F Klavye mi, Q Klavye mi? Hangisini seçmeliyiz? Niçin? On parmakla herkes yazabilir mi?

F Klavye Türk Standadı Dünyada klavyede standardı olan ülke yok gibidir. ABD’nin bile bu konuda standardı yok. Biz klavyede ilk defa standart üretmiş bir ülkeyiz. Ama ne yazık ki, bunun kıymetini bilmiyoruz.

Q Klavye bir standart değildir. Bilinenin aksine Q klavye bir İngilizce veya ABD klavye standardı değildir. Aksine, Q klavye zamanında daktilo üreticisi tarafından hızlı yazmayı yavaşlatmak için üretilmiş bir klavye düzenidir.

Q Benim Klavyem mi? Bilgisayarınızın başına geçtiğiniz zaman, eğer Q klavye kullanıyorsanız, serçe parmağınız "A" harfine basarken her zorlandığında "bu benim klavyem değil" diye düşünün. Ne "A" olması gereken yerde, ne "K", ne de "S"...

J Harfi Benimle Alay mı Ediyor? Dizüstü bilgisayarımın kapağını her açtığımda, "J" harfi tam ortaya kurulmuş, sanki alay edercesine bana bakıyor. Orada olması gereken, en çok işimize yarayan "A" harfi, saygısızca bir kenara itilmiş. Oysa yapılan araştırmalar gösteriyor ki; "A" harfini "J" harfinden yaklaşık 1000 kat fazla kullanıyoruz. Şaka gibi değil mi?

Maalesef... Türkçemize en uygun klavye olan "F Klavye" neredeyse tarih olmak üzere... Önemsiz gibi görünüyor değil mi? Ne kadar önemli olduğunu, sunumumuzu izlediğinizde daha iyi anlayacaksınız...

A Klavye de vardı... Q klavye’den önce Fransızların "A klavye"sini kullandık, onları hatırlamak için epeyi yaş almış olmak gerek. A klavyede, harflerin dizilimi Türkçeye uygun değildi. Daktilo kullanımı arttıkça yazmayı kolaylaştırmanın yolları aranmaya başlandı.

İhsan Sıtkı Yener’den Türkçeye Büyük Hizmet Hele bir kişi, İhsan Sıtkı Yener, bu işe baş koymuştu. 1930'lu yıllarda, Türk dilinin özelliklerine göre yapılmamış, değişik harf dizinleriyle oluşturulmuş yabancı daktilo klavyeleriyle çalışma sıkıntılarını giderme konusunda çalışmalarına başlamıştı. Daktilo konusunda eğitimli bir insandı.

İhsan Sıtkı Yener Kimdir? 1925 yılında Afyon'da doğan ve İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi'ni 1946 yılında bitiren İhsan Sıtkı Yener 1957'de gittiği ABD'de New York Üniversitesi'nde, Eğitim Metotları, Araştırma-Geliştirmede doktora yapmış dalında uzman bir kişidir.

Klavyede Türk Standardı İhsan Sıtkı Yener, 1946'dan itibaren Türk dilinin özelliklerine uygun, standart bir klavye geliştirilmesi için resmi makamlara yazılar yazdı. Onlardan "Bilimsel bir klavye yapın, sizin yaptığınızı kabul edelim" cevabını aldı.

Türk Standardı Nasıl Oluşturuldu? İhsan Sıtkı Yener başkanlığında, yabancı uzmanların da bulunduğu bir komisyon kuruldu. Bu komisyon TDK kılavuzundan yararlanılarak çıkarıldı kelime içinde hangi harften kaçar adet bulunduğu tespit edildikten sonra, parmakların fiziksel güçleri ve hareket özellikleri esas alınarak harf tuşlarının sıralaması yapıldı.

1955’te Türk Klavyesi Dünyaya Geldi Bu yeni uygulamaya devlet de destek verdi. Bilimsel temellere dayalı ölçünlü bir Türk klavyesi geliştirilmesi amacıyla oluşturulan "F klavye", 20 Ekim 1955'te "Standart Türk Klavyesi" olarak onaylandı.

Dilimize En Uygun Klavye " F klavye" hazırdı. Türkiye'de o zaman 40 bin kadar yazı makinesi vardı. Türkiye'nin geleceği düşünülürse bu, gözden çıkarılmayacak bir rakam değildi. Türkçeye en uygun tuş dizilimi olan F klavye uzun çalışmalardan sonra daktilolarda en kolay, en hızlı ve hatasız yazı yazmak amacıyla üretilmişti.

F Klavyenin Üstünlüğü Türkçede çok sık kullanılan seslerin karşılığı olan harfler "F klavye"de kolayca ulaşılabilecek yerlere yerleştirilmişti. Türkçenin sesçil (fonetik) özelliğine uygunluk açısından F klavyede sesli harfler sol elde toplanmıştır.

Bilim F Klavyeyi Destekliyor Yaklaşık Türkçe sözün ölçü alındığı bir değerlendirmede Türkçede en çok kullanılan harfler olan, "A" , "E" ,"K" 13–542, "İ" , "M" , "L" , "T" 9.669, "R" kez geçmekteydi. Bu oran göz önünde bulundurularak söz konusu harfler, F klavyede yerlerini almıştı.

Q Klavyenin Elverişsizliği Bilgisayarlarla birlikte hayatımıza "Q. klavye" girdi. Q. klavyede en çok kullandığımız harfler, tabiri caizse, klavyenin en ücra köşelerine dağıtılmıştı. "A" harfi sol elin serçe parmağına düşmüştü, en zayıf halka. Buna karşılık, Türkçede sözde sadece 125 defa geçen ve en az kullanılan harf olan "J", Q. klavyede Türkçede en fazla kullanılan ünsüzü olan "K" harfinin yerine kurulmuştu.

Türkler Dünyada Birinci 1956'dan itibaren uluslararası daktilografi yarışmalarında Türkiye 28 defa dünya birincisi olmuş ve 14'ünde de dünya rekorunu kırmıştır. Bu F klavyenin parmak hızlarına göre uygun dizilişinden kaynaklanmıştır.

Q Klavyenin Tarihçesi Yazı makinesinin mucidi olan Christopher Latham Sholes, 1867'de cihazın patentini alarak ilk çalışan örnekleri ortaya koyduğu zaman cihazın tasarımından kaynaklanan mekanik bir sorunla karşılaşır. İcat ettiği yazı makinesinin, harfleri kâğıda basmak üzere kullandığı mekanik harf kolları, kapalı bir kutunun içinde yer almaktadır ve iki kol birden kâğıda doğru havalanınca içerde sıkışmaya neden olmaktadır.

Q Klavye Yavaşlatmak İçin Var Sholes bu problemin çözümü için, kullanıcının yazım hızını yavaşlatmak üzere harflerin yerlerini alabildiğine karıştırarak en çok kullanılan harfleri elin en zor ulaşabileceği yerlere yerleştirmeyi uygun görür ve Q. klavye adını verdiğimiz harf dizilimi ortaya çıkar. Anlıyacağınız Q klavye 1873'te daktiloların hızlı yazma nedeniyle sık sık bozulmasına çare olarak bir mühendisliğe aykırılık abidesi olarak geliştirilmişti.

Q Klavye Hiçbir Dile Uygun Değil Aslında Q.klavye, İngilizceye de uygun değildir. Q. klavyenin daha iyi alternatifleri olabileceğini düşünenler çıkmıştı. Örneğin Washington State Üniversitesinden Prof. Dr. August Dvorak, 1932 yılında İngilizcede çok kullanılan harflerin klavyenin en kolay ulaşılabilir yeri olan orta sırasına toplandığı bir klavye dizilimi önerdi.

Dvorak Standardı Dvorak'ın araştırmalarına göre, sekreterlerin parmakları gündelik yazı işleri sırasında Q. klavyede 16 mil yol alırken Dvorak klavyesinde sadece 1 mil yol almaktadır. Ancak daktilo yazanların Q. klavyeye olan mevcut alışkanlıkları, üreticilerin itirazı ve piyasanın Q klavye tarafından çoktan istila edilmiş olmasına; 40 milyon daktilonun değiştirilme maliyeti de eklenince Dvorak'ın klavyesi yayılamadan kaybolup gitti.

Bilgisayarda Verimsizlik Türk dilinin özelliklerine göre on parmakla bakmadan klavye kullanma yöntemi için, çok verimli bir 'Standart Türk Klavyesi' 1955 yılından beri resmen var olduğu halde, İngiliz dili için 130 yıl önce (on parmak yönteminin bilinmediği çağda) belirlenen ve Türkçedeki binlerce sözcüğün yazılmasına olanak vermeyen klavye, dünya standardı zannedilmiştir.

Q Klavye Bizden Değil Şimdi, bilgisayarınızın başına geçtiğiniz zaman, eğer Q. klavye kullanıyorsanız, serçe parmağınız A harfine basarken her zorlandığında "bu benim klavyem değil" diye düşünün. Ne A olması gereken yerde, ne K, ne de S... Yalnızca L ve P, F klavyedeki yerlerinde. Zaten bu klavye, bizden değil. Önce bunu kabul etmek gerek...

Kolayı varken, zoru seçmek... Bizim için ciddi araştırmalar sonucu oluşturulmuş, sistematize edilmiş bir F klavye varken, Q. klavye, kullanmak ne kadar doğrudur?

Türk Dünyası için Örnek Klavye Türkiye sadece F klavyeyi kendisi uygulamakla kalmamalı, tüm Türk dilli ülkelerde standart klavye olması için de uğraş vermelidir. Çünkü, tüm Türk dilleri için F klavyedeki harf dizilişi uygundur.

On Parmak Eğitimi Herkese Verilmeli On parmak bir ayda öğrenilebilecek bir alışkanlıktır. Her gün yarım saatinizi ayırmakla bunu öğrenebilirsiniz. Bunun için harcayacağınız en fazla saat size, hayatınız boyunca binlerce saat kazandıracaktır.

Milli Eğitim Bakanlığına Çağrı Ülkeyi Q klavye garabetinden kurtarıp F klavyeyi Türk Standardı olarak ilan edelim. İlköğretim’de on parmak dersini koyalım. Tüm Türk gençleri öğrensin. Çünkü, eskiden daktiloyu çok az kimse kullanıyordu. Ama artık herkes bilgisayar kullanıyor. O halde Türk gençlerinin bunu ders olarak görmesi zorunludur.

Kendi Kendinize De Öğrenebilirsiniz Bunun için özel ücretsiz Hotkey On Parmak programı vardır. İnternetten indirin ve kullanın. Bunun için özel bir site vardır. Üye olun. Bir ayda on parmakla hızlı yazmaya başlayın. px

Türk Standardına Sahip Çıkalım F klavyeyi teşvik edelim, yayalım. On parmak yazma avantajından yararlanmak için bunu öğrenelim, öğrenmeye teşvik edelim.

Teşekkür Bu araştırmada, Genel Ağ'daki "www. forum.donanimhaber.com" ile " kurslari.com.tr" sitelerinden ve Türk Dil Kurumu Dergisi, sayı: 683'teki Belgin Tezcan AKSU imzalı yazıdan yararlanılmıştır. Araştırma: Ahmet Öztarhan, Dil ve Edebiyat Dergisi Sunumu hazırlayan: Doç. Dr. Abdulvahap Kara