9. SINIF 3.ÜNİTE: Kimyasal türler arası etkileşimler

güçlü etkileşimler

1. İyonik bağ

Metal ve ametal atomları arasında elektron alış-verişi ile bileşik oluşurken anyon ve katyonlar arasındaki elektrostatik çekim kuvvetleri ile oluşan kimyasal bağa iyonik bağ, iyonik bağ içeren bileşiklere ise iyonik bileşik denir.

İyonik bileşiklerin örgü yapısı İyonik bileşikleri oluşturan birimler atomlar değil iyonlardır. İyonik bileşiklerde anyon ve katyonlar arasındaki elektrostatik itme ve çekme kuvvetleri dengelenmiş ve düzenli bir yapı oluşturmuştur. Bu şekilde oluşan yapıya kristal örgü denir.

• İyonik bileşikler güçlü çekimlerden dolayı bağımsız moleküller halinde değil kristal örgü oluşturacak şekilde bir araya gelir. • İyonik bileşiklerde kristal örgüdeki elektrostatik çekim kuvveti çok fazla olduğundan iyon yapılı bileşikler katı halde elektrik akımını iletmezler. Eritildiklerinde ya da suda çözündüklerinde iyonlarına ayrılmaları nedeniyle elektrik akımını iletirler. • İyonik kristaller elektriksel olarak nötrdür. Yani iyonlar elektriksel yük toplamı sıfır olacak şekilde kristal yapıyı oluşturur. • İyonik bileşiklerin erime ve kaynama noktaları oldukça yüksektir. Oda koşullarında katı halde bulunurlar. • İyonik katılara darbe uygulandığında katı kırılır ve şekillendirilemez. Çünkü darbe sonucu kristal yapıdaki aynı yükler bir araya gelmeye zorlanır ve birbirlerini iterler.

2. Kovalent bağ

Ametaller arasında elektronların ortaklaşa kullanılması sonucu oluşan bağa kovalent bağ denir. Kovalent bağı oluşturan atomların elektronegatiflik farkına göre oluşan bağ apolar kovalent bağ veya polar kovalent bağ olur.

Apolar Kovalent Bağ H2, F2, cl2, O2 ve N2 gibi moleküllerde kovalent bağa ait elektron çifti, atomlar tarafından eşit olarak paylaşılır. Bu nedenle bu moleküllerde (+) ve (-) kutuplaşma görülmez ve oluşan bağ apolar kovalent bağdır. H2 molekülünde apolar kovalent bağ hidrojen atomunun tek elektoronu diğer hidrojenin tek elektronu ile ortaklaşa kullanılır. Her 2 atom da dublete ulaşır.

F2 molekülünde apolar kovalent bağ flor atomu, 7 değerlik elektronuna sahiptir ve oktetini tamamlayabilmesi için 1 elektrona ihtiyacı vardır. Bunu diğer flor atomunun sağladığı bir elektronla gerçekleştirir.

Polar Kovalent Bağ H2O, HCl ve NH3 gibi elektronegatifliği farklı atomlar arasında elektronların ortaklaşa kullanılmasıyla oluşan bağa polar kovalent bağ denir. Polar kovalent bağda iki atom arasında ortaklaşa kullanılan elektronlar atomların çekirdekleri tarafından farklı kuvvetle çekilir. Böylece elektronegatifliği fazla olan atom kısmen negatif yüklü, elektronegatifliği az olan atom ise kısmen pozitif yüklü olur.

3. METALİK BAĞ

Metaller, katı hâlde kristal örgü oluşturan maddelerdir Metaller, katı hâlde kristal örgü oluşturan maddelerdir. Metal atomlarının en son enerji katmanında bulunan elektronları çekirdek tarafından kuvvetle çekilmez. Metaller değerlik elektronlarını vererek soy gaz enerji düzeyine benzemeye çalışır. Bu nedenle metal atomlarının değerlik elektronlarını diğer element atomlarının elektronlarına göre daha serbesttir ve daha fazla hareket eder. Hareketli bir elektron denizi oluşturur. Bu elektron denizi ile pozitif metal iyonları arasındaki elektrostatik çekim kuvvetine metalik bağ denir.

Metalik Bağlar ve Metallerin Özellikleri A) Metalik Parlaklık B) Tel Ve Levha Hâline Getirilebilme C) Elektrik İletkenliği D) Metallerin Erime Noktaları Ve Sertliği

Zayıf etkileşimler

1. Van der waals etkileşimleri

1.Dipol-dipol Etkileşimleri Polar moleküllerde negatif ve pozitif yükler arasında meydana gelen elektrostatik etkileşimlerdir. 2. İyon – Dipol Etkileşimleri İyonik bileşikleri oluşturan (+) ve (–) yüklü iyonlarla polar moleküllerin δ (–) ve δ (+) yükleri arasındaki etkileşimlerdir. 3. London Kuvvetleri Apolar moleküllerin (veya soygaz atomlarının) kendi aralarında veya başka apolar moleküllerle aralarında kendiliğinden geçici dipoller oluşturarak meydana getirdikleri etkileşimdir.

2. Hidrojen bağı

Bazı polar moleküller arasındaki çekim kuvvetlerinin polar etkileşimden beklenenden çok daha fazla olduğu görülmüştür. Bunun nedeni bu moleküllerde polar etkileşimin yanında hidrojen bağlarının da bulunması ile açıklanmıştır. Hidrojen bağı moleküller arasında, oldukça elektronegatif F, O ve N atomları ile H atomları arasındaki çekimlerdir.

Hidrojen bağları polar etkileşimden daha güçlüdür Hidrojen bağları polar etkileşimden daha güçlüdür. Moleküller arasında hidrojen bağı da içeren polar moleküllerin erime ve kaynama noktaları daha yüksek olur. Molekülleri arasında hidrojen bağı oluşturabilen NH3 gibi moleküller, su (H2O)molekülleri ile de aralarında hidrojen bağı oluşturacağından suda daha iyi çözünür.