEMEYİ ÖĞRENMEK 2.TARTIŞMAYI ÖĞRENMEK 3.ELEŞTİRİYE TAHAMMÜL 4.AİLE İÇİ İLETİŞİM 5.SÖZLÜ MESAJ 6.SÖZSÜZ MESAJ 7.TUTARLILIK 8.DOĞAL OLMAK 9.ÖVGÜ 10.KIYASLAMAK 11.ZAMAN AYIRMA / İLGİ 1.EMPATİ 2.SEVGİYİ İFADE ETME 3.ÖFKEYİ KONTROL ETME 4.KARŞILIKLI GÜVEN DUYGUSU 5.DUYGULARINI İFADE ETME ŞANSI 6.ELEŞTİRİNİN DOZU 7.SAYGI 8.HOŞGÖRÜ 9.ÖĞÜT VERME 10.ÇOCUKLA ÇOCUK OLMA 11.SORULARIN CEVAPLANMASI

1. DİNLEMEYİ ÖĞRENMEK İYİ BİR İLETİŞİMİN KOŞULU : DİNLEMESİNİ BİLMEKTİR. Cocuk, cennet nimetlerinden biridir

Aktif bir dinleyici olmak için şunlara dikkat edilmelidir: ZAMAN AYIRMAK. Akşam yemeği sırasında ya da yatmadan önce genellikle konuşma için en uygun zamanlardır. anlamaya çalışmaK ve onun düşüncelerine değer verdiklerini hissettirmek yansıtmalı dinleme yöntemi. sanki bana biraz korkmuşsun... üzgünsün... kızgınsın... gibi geldi" gibi cümlelerle altta yatan duygular öğrenilebilir. Göz teması kurmak "evet.. anlıyorum... yaaa“ Konuşmayı kesmeden sabırla dinlemek Cocuk kokusu, cennet kokularindandir

TARTIŞMAYI ÖĞRENMEK Çocuğa kendi düşünce ve isteklerini ifade etme şansı tanımak onun birey ve güçlü olma arzusunun yerine gelmesinde büyük katkı sağlar Ayrıca çocuğa tartışma adabını öğretmek ana babanın işidir. Tartışma sırasında anne babanın kullandığı söz, ses tonu ve tavırların çocuğa örnek olduğu akılda tutulmalıdır.

ELEŞTİRİYE TAHAMMÜL Çocuğa karşı haksızlık ettiğini düşünen anne babanın özür dilemeyi bilmesi gerekir. Çocuğundan özür dilemeyen anne babaların ona doğruyu gösterebilme ve hatadan dönmenin erdemini anlatabilme şansları yoktur.

AİLE İÇİ İLETİŞİM Anne-baba arasında sağlıklı iletişimin olmadığı durumlarda çocuklar aracı ya da arabulucu olarak kullanılmakta ve üzerlerine kaldıramayacakları ağırlıkta bir yük yüklenmektedir.

SÖZLÜ MESAJ Yaptığı bir hatadan dolayı çocuğa “Aptal, sen adam olmazsın, geri zekalı” gibi yakıştırmalar sıralamak çocuğun hatalı davranışına değil, kişiliğine yönelik mesajlar olduğundan ilgili yerlere ulaşmaz. Aksine çocuğun üzülmesine, anne babaya kızmasına ve aradaki iletişimin tamamen kopmasına neden olur. Kırılan ve gücenen çocuk ya kendini tamamen geri çeker ya da saldırgan bir tutum içine girer.

Örneğin, “Sen ne laf anlamaz çocuksun” ya da “Sana şu televizyonun sesini kes dedim” gibi sert ifadelerle çocuğa yaklaşmak, Televizyonun sesinin bu kadar açık olması beni çok rahatsız ediyor” ifadesi karşımızdakine duygularımızı anlatma imkanı verecektir

SÖZSÜZ MESAJ BEDEN DİLİ

TUTARLILIK Anne babaların tutarlı olmayışı ne yapacağını bilemeyen, davranışlarından emin olmayan kendi endişeli ve güçsüz hisseden bir çocuk yetiştirmelerine neden olur.

DOĞAL OLMAK SEVGİ ŞEFKAT ANLAYIŞ SICAKLIK MERHAMET

ÖVGÜ Örneğin, sürekli küçük kardeşiyle geçimsizliği olan, zaman zaman ona zarar veren bir çocuğun bir süre kardeşine bakıp annesinin ütü yapmasına fırsat vermesi anne tarafından övgüyle karşılanıp çocuğa “Çok iyi bir abla olduğunu gösterdin” mesajı verilebilir. Çocuğun başarılı davranışlarını överek desteklemek onu yeni başarılara adım atmada hayli yüreklendirecektir.

KIYASLAMA Kendi yanlış ya da eksiğini görme yanında “Sen birilerinden daha kötüsün” mesajını almak çocuğu oldukça rahatsız eder.

ZAMAN AYIRMA – İLGİ ÇALIŞAN ANNELER BABA İLE İLİŞKİ

EMPATİ Topunu kaybettiği için ağlayan bir çocuğa “Ne var ağlayacak?” gibi bir yaklaşım yerine topunun onun için ne kadar kıymetli olduğunu düşünerek davranmak empatiye basit bir örnektir.

SEVGİYİ İFADE ETME “Ben çocuğumu seviyorum bunu ifade etmeme gerek yok ki” gibi düşüncelerin değeri yoktur. Sevgimizi aktarmanın yollarını mutlaka bulmalıyız Ancak diğer taraftan abartılı sevgi gösterilerinin de sağlıklı ve kendine güveni olan çocuk yetiştirmede engel teşkil ettiği gerçeği akılda tutulmalıdır.

ÖFKEYİ KONTROL ETME Çocukla yaşanan gerginlik sırasında hemen ceza vermekten kaçınılmalıdır. Çünkü bu kriz döneminde verilen cezalar genellikle aşırıdır ve etkili olmadığı görülmüştür. Sakinleşmeden, şiddetle çözüm aramak çocuğun öfkesini ve kızgınlığını artırmaktan başka işe yaramaz.

KARŞILIKLI GÜVEN DUYGUSU Şüpheci, tedirgin, bir hafiye gibi çocuğunu sürekli takip altında tutan ve en ufak yanlışta onu eleştiren veya cezalandıran anne babalar çocuklarına güvenmediklerini göstermektedirler

DUYGULARINI İFADE ETME ŞANSI/DUYGUSAL PAYLAŞIM Örneğin, üzüntüsünü açığa vurmayan bir çocuğa “Seni üzgün görüyorum, seni üzen şey nedir” diyerek iletişim yolunu açabilir

ELEŞTİRİNİN DOZU Çocukların anne babaların eleştirilerine temel itirazları birkaç noktada toplanmaktadır. Bunlar: Bir olay nedeniyle defalarca aynı sözleri tekrarlayarak eleştirme Küçük düşürücü, aşağılayıcı sözlerin kullanılması Başkalarının yanında ya da arkadaşlarıyla birlikteyken eleştirme Eski defterleri karıştırırcasına olayla ilgili olmayan geçmişteki yanlışları da gündeme getirerek eleştirme Yukarıda sayılan eleştiri biçimleri çocuk için zedeleyici olmakta ve yapıcı özellik taşımamaktadır. Dolayısıyla amaca ulaşması zordur.

SAYGI Saygı konusunda çocuğa örnek olmak, ondan da saygı beklemeye hakkımız olacağı anlamına gelir. Diğer taraftan çocuktan yaşının üzerinde abartılı, detaylı ve anlamsız derecede saygı davranışı beklemenin tam aksi davranışlara neden olacağı unutulmamalıdır.

HOŞGÖRÜ/UZLAŞMA Ancak hoşgörü kuralsızlık ve sınır koymama anlamına gelmez. Çünkü bu durumda çocuğun doğruları öğrenmesi ve sosyal uyum sağlaması mümkün olmaz. Çocuğa göstereceğiniz hoşgörü onunda başkalarına karşı hoşgörülü ve uzlaşma içinde olmasını sağlar. Böyle bir çocuk başkalarına tahammül etmeyi ve sürekli şikayet etmeden yaşamayı öğrenerek olayların olumlu yönlerini görmeyi başarır.

ÖĞÜT VERME Davranışlarıyla çocuğuna iyi bir model olan anne babaların çocukları sözlü öğütlere dahi ihtiyaç duymayabilirler.

ÇOCUKLA ÇOCUK OLMA

SORULARIN CEVAPLANMASI Çocuğun her sorduğu sorunun cevabını bilmeyebilirsiniz. Bu durumda çocuğa açıklıkla cevabı bilmediğinizi ve birlikte araştırarak öğrenebileceğinizi söyleyebilmelisiniz. Diğer taraftan okul çağı çocuklarını sorularının cevaplarını bulabilecekleri kaynaklara yönelterek yardımcı olmanız onların hazırcılığa alışmasını engellemesi açısından önemlidir.

Unutmayalım ki; suç işleyen ya da suça meyilli çocukların ortak özellikleri, genel olarak, iletişimden yoksun, soğuk, ilgisiz, samimi olmayan bir aile ortamında yetişmiş olmalarıdır.

KATILIMINIZ İ Ç İ N TE Ş EKKÜR EDERiz.