COĞRAFİ YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI (MAHALLİ İDARELER) DÖRDÜNCÜ HAFTA COĞRAFİ YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI (MAHALLİ İDARELER)

HEDEFLER 1982 Anayasası’nda mahalli idarelere ilişkin olan düzenlemeleri öğrenecek İl özel idarelerinin kuruluşu, görevleri ve organlarının neler olduğunu öğrenecek Belediye yönetiminin kuruluşu, görevleri ve organlarının neler olduğunu öğrenecek Büyükşehir belediyelerinin kuruluşu, görevleri ve organlarının neler olduğunu öğrenecek Köy yönetimin kuruluşu, görev ve yetkileri ile organlarının neler olduğunu öğrenecek

BU HAFTA NELER VAR İçindekiler İçindekiler I) Anayasada Mahalli İdareler   II) İl Özel İdaresi Kuruluşu Görevleri Organları İl Genel Meclisi Vali İl encümeni III) Belediye Yönetimi Görev ve Yetkileri Belediye Meclisi Belediye Başkanı Belediye Encümeni IV. Büyükşehir Belediye Yönetimi Kuruluşu Görev ve Yetkileri Organları Büyükşehir Belediye Meclisi Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir Belediye Encümeni V. Köy Yönetimi A) Kuruluşu B) Görevleri C) Yetkileri D) Organları 1) Köy Derneği 2) Köy İhtiyar Meclisi 3) Muhtar

YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI Ülkemizde yerinden yönetim kuruluşları “coğrafi yerinden yönetim” ve “hizmet yerinden yönetim olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu haftaki derste coğrafi yerinden yönetim kuruluşlarından bahsedilecek.

COĞRAFİ YERİNDEN YÖNETİM Coğrafi yerinden yönetim kuruluşlarına, “yer yönünden yerinden yönetim”, “yerel yönetimler” veya “mahalli idareler” de denilmektedir. 1982 Anayasası “mahalli idareler” ifadesini kullanmaktadır. Ülkemizde üç çeşit yerel yönetim birimi vardır. Bunlar, İl özel idaresi, Belediye Köy yönetimi

ANAYASADA MAHALLİ İDARELER Mahalli idareler kamu tüzel kişiliğine sahiptir. Mahalli idarelerin karar organları seçimle belirlenir. Mahalli idarelerin görev ve yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun olarak kanunla düzenlenir. Mahalli idareler seçimleri kural olarak beş yılda bir yapılır. Mahalli idarelerin seçilmiş organların, organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim, yargı yolu ile olur. Görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan yerel yönetim organları veya bu organların üyelerini, İçişleri Bakanı, geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar görevinden uzaklaştırabilir. Mahalli idareler üzerinde merkezi idarenin vesayet yetkisi vardı. Mahalli idarelerin merkezi yönetim ile karşılıklı bağ ve ilgileri kanunla düzenlenir. Büyük yerleşim yerleri için kanunla özel yönetim biçimleri oluşturulabilir.

İL ÖZEL İDARESİ İl özel idaresi, il sınırları ile çevrili coğrafi alanda yaşayan insanların, mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılayan mahalli idare birimidir. Burada “coğrafi alan” ifadesi önemlidir. İl özel idaresi, ortaya çıkışı bakımından Osmanlı’ya dayanır. İl özel idaresi-il genel yönetimi ayrımı

Kuruluşu İl özel idaresi, bir yerde il kurulmasıyla birlikte başka bir işleme gerek olmaksızın kurulmaktadır. Ancak 12.11. 2012 tarih ve 6320 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 4. Maddesi Büyükşehir belediyesi bulunan illerde il özel idarelerinin tüzel kişiliği kaldırılmıştır.

Görevleri Tüm il sınırları içindeki görevleri: Gençlik ve spor, sağlık, tarım, sanayi ve ticaret, ilin çevre düzeni planı, bayındırlık ve iskân, toprağın korunması, erozyonun önlenmesi, kültür, sanat, turizm, sosyal hizmet ve yardımlar, yoksullara mikro kredi verilmesi, çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları; ilk ve orta öğretim kurumlarının arsa temini, binalarının yapım, bakım ve onarımı ile diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin hizmetlerdir. Belediye sınırlar dışındaki görevleri: İmar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma, orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetler

Organları Üç organı bulunmaktadır. İl genel meclisi Vali İl encümeni

İl Genel Meclisi Karar organıdır. 5 yılda bir yapılan seçimlerle ilçeler adına seçilmektedir. İl genel meclisi, başkanını her yıl kendi üyeleri arasından gizli oyla seçmektedir. Her ayın ilk haftası toplanır. Toplantıları halka açıktır. Kapalı oturum da yapabilir. İl genel meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ancak karar yeter sayısı, üye tam sayısının dörtte birinden az olamaz. İl genel meclisi çalışmalarını ihtisas komisyonları kurarak yürütür

İl genel meclisi kararlarının kesinleşmesi İl genel meclisi tarafından alınan kararların tam metni, en geç beş gün içinde valiye gönderilir. Vali, hukuka aykırı gördüğü kararları, yedi gün içinde gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere il genel meclisine iade edebilir. Valiye gönderilmeyen meclis kararları yürürlüğe girmez. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar kesinleşir.

İl genel meclisinin bilgi edinme ve denetim yolları Soru Genel görüşme Denetim komisyonu Faaliyet raporunu değerlendirme

İl Genel Meclisinin Feshi Kendisine kanunla verilen görevleri süresi içinde yapmayı ihmal eder ve bu durum il özel idaresine ait işleri aksatırsa (örneğin bütçeyi zamanında görüşüp karar bağlamaz ise), İl özel idaresine verilen görevlerle ilgisi olmayan siyasi konularda karar alırsa, İçişleri Bakanlığının bildirisi üzerine Danıştay’ın kararı ile feshedilir. Bu şekilde feshedilen meclisin yerine seçilen meclis, kalan süreyi tamamlar.

Vali İl genel idaresinin başı olan vali, aynı zamanda il özel idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Vali, il genel meclisi ve il encümeninin aldığı kararları uygular, il özel idaresi teşkilatını sevk ve idare eder. Vali, il özel idaresinin yürütme organıdır. Vali, ilçelerde il özel idaresine ait hizmetlerin yürütülmesinde kaymakamlardan yararlanır.

İl Encümeni İl Encümeni Üye Sayısı=Vali (Başkan)+Genel Sekreter+İl genel meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği 3 üye+ valinin birim amirleri arasından seçeceği 2 üye=7 üye

BELEDİYE YÖNETİMİ   Ülkemizde belediye yönetimlerinin kuruluşu Osmanlıya kadar uzanmaktadır. İlk belediye teşkilatı 1855 yılında İstanbul’da “Şehremaneti” ve Beyoğlu’nda “Altıncı Belediye Dairesi” adıyla kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde 1930 yılında 1580 sayılı Belediye Kanunu çıkarılmıştır. Belediyeler uzun yıllar bu kanun ile yönetilmiştir. Belediyelere ilişkin son düzenleme 2005 yılında çıkarın 5393 sayılı Belediye Kanunudur.

Ülkemizde iki çeşit belediye bulunmaktadır Ülkemizde iki çeşit belediye bulunmaktadır. Bütünüyle Belediye Kanunu’na göre işleyen belediyeler (normal belediyeler), ikincisi ise sadece büyük kentlerde olan ve farklı bir statüye sahip, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na tabi olan belediyelerdir

Kuruluşu Bir yerde belediye kurulabilmesi için nüfusunun en az 5000 olması gerekir. Ancak il ve ilçe merkezlerinde nüfusa bakılmaksızın belediye kurulması zorunludur. Ancak, içme ve kullanma suyu havzaları ile sit ve diğer koruma alanlarında ve meskûn sahası kurulu bir belediyenin sınırlarına 5.000 metreden daha yakın olan yerleşim yerlerinde belediye kurulamaz.

Bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya seçmenlerinin en az yarısından bir fazlasının mahallin en büyük mülkî idare amirine yazılı başvurusu ya da valinin kendiliğinden buna gerek görmesi durumunda, valinin bildirimi üzerine, mahallî seçim kurulları, onbeş gün içinde köyde veya köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin oylarını alır ve sonucu bir tutanakla valiliğe bildirir. İşlem dosyası valinin görüşüyle birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilir. Danıştay’ın görüşü alınarak müşterek kararname ile o yerde belediye kurulur.

Görevleri Görüldüğü gibi belediyeler belde halkının mahalli müşterek bütün ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

Organları Belediye Meclisi Belediye Başkanı Belediye Encümeni

Belediye Meclisi Belediye meclisi belediye yönetiminin karar organıdır. Üyeleri belde halkı tarafından seçilmektedir. Belediye meclisinin üye sayısı belediye nüfusuna göre değişmektedir. Belediye meclisine belediye başkanı başkanlık eder. Her ayın ilk haftası toplanır. Meclis toplantıları açıktır. Kapalı oturum da yapabilir. Belediye meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar verir. Ancak, karar yeter sayısı, üye tam sayısının dörtte birinden az olamaz. İhtisas komisyonları

Belediye Meclisi Kararlarının Kesinleşmesi Belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını, gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere beş gün içinde meclise iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya başvurabilir. Kararlar kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine (illerde vali, ilçelerde kaymakam) gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez.

Belediye Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları Soru Genel Görüşme Gensoru Faaliyet Raporunu Değerlendirme Denetim Komisyonu

Belediye Meclisinin Feshi Belediye meclisinin feshine ilişkin nedenler ve izlenen süreç, il genel meclisi ile aynıdır.

Belediye Başkanı Belediye başkanı, belediye yönetimin başı ve yürütme organıdır. Başkan, belediye sınırları içinde yaşayan seçmenler tarafından tek dereceli ve çoğunluk sistemi ile beş yıllık bir süre için seçilir. Belediye başkanı, görevinin devamı süresince siyasî partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz.

Belediye başkanının başkanlıktan düşürülmesi Seçilme yeterliliğini kaybetmesi. Görevini mazeretsiz ve kesintisiz olarak 20 günden fazla terk etmesi ve bu durumun mahallin mülki idare amiri tarafından belirlenmesi. Görevini sürdürmesine engel bir hastalık veya sakatlık durumunun yetkili sağlık kuruluşu raporuyla belgelenmesi. Belediye meclisinin feshedilmesini gerektiren eylem ve işlemlere katılması. İçişleri Bakanlığı’nın başvurusu üzerine Danıştay’ın kararı ile belediye başkanının başkanlık sıfatı sona ermektedir.

Belediye Encümeni İl belediyeleri ve nüfusu 100.000’in üzerinde olan belediyelerde encümen üye sayısı=Belediye başkanı (başkan)+belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği 3 üye+belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği 2 üye=6 Diğer belediyelerde encümen üye sayısı=Belediye başkanı (başkan)+belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği 2 üye+belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği 1 üye=4

BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE YÖNETİMİ Büyükşehir belediyeleri ilk kez 1984 yılında çıkartılan 195 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyle kurulmuştur. Büyük yerleşim yerleri için kanunla özel yönetim biçimleri oluşturulabilir”

Kuruluşu 5216 sayılı BŞB Kanunu’na göre, bir yerde büyükşehir belediyesi kurulabilmesi için şu ilkeler geçerliydi (eski düzenleme) O yerin il merkezi olması gerekir. En az üç ilçe belediyesini kapsaması gerekir. Yerleşim birimlerinin son nüfus sayımına göre toplam nüfusunun 750.000’den fazla olması gerekir. İl belediyesi büyükşehir belediyesine dönüştürülürken, fiziki yerleşim durumları ve ekonomik gelişmişlik düzeyleri dikkate alınır. Büyükşehir belediyesi kanunla kurulur.

6360sayılı Kanun, büyükşehir belediyesinin kuruluşunu düzenleyen 5216 sayılı Kanun’un 4. Maddesini de değiştirmiştir. Buna göre, büyükşehir belediyelerinin kuruluşu ilişkin şu ilkeleri sayabiliriz. O yerin il merkezi olması gerekir. Toplam nüfusunun 750.000’den fazla olması gerekir. Büyükşehir belediyeleri kanunla kurulur.

Görevleri Büyükşehir belediyelerinin yetki ve görevleri artırılmıştır. Buna göre, stratejik plan, nazım imar planı, ulaşım ana planı, su ve kanalizasyon, toplu taşımacılık, çevre sağlığı, merkezi ısıtma, itfaiye, yolcu ve yük terminalleri, anayol ve caddelerin yapımı, ağaçlandırma, spor, coğrafi ve kent bilgi sistemlerini kurma, birinci sınıf gayrisıhhî müesseseleri ruhsatlandırma, sağlık merkezleri, hastaneler, eğitim, sosyal ve kültürel hizmetler, kültür ve tabiat varlıkları ile tarihi dokuyu koruma gibi ortak kent hizmetleri, büyükşehir belediyesinin yetki ve sorumluluğundadır.

İlçe belediyelerinin görevleri İnşaatlara ruhsat verme, tali yol ve meydanları yapma, sokak temizliği, yeşil alan ve spor tesisleri meydana getirme, yaşlılara, özürlülere, kadınlara, gençlere ve çocuklara yönelik sosyal hizmetler, mesleki eğitim ve beceri kursları, defin hizmetleri, umuma açık dinlenme ve eğlence yerleri ile ikinci ve üçüncü sınıf gayri sıhhî müesseseleri ruhsatlandırma ve denetleme gibi klasik nitelikteki belediye hizmetleri de ilçe belediyelerine bırakılmıştır.

ORGANLARI Büyükşehir Belediye Meclisi Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir Belediye Encümeni

Büyükşehir Belediye Meclisi Büyükşehir belediye meclisi, büyükşehir belediyesinin ve bazı hallerde ilçe belediyelerinin karar organıdır. Meclis, büyükşehir belediyesine bağlı ilçe belediyeleri için tespit edilen belediye meclisi üye sayısının, her ilçe için beşte biri alınmak suretiyle bulunacak toplam sayı kadar üyeden meydana gelir. Büyükşehir belediye başkanı büyükşehir belediye meclisinin başkanı olup, büyükşehir içindeki diğer belediyelerin başkanları, büyükşehir belediye meclisinin doğal üyesidir. Her ayın ikinci haftası toplanır. İhtisas komisyonları

Meclis Kararlarının kesinleşmesi Büyükşehir belediye meclisi ve ilçe belediye meclisi kararları, kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülki idare amirine gönderilir. Mülki idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Mülki idare amiri, hukuka aykırı gördüğü kararlar aleyhine idari yargı makamlarına başvurabilir.

Büyükşehir Belediye Başkanı Büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediyesinin yürütme organıdır ve büyükşehir sınırları içinde yaşayan seçmenler tarafından çoğunluk usulüne göre doğrudan seçilir. Büyükşehir Belediyesi başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Büyükşehir belediyesinin en üst amiri olarak belediye teşkilatını sevk ve idare eder.

Büyükşehir Belediye Encümeni Büyükşehir Belediye Encümeninin Üye Sayısı Büyükşehir belediye başkanı (başkan)+büyükşehir belediyesinin kendi üyeleri arasından seçeceği 5 üye+ Büyükşehir belediye başkanının birim amirleri arasından seçeceği 5 üye=11

KÖY YÖNETİMİ Nüfusu 2000’den aşağı olan yerleşim yeri köydür (Köy Kanunu, köylerin asgari nüfus kriterini ise 150 olarak belirlemiştir). Cami, mektep, otlak, yaylak gibi orta malları bulunan ve toplu veya dağınık evlerde oturan insanlar, bağ, bahçe ve tarlalarıyla birlikte bir köy teşkil ederler. Köy, bir yerden bir yere götürülebilen veya götürülemeyen mallara sahip olan ve işbu kanun ile kendisine verilen işleri yapan başlı başına bir varlık, yani bir tüzel kişidir.

Kurulması Bir yerde köy kurulması için o yerin nüfusunun en az 150 en çok 2000 olması gerekmektedir. Nüfusu 150’yi aşan oba, kom ya da mezra denilen yerlerde, il idare kurulu ve il genel meclisinin kararları ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının görüşü ile İçişleri Bakanlığının Kararı ile kurulur.

Görevleri Zorunlu görevler: Sağlık, eğitim ve güvenliğe ilişkin vb. görevler İsteğe bağlı görevler: Köyün güzelleştirilmesi ve kalkındırılması vb. görevler

Yetkileri Köy bir kamu tüzel kişisidir. Dolayısıyla tüzel kişilik sıfatından kaynaklanan tüm hak ve yetkilere sahiptir. Köy, kamu gücüne dayanarak tek taraflı işlem yapabilir ve bunları re’sen icra edebilir.

Organları Köy derneği Köy ihtiyar heyeti Muhtar

Köy Derneği Köy Derneği, köyde ikamet eden bütün seçmenlerden oluşur. Köy Derneği, doğrudan demokrasinin uygulandığı bir yönetim organıdır. 5 yılda bir muhtar ve ihtiyar heyetini seçmek, köyün isteğe bağlı işlerini zorunlu işler haline getirmek ve köy imamını seçmek gibi yetkileri vardır.

Köy İhtiyar Heyeti Köy ihtiyar meclisi, köy yönetiminin yürütme, denetleme ve karar organıdır. İhtiyar meclisi, “seçimle gelen” ve “tabii” olmak üzere iki tür üyeden oluşmaktadır. Seçimle gelen üyeler: Köy derneği tarafından tek dereceli ve çoğunluk usulüne göre yapılan seçimle, beş yıllık bir süre için belirlenmektedir. Tabii üyeler: Köy okulunun müdürü ve köy imamı

Muhtar Köy idaresinin başı muhtardır.Muhtar aynı zamanda devletin köydeki temsilcisidir. Muhtar Köy Derneği tarafından 5 yıllık bir süre için seçilir. Muhtarlık seçimine siyasi partiler aday gösteremez. Muhtar köy idaresinin yürütme organı olması dolayısıyla köyle ilgili görevleri, devletin köydeki temsilcisi olması dolayısıyla da devletle ilgili işlevleri bulunmaktadır. Muhtar seçimle göreve gelen bir yönetici olmasına karşın maaşını köy bütçesi yerine devletten almaktadır.