Giardia intestinalis Prof.Dr. İzzet ŞAHİN

Morfoloji ve biyoloji Giardia intestinalis’in evriminde kist ve trofozoit dönemleri vardır; Kist Oval, bazen yuvarlak ve çift çeperlidir. -Büyüklüğü 11-14x 7-10 µm’dir. - Serum fizyolojik içinde hazırlanmış preparatlarda kist duvarı yeşil röfle verir. - Başlangıçta iki çekirdekli olan bu kistler, çekirdeklerin bölünmesi ile 4 çekirdekli olurlar. - Dört çekirdekli olgun kistler parazitin bulaşmasını sağlayan infektif evrim dönemidir. - Nemli yerlerde haftalarca yaşarlar ve mideden tahrip olmadan geçerler.

Morfoloji ve biyoloji Trofozoit: -Uzunlamasına ikiye bölünmüş armut şeklindedir. Büyüklüğü 10-20x5-10 µm’dir -4 çift kamçısı ve birde aksonem denilen intrasitoplazmik uzantısı vardır. -Santral karyozom taşıyan iki nukleus bulunur - Ventral yüzeyde parazitin ¾’ ünü kaplayan, konağın barsak çeperine yapışmasını sağlayan bir emici disk yer alır. -Boyalı preparatlarda trofozoite ait yapılar karakteristik “yüz görünümü” imajı yaratır. - Serum fizyolojik içinde hazırlanmış taze preparatlarda sıçrama, bükülme tarzında tipik hareketi görülebilir

Dört çekirdekli kistler yiyecek, içecek veya kirli parmaklarla ağızdan alınır  Mide ve barsak öz sularının etkisiyle kist açılır ve içinden iki trofozoit açığa çıkar  Trofozoitlerin ikiye bölünmesiyle logaritmik olarak çoğalan parazit emici diski ile yapıştığı barsak çeperinden beslenir  Bir süre çoğalan trofozoit daha sonra kist formuna dönüşür  Bu kistler konak dışkısı ile dışarı atılır ve yaşam döngüsü bu şekilde devam eder

Morfoloji ve biyoloji Trofozoit: –Giardia trofozoitleri uzunlamasına ikiye bölünerek çoğalırlar. Bir tek diyareli dışkıda birkaç milyar trofozoit bulunabilir. –Trofozoitler sindirim kanalından geçerken, genelde kolonda ankiste olurlar. –G.intestinalis insana özel monoksen bir parazittir –Konak zinciri insan-insan- insan olarak uzanır

Epidemiyoloji G.intestinalis, tüm dünyada yaygın olup, özellikle gelişmekte olan ülkelerde çocukları enfekte eden en önemli enterik patojenlerden birisidir Küçük çocuklarda (6-10 yaş), homoseksüellerde, turist ve kampçılarda yaygındır. % prevalans görülebilir. İmmun defektlilerde ve değişken hypogammaglobulinemililerde yüksek giardiosis insidansı görülür. Parazit bu kişilerin dışkıları ile trofozoit ve kist formlarında dışarı atılır; dış ortamda trofozoitler yaşamlarını yitirirken kistler uzun süre canlı kalırlar.

Epidemiyoloji Giardiosiste parazitin vücuda giriş yolu ağızdır; bulaşmayı sağlayan evrim şekli 4 çekirdekli kistlerdir. Konak dışkısıyla dışarı atılan günlük kist sayısı milyonlarca olabilir. Bulaşma yiyecek, içeceklerle ve kirli parmaklarla olur canlı kist yutulması ile hastalık oluşabilir.Özellikle su kaynaklı epidemiler önenlidir. Kalabalık ortamda yaşayanlarda, erkek homoseksüellerde, HIV pozitif erkeklerde daha sık görülmektedir.

Giardiosis’in bulaşması

İmmunoloji G.intestinalis’e karşı kişiler farklı dirençlere sahiptir ve bunda yaş önemli bir rol oynar. Özellikle ilkokul çağındaki çocuklar daha fazla duyarlıdır. Ergenlikten sonra duyarlılığın azalması çocukluk çağında geçirilen giardiyaza bağlanmaktadır. Konakta hem hücresel hem de humoral bağışık yanıt gelişir. Koruyucu bağışıklıkta hücresel bağışıklığın daha etkili olduğu kabul edilmektedir. G. intestinalis enfeksiyonuna karşı barsakta önce IgM, sonra IgA ve IgG’nin artışı görülür.

Klinik bulgular ve patogenez Kronik diyare (kansız, yağlı, mukuslu, açık renkte) Abdominal şişkinlik Aşırı gaz oluşumu (flatulens) Kramp benzeri karın ağrıları Epigastrik bölgede duyarlılık ve ağrı Malabsorbsiyon sendromu(özellikle vitamin malabsorbsiyonu) Gelişme geriliği ve kilo kaybı (semptomlarla birlikte) Parazit safra kesesi veya safra yollarına yerleştiğinde safra kesesi koliklerine ve sarılık gelişmesine neden olabilir.

İmmun defektli ve hipogamaglobulinemililerde giardiosis en genel diyare sebebidir ve hafif veya şiddetli villus atrofisi ile alakalıdır. Barsak mukoza tabakasının irritasyonu,mukus sekrasyonunda artma, dehidratasyon ve villuslarının yapısında bozulmalar vardır. Safra kanallarına geçtiğinde kolesistit ve sarılık oluşumu görülebilir.

Tanı ve tedavi Laboratuar tanıda en sık dışkı örneği kullanılır. Ayrıca duodenum aspirasyon sıvısı ve duodenum biyopsisi de kullanılabilir. Şekilli dışkılarda daha çok parazitin kist formu görülürken, sulu dışkılarda ise trofozoit formu da görülebilir. Kesin sonuç vermek için 5-6 dışkı orneği incelenmelidir Fizyolojik tuzlu su ile direkt bakıda, düşen yaprak gibi hareket eden trofozoitler görülebilir.

Tanı ve tedavi Dışkısında G. İntestinalis saptanan semptomatik hastalarda; peptik ülser, celiac hastalığı, strongyloidiosis ve muhtemelen karsinoma olasılıkları atlanabilir. Serolojik yöntemlerle de (ELİSA) kanda antikor ve dışkıda antijen aranabilir.

Tanı ve tedavi Giardiosis tedavisinde atebrin, metronidazole ve tinidazole etkilidir. Giardiosis’in başarılı tedavisi; nodüler lenfoid hiperplazisi dışında semptomatik iyileşme ve mukozal anormalliklerin düzelmesi ile neticelenir.

Korunma ve Kontrol Hastalar tedavi edilmelidir. İnsan dışkısı gübre olarak kullanılmamalıdır. İçme ve kullanma suyunun temizliğine dikkat edilmelidir. Çocuk bakım yuvaları, akıl hastaneleri, hapishaneler gibi toplu yaşanılan yerlerde kişisel hijyene dikkat edilmelidir. Gezilerde, pikniklerde bilinmeyen kaynak suları içilmemelidir. Besin işlerinde çalışanlar hijyenik kurallara uymalıdırlar.