Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimler Fakültesi Hemşirelik Bölümü Öğr. Gör.Aysel Abbasoğlu 1 Aralık 2014

1.Görme bozukluklarına ilişkin yakınmalar Göz hastasının en önemli yakınması, görme fonksiyonu ile ilgili olanıdır. Bu yakınma ile gelen hastaya önce uzak ve yakın görmeden hangisinin bozuk olduğu sorulur.

Yakın görme bozukluğu olanların büyük çoğunluğu presbiyoplardır. Presbiyopi yaşın ilerlemesiyle lensin esnekliğinin azalması sonucunda uyum gücünün azalmasıdır.

Uzak görme yakınmalarının büyük çoğunluğu kırma kusurlarından oluşur. Gözün kırma kusurunu (Refraksiyon Kusuru) değerlendirmek ve refraksiyon kusurunu saptamak için retinoskop ve üzerinde ±0.50 D ile ±20 D arasında mercek olan bir cetvelle (skiaskopi cetveli) yardımı ile gözün refraksiyon kusuru ölçülür. Bu işleme skiaskopi denir.

Renk görme bozuklukları yönünden yakınmalarda, optik sinir hastalıklarını, glokomu araştırmak gerekir. Göz önünde uçuşan irili ufaklı cisimler retinadaki kollajen partiküllerin gölgeleridir.

Fotopsi; ışık çakmaları retinanın çekilmesi ve yırtılmasında görülebilir. Cisimleri olduğundan küçük görme,büyük görme ve çarpık görme maküler bölgenin ödem, kanama ve tümörlerinde görülür. Uzaktaki bir objeye fiksasyon yapıldığı anda yakındaki objeyi çift görme(diplopi) fizyolojik diplopidir.

Kas ya da sinirlerin paralizileri sonucu ortaya çıkan asıl diplopiler nörooftalmolojik bir olaydır. Geçici görme kayıpları, genellikle göz dışı bir nedenle retina arterlerinde spazm ya da ani kan basıncı düşüşlerinde, anemilerde oluşan retina iskemisinde ortaya çıkar.

2. Göz ve çevresinde ağrı yakınmaları Gözlerde yabancı cisimlere bağlı yakınmalar Gözde künt ağrılar Astigmatik kırma kusurlarına bağlı baş ağrıları Göz kasları felciyle görülen baş ağrıları, tümör ya da anevrizmayı işaret edebilir. Göz kamaşması (fotofobi) retina bozukluklarıyla seyredebilir.

3.Gözyaşı sekresyonuyla ilgili yakınmalar Gözde sulanma, gözde kuruluk,akıntı,çapak oluşması,düzeltilmemiş kırma kusurları,havadaki tahriş edici maddeler gözlerde sulanmaya neden olabilirler. Kuru göz ise hiposekresyon ya da göz yaşı bezlerinin atrofisine bağlı olarak oluşur.

4.Fizik Bozukluklar Kırmızı yani konjonktivaları kanlanmış olan göz: Konjonktiva normalde renksizse de,enfeksiyon ya da iritanlar nedeniyle damarlar genişleyerek konjesyon gelişebilir.Bunun sonucunda göz kanlanır.Bu durum kornea,sklera,iris iltihabına ya da glokoma bağlı olabilir.

Göz kürelerinin öne doğru çıkması ‘‘eksoftalmus” Kapak açıklığı anomalileri; ”Pitozis”= Üst göz kapağının düşüklüğü,” “Lagoftalmus”= Göz kapaklarının kapanmaması Pupil değişiklikleri

Eksoftalmus

GÖZ SORUNU OLAN BİREYİN HEMŞİRELİK BAKIM İLKELERi Gözlere dokunulmadan önce ve dokunulduktan sonra eller yıkanmalıdır. Gözler için kullanılacak malzemeler steril olmalıdır. Enfekte göz varsa, çapraz bulaşmayı önlemek için, tedaviye önce enfekte olmayan gözden başlanmalı ve her göz için ayrı malzeme kullanılmalıdır.

Gözlere bakım verilirken; Göz kapakları açılırken göz küreleri üzerine bası yapılmamalıdır. Göze ilişkin uygulamalarda, hastaya ne yapılacağı ve hastanın nasıl yardımcı olacağı açıklanmalı ve uygun pozisyon verilmelidir. Göz küreleri, kirpikler ve göz kapaklarına damlalık, pomat tüpünün ucu, irigasyon malzemesi ya da parmaklarla dokunulmamalıdır.

Hastanın yapmaması gerekenler (pozisyon,hareket,aktivite,diyet sınırlamaları) yazılı olarak yatak baş ucunda bulundurulmalıdır. Görme fonksiyonunu yitirmiş, görmesi kısmen engellenmiş ya da gözünde pansuman bulunan hastalar için uygun güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Göze ilişkin uygulamalar, yeterli ışık bulunan ortamlarda yapılmalıdır. Hastalara göz pansumanlarını, sıcak-soğuk uygulamalarını ve ilaç uygulamalarını nasıl yapacakları, gözlükleri, kontakt lensleri nasıl kullanacakları öğretilmelidir.

GÖZ CERRAHİSİNDE HEMŞİRELİK BAKIMI AMELİYAT ÖNCESİ BAKIM Ameliyat öncesi hazırlık; a) Hastane politikasına b) Cerraha c) Cerrahi girişime d) Uygulanacak anestezi tipine göre farklılık gösterebilir

AMELİYAT ÖNCESİ BAKIM Koruyucu olarak antibiyotikler, sistemik ya da göz damlası şeklinde uygulanabilir. Kurum politikasına göre diğer hazırlıklar (kirpiklerin kesilmesi, yüzün temizlenmesi, göz irigasyonu) klinikte ya da ameliyathanede yapılır.

AMELİYAT ÖNCESİ BAKIM Hastaların ameliyattan önce başlarını yıkamaları, erkek hastaların hemen ameliyat öncesinde traş olmaları istenir. Doktor isteminde pupillayı daraltıcı ya da genişletici ilaç uygulanması yer alabilir. Doktor istemindeki ilacın belirtilen zamanda uygulanması önemlidir.

Genel anestezi uygulanacaksa hastanın protezleri çıkartılır. Lokal anestezi uygulanacaksa hastanın yüz hatlarını korumak amacıyla protezleri çıkartılmaz. Ameliyat başlamadan önce, cerrahi ekip hangi göze ameliyat uygulanacağını kontrol etmelidir.

Ameliyattan önce kirpikler vazelin sürülmüş makasla kesilerek kirpiklerin çevreye dökülmesi önlenir. Kaşlar ve göz çevresi temizlenir, göz irrige edilir. Görme fonksiyonunun yitirilme olasılığı korku yaratan bir durum olduğundan göz ameliyatı olacak hastalar çok endişelidir. Bu nedenle göz ameliyatından önce, hastanın psikolojik hazırlığı özellikle önemlidir.

AMELİYAT SONRASI BAKIM Göz ameliyatlarından sonra uygulanacak bakım; Kanamayı önlemek Dikişler üzerinde bası olmasını önlemek, Göz içi basınç artışını önlemek

AMELİYAT SONRASI BAKIM Enfeksiyonu önlemek Duyusal yoksunluğu en aza indirmek Hareketsizlik nedeniyle gelişebilecek komplikasyonları önlemeyi içermektedir.

AMELİYAT SONRASI BAKIM Travmayı önlemek için hasta,ameliyat masasından sedyeye ve sedyeden yatağına uygun şekilde alınmalıdır. Hastaya verilecek pozisyon, uygulanan ameliyata göre değişebilir. Genellikle hastanın sırt üstü ya da ameliyat uygulanmayan tarafına yatması istenir.

AMELİYAT SONRASI BAKIM Yatak kenarlıkları yükseltilir ve çağrı zili hastanın ulaşabileceği yere yerleştirilir. Doktorun izni olmaksızın sigara içmesine ya da traş olmasına izin verilmez. Hastanın başını yıkamasına izin verildiğinde, başın geriye doğru eğilerek yıkanması istenir

AMELİYAT SONRASI BAKIM Hastanın göz içi basıncını artıracak aşırı egzersiz, aşırı duygulanma,kusma,aksırma,öksürme,koşma,atlama, ıkınma,ağır eşya kaldırma, gözleri ovuşturma gibi durumlar önlenmelidir.

AMELİYAT SONRASI BAKIM Göz enfeksiyonu ciddi bir komplikasyon olduğundan, ameliyattan sonra göze ilişkin tüm girişimlerde asepsi ilkelerine kesinlikle uyulmalıdır. Ameliyattan sonra az miktarda seröz akıntı ve subkojonktival kanama olması ve göz kapaklarının birkaç gün ödemli olması normal kabul edilir.

AMELİYAT SONRASI BAKIM Batıcı ağrı ya da gözde bası hissi, kanama ya da göz içi basınç artışı belirtisi olabilir. Batıcı ağrı aynı zamanda enfeksiyon belirtisi de olabilir.

GÖZE İLİŞKİN HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ Göze İlaç Damlatmak Ve Pomat Uygulamak Göze yapılacak uygulamalardan önce göz kapakları temizlenmelidir. Serum fizyolojikle ıslatılmış steril spançlarla göz kapakları ve kirpikler iç kantustan, dış kantusa doğru silinerek temizlenir. Göz damlası ya da pomadı uygulanmadan önce doğru ilacın, doğru bireye ve doğru göze uygulandığından emin olmak gerekir.

Göze İlaç Damlatmak İçin: Hastanın sırt üstü uzanması ve başının hafif hiperekstansiyonda olması istenir. İlacı damlatacak kişi, başparmağıyla hastanın alt göz kapağını, orbita üzerine bastırarak aşağı çeker ya da baş ve işaret parmağıyla, alt ve üst göz kapağını çekerek açar.

Göze İlaç Damlatılırken; Göz damlalığı, gözden 1-2 cm yukarıda tutulur., Hastaya, yukarı tavana doğru bakması söylenir ve istenilen miktarda ilaç, konjonktival keseye damlatılır. İlaç damlatıldıktan sonra hastanın hafifçe gözünü kapaması istenir.

Göz pomatları da, hasta yukarı baktırılarak aynen damla damlatmada olduğu gibi, yaklaşık 1 cm’lik bir şerit halinde alt fornikse, iç kantustan, dışa doğru sıkılır.

Göze Sıcak-Soğuk Kompres Uygulanması Kompreslerin steril olması gerekiyorsa ya da gözde bol akıntı varsa, her bir değişimde yeni kompres uygulanmalıdır.

Göze Sıcak-Soğuk Kompres Uygulanması Islak sıcak kompresler, gözleri temizlemek, ağrıyı gidermek ve kan dolaşımını artırmak için uygulanır. Ayrıca enfeksiyon tedavisinde de uygulanabilir. Sıcak gazlı bez, göz kapağı kapalı göz üzerine yerleştirilir, soğuyuncaya kadar bırakılır. Uygulama dak. sürdürülür

Soğuk kompresler gözlere, şişliği gidermek, ağrıyı azaltmak, kaşıntıyı önlemek, ödem ve kanamayı kontrol etmek amacıyla uygulanabilir. Hasta sırt üstü yatar, iki gözünü de kapatılır. Gözün üzerine ıslak gazlı bez, onun üzerine de buz torbası yerleştirilir. Uygulama aralıklı kaldırılarak 15 dak. sürdürülür.

Gözlerin Örtücü Malzemeyle Kapatılması Gözler; Çift görmeyi önlemek Gözleri ışık ya da travmadan korumak Gözdeki deformiteyi örtmek

Ameliyat ya da travmadan sonra göz hareketlerini sınırlamak, gözleri dinlendirmek Kan ve diğer sekresyonları absorbe etmek Basınç uygulamak gibi çeşitli amaçlar için kapatılır.

Göz örtücü malzeme, genellikle oval şekilde, iki gazlı bez arasında, emici özellikteki pamuktan yapılır. Gözlerin örtülmesi için kullanılacak malzeme, göz kapakları kapatıldıktan sonra uygulanmalıdır. Ameliyattan sonra gözü korumak için plastik ya da madeni koruyucu kullanılabilir.

TEŞEKKÜRLER