Kalp ve dolaşım fizyolojisi

GİRİŞ Dolaşım sistemi merkezde kalp ve kalbe giren ve çıkan damarların oluşturduğu kapalı bir sistemdir. Dolaşım sistemi kanın belli bir basınç altında damarlar içerisinde dolaşmasını sağlayarak; hücrelerin iç ortamdan madde alım ve verimi, beslenmesi, sıcaklığın vücudun her tarafına dağılımını gerçekleştirir. Kalpten çıkan kan önce arterlere, daha sonra kapiller damarlara ondan sonrada venlere geçerek kalbe döner. Kanın kimyasal bileşimi ve fiziksel özellikleri kılcal damarlardan geçerken değişime uğrar.

Kardio-vasküler sistem

Büyük ve küçük dolaşım Küçük dolaşım: Sağ ventrikül-AC-sol atrium dolaşımı Büyük dolaşım: Vücut-doku dolaşımı, organ dolaşımları. Paralel bağlıdır.

SİSTEMİK VE PULMANAL DOLAŞIM

Dolaşım

Kalbin dış yapısı

Kalbin iç yapısı 2

Heart Wall Epicardium (most superficial) – Visceral pleura Myocardium (middle layer) Cardiac muscle Contracts Endocardium (inner) Endothelium on CT Lines the heart Creates the valves Heart Wall How does heart muscle get blood supply? pg 524

Kalp kası hücreleri 1 Dallarına ayrılmış hücreler ,merkezde 1-2 çekirdek bulunur Myofibrillerde bulunan aktin ve myozinden dolayı çizgili yapı A ve I bantlarını ayırd ediniz

Kalp kapakları Pulmonal kapaklar: Vena pulmonalis çıkışında Aortik kapak: Aorta çıkışında Mitral kapak (bikuspid): Sol atrium-ventrikül arasında Trikuspid kapak: Sağ atrium-ventrikül arasında

KALBİN UYARI VE İLETİM SİSTEMİ Kalp çizgili bir kas olmasına rağmen istemsiz çalışmaktadır.Kalp kası hücreleri özelleşerek kalbin uyarı ve ileti sistemini oluşturmuşlardır. Bu sistem; Sino-atrial düğüm (SA), atrioventriküler düğüm (AV), his demeti, his demetinin sağ ve sol dalları ve pürkinje sisteminde oluşmuştur. Normal bir kalp Sino-atrial düğümün etkisinde kasılır ve dakikada 70-80 kez atar. Buradan çıkan bir uyarı önce atrium kasına yayılı oradan Atrioventriküler düğüme geçer ve daha sonra his demetine , his demetinin sağ ve sol dallarına ve sağ ve sol ventrikül kasındaki pürkinje liflerine ulaşı. Kalp blokları. Sinoatrial düğümden çıkan uyarıların yayılması sırasında bir noktada bloke olması veya yavaşlaması sonucu oluşur.

Pacemaker –adım attırıcı-sistem SA düğüm hücreleri kendiliklerinden ve AV düğümdekilerden daha hızlı depolarize olurlar SA düğümde gelişen Aksiyon potansiyeli AV düğüme atlar ve buradaki hücreler kendiliklerinden eşik değerlerine ulaşamadan, buradaki hücreleri depolarize eder “Myogen otomati” Bundan dolayı SA düğüm “pacemaker” olarak adlandırılır Dikkat: Sinüs düğümü, sempatik ve parasempatiklerle innerve edilir.

İletim sisteminde depolarizasyon hızı SA düğüm dakikada 70 - 80 defa depolarize olur AV düğüm dakikada 35-50 defa depolarize olur His demetleri dakikada 15-35 defa, Purkinje lifleri dakikada 15-30 defa depolarize olurlar SA düğüm: primer AV düğüm: sekunder His demetleri / purkinje lifleri: tersiyer

ELEKTROKARDİYOGRAFİ Kalbin çalışması sırasında oluşan aksiyon potansiyellerinin elektroda bağlı bir kablo vasıtasıyla yazdırılmasına elektrokardiyografi denir. Elde edilen eğriye ise elektrokardiogram adı verilir. Derivasyon: Vücudun farklı iki noktasına yerleştirilen elektrodların kablolar sayesine cihaza bağlanmasına denir. Ekstremite derivasyonları: Unipolar ekstremite derivasyonları: DI (I):Sağ kol-sol kol DI(II): Sağ kol-sol bacak DIII(III): Sol kol-sol bacak Artırılmış unipolar ekstremite derivasyonları: aVR, aVL, aVF Göğüs derivasyonları: V1, V2, V3, V4, V5, V6 Özel Derivasyonlar:

ELEKTROKARDİOGRAMIN BÖLÜMLERİ P dalgası: Atriumların depolari- zasyonu(sistolü). QRS kompleksi: Ventriküllerin depolarizasyonu (sistolü). T dalgası: Ventriküllerin Repolarizasyonu(diastolü) P-Q aralığı: İletim süresi U dalgası: Kalbin dinlenmesi

Kalp siklusu Bir ventrikül kasılmasından diğerine kadar geçen süreye “bir kalp dönemi” denir (EKG de R-R arası).

Kalpte kanın dolaşımı

Kalp sesleri Oskültasyon ile 4 tür ses ayırt edilir 1.kalp sesi: ventriküllerin kasıldığı ve AV kapakların kasıldığı zamana rastlar, frekansı düşük süresi uzun bir sestir. 2.kalp sesi: Sistol sonunda aorta kapakları ve pulmonal kapaklar, AV kapaklardan daha hızlı kapanarak çevre dokuları titreştirir. 3.kalp sesi: AV kapaklar açıldığında, kanın atriumlardan ventriküllere akış sesidir. 4.kalp sesi: Atriumların sistolünde atrium çeperi, AV kapaklar ve ventrikül çeperi titreşiminin neden olduğu sestir, genellikle 1.sese karışır.

Kalp vurum hacmi ve dakika hacmi Kalp vurum hacmi (atım hacmi): Her sistolde sağ ventrikülün a. pulmonalise, sol ventrikülün de aortaya attığı kanın hacmidir = 50- 75 ml Dakika hacmi (kalp debisi): Bir dakikada damarlara atılan kanın hacmidir = atım hacmi x atım sayısı= 6000 ml /dakika

Kalp sinirlerinin etki mekanizmaları

Heart Innervation Heart receives visceral motor innervation Sympathetic (speeds up) Parasympathetic (slows down) p. 534

Kalp içerisinde kanın akışı ve starling yasası: Her sistolde atılan kanın hacmi, diyastolde toplanan kanın hacmi ile doğru orantılıdır. Kalbe fazla kan gelmesi, diyastolik hacmi artırır. Atrial dolum Ventriküler kasılma Ventriküler dolum

Sistemik dolaşım -arterler

Arter ve Venaların Histolojisi

Tromboz

VENALARDA KANIN AKIŞI YÖNÜ

KAPİLLER DAMARLARDA BASINÇLAR

Kılcal damarlarda madde alış-verişi

ARTERİYEL KAN BASINCI Kan basıncı: Damarlar içinde bulunan kanın damar duvarına yaptığı yan basınca denir. Kalbin sistolü sırasında damarlar içindeki kanın oluşturduğu basıç sistolük kan basıncı, kalbin diyastolü esnasında ise damarlardaki kan basıncına diyastolik basınç adı verilir. Kan basıncının normal değerlerini bulmak için genellikle kişinin yaşının önüne 1 rakamı getirilir ve sistolik kan basıncı değeri bulunur. Diyastolik kan basıncı ise bu değerin 2’ye bölünmesi ve üzerine 15-20 rakamlarının eklenmesiyle bulunur. Örneğin 20 yaşındaki bir bireyin sistolik kan basıncı 120 mmHg ve diyastolik kan basıncı ise 120/2+15-20=75-80 mmHg’dir.

KAN BASINCI (DEVAM) Kan basıncı kalbin dakikadaki atım hacmi(kardiak outpu) ve periferik dirençle değişir.Yani; Kan basıncı: Kardiak output(KO)xPeriferik direnç Kardiak outputtaki değişiklikler sistolik basıncı, periferik dirençteki değişiklikler de diastolik basıncı değiştirir. Arteriollerin daralması periferik direnci artırarak diyastolik basıncı artırır genişlemesi ise diyastolik basıncı azaltır. Ayrıca kanın vizkozitesinin artması da artırır. Kardiak output: Kalbin atım hacmix kalp atım sayısı Yaş ilerledikçe damarların esnekliği azalır ve damar ducarlarında kolesterol ve kalsiyumunda birikmesiyle damarlardaki kan basıncı artar ve arterioskleroz meydana gelir.

NABIZ Nabız: Sistol sırasında damarlara atılan kanın damarlar içerisinde bulunan kana çarpması sonucu meydana gelen dalgalanmanın damar duvarında hissedilmesi olayıdır. Altında kemik gibi sert dokular bulunan ve yüzeysel olarak seyreden damarlardan nabız kolaylıkla alınabilir. Nabız sayısı ventrikül sistolüne eşit olduğu için kalp atım sayısı ile aynıdır. Nabız basıncı: Sistolik basınç-diastolük basınç.

ARİTMİLER Aritmi: Kalbin dakikadaki vuru sayısının normalden az veya çok olmasına aritmi denir. Normalde kalp dakikada 60-80 kez atar. Ektopik odak: Kalpte sino-atrial düğüm dışında herhangi bir noktadan uyarı oluşursa bu noktaya ektopik odak adı verilir. Kalpte ektopik odaktan çıkan uyarı ile sıra dışı bir atım gerçekleşirse buna prematüre vuru veya ekstrasistol adı verilir.

Taşikardi ve bradikardi Taşikardi: Uyarı sayısı 100’ün üzerinde fakat düzenli Nedenleri:Kalp yetmezliği, myokarditis, zehirlenmeler, ateşli hastalıklar Sonuç: Yorgunluk ve kalp yetmezliği Bradikardi: Uyarı sayısı dakikada 60 dan az Nedenleri: Hipotroidi, artmış plazma K+ , sinirsel kaynaklı, ilaç zehirlenmeleri (digitalis, res blokörleri)

Flutter ve Fibrilasyon Flutter: Dakikada 250-400 uyarı, atriumlar hızlı, ventriküller yavaş, kısmi kalp bloğu Fibrillasyon: 400-600 uyarı, ventriküller kanı dolaşıma veremez.

HİPERTANSİYON Sistemik arteriyel kan basıncının uzun süreli olarak yüksek düzeyde kalmasına hipertansiyon denir. Gençlerde 140/90 mmHg, yetişkinlerde 150/100 mmHg ve 50 yaş üzeri kişilerde 160/100 mmHg üzerindeki kan basınçları hipertansiyona neden olur. Nedeni bilinmeyen hipertansiyona primer (esansiyel) hipertansiyon adı verilir. Nedeni bilinenlere ( renal hipertansiyon, nörolojik hipertansiyon, gebelik toksemisine bağlı şekillenen hipertansiyon) ise sekonder hipertansiyon adı verilir. Hipertansiyon uzun süreli devam edecek olursa kalp bu yüksek basıncı yenmek için aşırı efor sarfeder ve zamanla kalp yetmezliği oluşur ve akciğerlerde de bozukluklar oluşur. Kan damarları yüksek basınç altındayken özellikle beyin, kalp ve akciğerlerde yırtılır ve kanama sonucu ölümlere yol açabilir.

Kan basıncının düzenlenmesi Perifer direnç M.oblongatada vasomotor ve dolaşım merkezi Yüksek merkezler Vurum hacmi Vurum frekansı Kalbin dakika hacmi Karotis sinus ve aort kemerinde pressoreseptörler Kan basıncı

Dolaşımın merkezi kontrolü Medulla oblongata ve ponsda kardiyovasküler sinir toplulukları N.accelerantesin ara maddesi noradrenalin, hızlandırıcı

Kan basıncının düzenlenmesi

KALP SİKLUSU