FİİLLERDE KİP

Kip: Fiillerin ne zaman yapıldığını veya durumunu ifade eden eklere kip denilmektedir. Kip eki almış olan fiillere çekimli fiil adı verilmektedir. Fiil kipleri ikiye ayrılmaktadır. Bunlar zaman anlamı veren haber (bildirme) kipleri ve dilek - istek anlamı veren dilek kipleridir.

BİLDİRME (Haber) DİLEK KİPLERİ FİİL KİPLERİ BİLDİRME (Haber) Görülen Geçmiş Zaman Öğrenilen Geçmiş Zaman Şimdiki Zaman Gelecek Zaman Geniş Zaman DİLEK KİPLERİ Gereklilik Kipi İstek Kipi Şart Kipi Emir Kipi

1. Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman Yaşanmış veya yaşanırken görülmüş geçmişteki olayları anlatmakta kullanılan kiptir. Eki : -dı / -di (-du/-dü) Son romanını geçen hafta bitirdi. Cümleyi söyleyen kişi yazarın romanını bitirmesi olayında bulunduğu için –di görülen geçmiş zaman ekini kullanmıştır.

Ankara’dan teyzem ziyaretimize geldi. Elindeki aynayı düşürüp kırdı. Onu görebilmek için camdan içeriye baktı. Bu günkü çalışmamız on dakika önce bitti. Kitaplar elinden birden yere düştü. Arazilerimiz biraz daha büyüdü.

2. Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman Görülmemiş veya başkasından duyulmuş olan geçmişteki olayları anlatmakta kullanılan kiptir. Eki : -mış/ -miş (-muş/-müş) Yaz tatilinde çok kitap okumuş. Cümleyi söyleyen kişi kitap okuyanın okuduğu kitapları bir başkasından duymuştur.

Ankara’dan teyzem ziyaretimize gelmiş. Elindeki aynayı düşürüp kırmış. Onu görebilmek için camdan içeriye bakmış. Bu günkü çalışmamız on dakika önce bitmiş. Kitaplar elinden birden yere düşmüş. Kuzenim görmeyeli çok büyümüş.

Bu cümlede iş cümlenin söylendiği zamanda yapılmaktadır. 3. Şimdiki Zaman İçinde bulunulan zamanda yapılan eylemleri gösteren kiptir. Eki : -yor Mutfakta yemek yapıyor. Bu cümlede iş cümlenin söylendiği zamanda yapılmaktadır.

Sınıfın penceresinden dışarıya bakıyor. Öğretmenimiz şimdi geliyor. Duvarlarda boya izleri kalıyor. Uzun süredir aynı olayı düşünüp duruyor. Her boş vaktinde kitap okuyor. Annem odada namazını kılıyor.

Yarın faturaları yatıracak. 4. Gelecek Zaman Gelecekte yapılacak işleri gösteren kiptir. Eki : -ecek / -acak Yarın faturaları yatıracak. Cümlede yılacağı söylenen iş gelecekte yapılacaktır. Yani henüz gerçekleşmemiş bir eylem sözkonusudur.

Hafta sonu arkadaşlarıyla ders çalışacak. Teklifleri bir süre düşünecek.

Evde her gün bulaşık yıkar. 5. Geniş Zaman Gelecekte yapılacak işleri gösteren kiptir. Eki : -ar/ -er / -r Evde her gün bulaşık yıkar. Cümlede yılacağı söylenen işin önceden yapıldığını ve gelecekte de yapılacağını anlamaktayız.

Her gün sahilde yürüyüş yapar. Yıllardır dokuzda gazetesini alır.

Bizden önce çıkmış olmalı. 1. Gereklilik Kipi İstek bildirir. Eki : -meli / -malı Bizden önce çıkmış olmalı.

Bu konuda bol örnek verilmeli. Artık geleceğe bakmalı.

Bugün beraber piknik yapalım.. 1. İstek Kipi İstek bildirir. Eki : -e / -a Bugün beraber piknik yapalım..

Bu konuda şu maddeyi de araştıralım.. Camiye ezan okunmadan önce gelesiniz.

Çok çalışırsa başarılı olur. 1. Şart Kipi İşin yapılmasının gerekli olduğunu bildirir. İşi bir koşula bağlar. Eki : -se / -sa Çok çalışırsa başarılı olur.

Bu soruya birde Mustafa bey baksa. Bu soruyu bilirse finale yükselir.

1. Emir Kipi Topu bırakıp eve gel. Emir anlamı veren kiptir. Eki : eki yoktur. Topu bırakıp eve gel. Cümlede görüldüğü gibi yapılan iş gel- fiilidir. Fiil ek almamıştır ve emir anlamı vermektedir.

Yukarıdan hemen tebeşir getirin. Bu akşam konuyu mutlaka çalışsın.