Kromozom Yapısı ve Sentromerler

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
SADETTİN AVCI 8/B 312 FEN VE TEKNOLOJİ PERFORMANS ÖDEVİ.
Advertisements

Mitoz Bölünme Hayvan Hücresinde
HÜCRE BÖLÜNMESİ 1- Amitoz Bölünme 2- Mitoz Bölünme 3- Mayoz bölünme
Mayoz Bölünme.
Hâsılat kavramları Firmaların kârı maksimize ettikleri varsayılır. Kâr toplam hâsılat ile toplam maliyet arasındaki farktır. Kârı analiz etmek için hâsılat.
Mastarlar.
MADENSEL MADDELER (MİNERALLER)
Dinamik sistemin kararlılığını incelemenin kolay bir yolu var mı? niye böyle bir soru sorduk? Teorem 1: (ayrık zaman sisteminin sabit noktasının kararlılığı.
ÇOCUK GELİŞİMİNE GİRİŞ
UNI-SET Toplantı Notları
BULUT BİLİŞİM M. KÜRŞAT YILDIRIM İÇERİK  BULUT BİLİŞİM NEDİR?  BULUT BİLİŞİM ÖZELLİKLERİ  BULUT BİLİŞİM MİMARİ YAPISI  BULUT BİLİŞİM.
COĞRAFYA PROJE ÖDEVİ ÖZGÜR SÖNMEZ 10/A Ulaşım Nedir ?
Çözünme durumuna göre Tam çözünme: Bir elementin diğeri içerisinde sınırsız çözünebilmesi. Hiç çözünmeme: Bir elementin diğeri içinde hiç çözünememesi.
İNŞAAT TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARI I
ÖTÖ 451 Okul Yönetiminde Bilgisayar Uygulamaları R. Orçun Madran.
SUNUCU İŞLETİM SİSTEMİ Öğr. Gör. Ümit ATİLA.  1980’li yıllardan günümüze geldikçe, bilgi toplumuna yönelişte teknolojik rota, telekomünikasyon ve iletişim.
TEST ÇÖZME TEKNİKLERİ. Test çözmede 3 unsur önemlidir.
ÖZÜRLÜLÜĞE YAKLAŞIM. Yanlış: Özürlü kişiler hastadır, tedavi edilip iyileştirilmelidirler. Doğru: Özürlülük hastalık değildir. Özürlü kişiler özürlü olmayan.
AKIL (ZİHİN) HARİTASI.
Zihinsel engellilerin sınıflandırılması
Arş.Gör.İrfan DOĞAN.  Bugün otizm tedavisinde en önemli yaklaşım, özel eğitim ve davranış tedavileridir.  Tedavi planı kişiden kişiye değişmektedir,
DİYARBAKIR 2008.
HÜCRE ZARI.
Filiz DİKİCİ Psikolojik Danışman ÜSTÜN ZEKALILAR.
ÜNİTE 1 HÜCRE BÖLÜNMESİ VE KALITIM MİTOZ BÖLÜNME.
Program Tasarım Modelleri
MAYOZ BÖLÜNME. Mayoz bölünme bitki, insan ve hayvanlarda üreme hücrelerinin (sperm, yumurta ve polen) oluşturulmasını sağlar. Canlıların üreme organlarında.
Diploit hücrelerde, biri anadan diğeri babadan gelmiş olan, şekil ve büyüklük bakımından birbirine benzer kromozomlara homolog kromozomlar denir. Homolog.
MAYOZ BÖLÜNME. MAYOZ BÖLÜNME:Bitki, insan ve hayvanlarda üreme hücrelerinin (Sperm, Yumurta ve Polen) oluşturulmasını sağlar. Canlıların üreme organlarında.
Pazarlama İlkeleri.
x* denge noktası olmak üzere x* sabit nokta olmak üzere
HÜCRE DÖNGÜSÜNÜN KONTROLÜ
PLASMİDLER Bir çok bakteri, kromozomlarından hariç, plasmid olarak adlandırılan küçük non-kromozomal DNA moleküllerine sahiptir. Plasmidler, genellikle.
FNP GRUBU: fatma ışık, nagehan öztürk, pınar sevindik
Mayoz Bölünme. Mayoz Bölünme MAYOZ BÖLÜNMESİ Canlıların çoğu diploit kromozom sayısına sahiptir. Ancak bitki bitleri, erkek arılar vb. canlılarda haploit.
Sekonder boğum ve SAT kromozomlar
Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı
GENİN TEMEL FONKSİYONLARI: 2. TRANSKRİPSİYON
GEN MUTASYONU, DNA ONARIMI VE YER DEĞİŞTİREN GENETİK ELEMENTLER
Faj Vektörler 8-25 kb arası fragmentleri etkin olarak taşıyabilirler
TRANSKRİPSİYON BASKILAYICILARI
Klavye Kullanımı.
Yatay Gen Transferinin Hesaplanması
Biyoinformatik.
Proteinler: Yapı ve İşlevleri
EĞİTİME GİRİŞ Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
BÖLÜM 2 BİLİŞSEL GELİŞİM.
Evren-Örneklem, Örnekleme Yöntemleri 2
Doğum Öncesi Gelişim.
Oyun İçine Gömülü Öğretim
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
KALITIM VE ÇEVRE I. Kalıtım II. Çevre
ETS-MİTOKONDRİAL KOMPLEKSLER
ARACILI GEN AKTARMA YÖNTEMİ - Agrobacterium tumefaciens -
MAYOZ HÜCRE BÖLÜNMESİ.
DİL GELİŞİMİ KURAMLARI - II
DOĞRUDAN GEN AKTARMA YÖNTEMLERİ
Agrobacterium tumefaciens Aracılığıyla Bitkilere Gen Aktarımı
Prof.Dr. ASuman Sunguroğlu
Çiçekli Bitkilerde Üreme 2
Hücrelerde sinyal iletimi
PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ
Bilimsel Araştırma Yöntemleri
HÜCRE BÖLÜNMESİ.
Hücre yapısı Organeller ve görevleri.
Bilimsel araştırma türleri (Deneysel Desenler)
KİMYA DERSİNİ SEVMENİN YOLU
TRANSPOZONLAR HAZIRLAYANLAR SERKAN ÇAM HASAN KESKİN DANIŞMAN
MAYOZ VE EŞEYLİ YAŞAM DÖNGÜLERİ
Hücre 1.Bölüm.
Sunum transkripti:

Kromozom Yapısı ve Sentromerler

Kromozomun Bölümleri p kolu Telomer p kolu Sentromer q kolu Her kromozomda p ve q olmak üzere 2 kol bulunur. p (petit) küçük anlamına geldiğinden, kısa kolu belirtir; q ise alfabede p’den sonra gelen harf olduğu için uzun kolu simgeler.

Kromozom Eşem Kromozomları E.M ile kromozomların yapısı

Kromozomların Sınıflandırılması Submetasentrik Akrosentrik Telosentrik Metasentrik

Nukleusta kromozomların yerleşimi

The schematic diagram for the five subcellular positions including midbody/cleavage furrow/bud neck/phragmoplast, centrosome/spindle pole body, kinetochore/centromere, telomere and spindle apparatus in eukaryotic cells. Zhengnan Huang et al. Nucl. Acids Res. 2014;nar.gku1125 © The Author(s) 2014. Published by Oxford University Press on behalf of Nucleic Acids Research.

Ökaryotik organizmalarda kromozom segregasyonu için gereksinimler: DNA ‘nın hareketi için güç gerekir (mikrotübüller). DNA diğer hücresel yapılara bağlanmalıdır (kinetokor). Segregasyon olana kadar DNA bir arada tutulmalıdır (sentromer).

Kinetokorlar iğ bağlanmasını sağlarlar. Sentromer ve kinetokor büyük protein kompleksi bir kaç tabakalı ve dış tabaka mikrotubuller için bağlanma bölgesidir.

Sentromer Sentromer hücre bölünmesi sırasında kromozomu mitotik iplikçiğe bağlayan proteinler için bir bağlantı alanı olarak iş gören DNA dizisidir. Bu bağlantı, kromozomların kardeş hücrelere eşit ve düzenli olarak dağıtım için gereklidir. Sentromer bölgesi içerisinde DNA’yla birlikte protein içeren ve iğ iplikçiklerinin bağlandığı Kinetokor denilen bir kısım vardır. Bu bölgede yer alan 120-180 baz çifti uzunluğundaki ve A=T çiftlerince zengin DNA dizisine CEN DNA adı verilir. Daha yüksek ökaryotlarda sentromerik diziler daha uzundur ve aynı yönde 5-10 baz çiftlik bir ya da birkaç dizinin düzenli kopyalarından oluşurlar. FISH yöntemiyle sentromer ve iğ iplikçikleri

Soğan Kök Ucu Mitozu İnterfaz Profaz Metafaz Anafaz Telofaz

Metafaz Anafaz

Mayada sentromerik dizilerin bulunması ve plasmid dağılımında bu dizilerin öneminin gösterilmesi.

Bakterial R1 plasmidi ve ökarytik kromozomların segregasyonu için gereksinimler

Sentromer CEN DNA, kromozomlar arasında hareket edebilen bir DNA bölgesidir ve üç alt birimden oluşur: CDE-I, CDE-II, CDE-III. CDE-I bölgesi sentromer fonksiyonuna yardımcı olur. CDE-II histon proteinlerinin bağlanma bölgesi olup A ve T nükleotidleri açısından daha zengindir. CDE-III ise sentromer fonksiyonu için en önemli bölgedir. İlk iki bölgede oluşacak mutasyonların sentromerin fonksiyonunu engellememesine rağmen, CDE-III bölgesinde oluşan bir nokta mutasyon sentromerin işlevinin tamamen durdurur. Bunun nedeni kinetokor oluşumu sırasında CDE-III dizilerine özgün olarak bağlanan CBF3 protein kompleksidir.

Sentromerler özel DNA dizileri taşırlar ve bunlar kinetokorlara bağlanır.

CENP-A: Histon 3 variantıdır. Sentromerde bulunur CENP-A: Histon 3 variantıdır. Sentromerde bulunur. Kinetokor proteinlerinin yerleşimi için gereklidir.

September 16, 2010 Now, researchers at the University of Pennsylvania’s School of Medicine have defined the structure of a key molecule that plays a central role in how DNA is duplicated and then moved correctly and equally into two daughter cells to produce two exact copies of the mother cell. Without this molecule, entire chromosomes could be lost during cell division.

HGNC Approved Gene Symbol: CENPA Cytogenetic location: 2p23.3  

Crystal structures of a conventional (a) and a CENP-A nucleosome (b) Crystal structures of a conventional (a) and a CENP-A nucleosome (b). For clarity, only the H3:H4 or CENP-A:H4 histone dimers are depicted. [crystallographic data (PDB 1EQZ and 3AN2) by Harp et al., 2000 and Tachiwana et al., 2011; images built with PyMol (The PyMol Molecular Graphics System, Version 1.0, Schrödinger, LLC)]

CENP-A CENP-C OUTER

CENP-A, CENP-B, CENP-C kinetekorun sentromerik DNA’ya bağlanmasında iş gören 3 önemli proteindir.

Kinetokor Organizasyonu Kinetokor bölgesi, sentomer bölgesinde oluşan ve 100’e yakın proteinden oluşan mikrotubullerin (iğ iplikçiklerinin) bağlanması için oluşan bir yapıdır. Kinetokor yapı sentromere bağlanan iç kompleks bölgesi, orta bölge ve mikrotubullerin bağlandığı dış bölge olarak üç kısma ayrılmıştır. CEN DNA üzerinde diğer kinetokor komplekslerinin oluşumu için en önemli yapı DNA spesifik bağlanma protein kompleksi olan CBF3’tür. CBF3 CDE-III Mayada orta ve dış protein komplekslerinin bağlanabilmesi hem CBF3 protein kompleksini hem de sentromerde oluşan özel nükleozom yapısına gereksinim duyar. Hayvansal hücrelerde özelleşmiş nükleozomların kinetokor yapısında ayrıca özel bir rolü olduğuna inanılsa da analog özel bir DNA spesifik bağlanma kompleksinin varlığı tam olarak netleşmemiştir.

CBF3 Kompleksi CBF3 protein kompleksi DNA’ya direkt bağlanan çekirdek alt birim olan Ctf13p ve etrafında birleşen üç yapısal alt birimden oluşur. Ctf13p’nin aktivitesi iki regülatör alt birim Skp1p ve Sgt1p tarafından düzenlenir. Ctf13p çekirdek alt birim Cep3p, Skp1p ve Sgt1p’yle hızlı bir şekilde birleştirdiklerinde “ Pre-aktivasyon” kompleksi oluşur. Bu durumda kompleks Ndc10p’yle etkileşime giremez ve bu nedenle CEN DNA’ya bağlanamaz. Ancak regülatör proteinlerin yine hızlı düzenlemesiyle aktif kompleks oluşur ve Ctf13p Ndc10 proteinleriyle birleşerek dış kinetokor kompleksinin bağlanabileceği bir yüzey oluşturur.

CBF3 Kompleksi Ctf13p aktivasyonu benzer işleve sahip Skp1p ve Sgt1p’yle düzenlenir. Sgt1p proteinlerin aktif yapıda kalmasını sağlayan özel bir şaperon proteinle etkileşimdedir. ATP’ye bağlı şekildeki Hsp90 Sgt1p’nin kapalı yapıda kalmasına neden olur. ATP’nin hidroliziyle şekil değiştiren protein kompleksi açılır ve Ctf13’nin amino ucuna bağlanmayı gerçekleştirir. Ctf13p kompleksinin Ndc10 proteiniyle etkileşmesinin ardından tekrar ATP bağlanır ve Sgt1p kompleki yapıdan ayrılır. Sgt1-5p mutant protein yapısı bu ayrılmanın gerçekleşmemesine neden olur.

Dam1: Mekanizma ve yapı Dam1 halkaları mikrotubullerin etrafında

İnsan Kinetokor Kompleksi

Neosentromer 2000 yılında Barry ve arkadaşları insan 10. kromozomunda sentromerik aktiviteyi sağlayan 80 kb’lık bir ökromatin diziyi keşfettiler. Bu yeni sentromer yada neosentromer gerektiğinde kalıcı mitotik kalıtımı gerçekleştirebilme özelliğine sahipti. Bu keşfin ardından yapılan araştırmalar sonucunda insanlarda şu ana kadar yaklaşık 40 neosentromer dizi tanımlandı. Bu şekilde neosentromer düzenlenmesine sahip kromozomu olan hastalar kromozom hatalı dağılımı açısından heterozigotturlar ve bağımsız olarak hareketsizliğe yada tam fonksiyonda sentromer aktivitesine sahip homolog lokuslar içerirler. Son olarak yapılan araştırmalar neosentromer bölgenin dizin analizini ve neosentromerik aktivite kazanılırken oluşan dizi polimorfizmlerinin varlığını araştırır.

Neosentromerler Neosentromerler replikasyon sırasındaki dağılımlarını tam olarak gerçekleştirmediklerinde kromozom üstünde dağılımlar görülür,ancak bu bölgelerin sentromer özelliğinde olmaları birden fazla sayıdaki faktörlerin her biri tarafından tanınmadıkları sürece sentromerik aktivite göstermezler. Neosentromer bölgeler replikasyon sırasında bulunduğu bölgede(a-d) yada aynı kromozom üzerinde farklı bir bölgede(e-h) transpozon benzeri hareketle hareket edebilirler.

CENP-A: Histon 3 variantıdır CENP-A: Histon 3 variantıdır. Sentromerde bulunur (Bitkilerde CenH3, Mayada Cse4 ve Drosophila CID olarak da bilinir). Sentromer: Kinetokor proteinlerinin kromozomal DNA’da bağlandığı bölgedir ve sonuçta işlevsel kinetokor oluşur. Kinetokor: Büyük bir protein kompleksidir, bölünme sırasında kromozomların mikrotübüle bağlanmasını sağlar.