MAKRO EKONOMİ 3. HAFTA

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ GSMH, SMH ve MG’in hesaplanmasında başlıca üç yöntem bulunmaktadır: 1- Üretim Yöntemi 2- Gelir Yöntemi 3- Harcamalar Yöntemi Bu üç hesaplama yönteminin dayandığı temel esas, Toplam Hasıla, Toplam Gelir, Toplam Harcamalar özdeşliğidir. Türkiye’de GSMH, SMH ve MG’i hesaplamakla görevli olan kurum, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) dur. TÜİK hesaplama işlemlerinde Üretim Yöntemini esas almakta ve bu yöntemi Gelir ve Harcamalar Yöntemi ile desteklemektedir.

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ ÜRETİM, GELİR VE HARCAMALAR YÖNTEMLERİ İLE GSMH; SMH ve MG’İN HESAPLANMASI ÜRETİM YÖNTEMİ GELİR YÖNTEMİ HARCAMALAR YÖNTEMİ 1. Tarım 1.1. Çiftçilik ve Hayvancılık 1.2. Ormancılık 1.3. Balıkçılık 2. Sanayi 2.1. Madencilik ve Taşocakçılık 2.2. İmalat Sanayi 2.3. Elektrik, Gaz, Su 3. İnşaat 4. Ticaret 4.1. Toptan ve Perakende Ticaret 4.2. Otel, Lokanta Hizmetleri 5. Ulaştırma ve Haberleşme 6. Mali Kuruluşlar 7. Konut Sahipliği 8. Serbest Meslek Hizmetleri 9. (-) İzafi Banka Hizmetleri 10. Kamu Hizmetleri 11. Kar Amacı Gütmeyen Özel Hizmet Kuruluşları 12. İthalat Vergisi Ücret ve Maaş Gelirleri Teşebbüs ve Serbest Meslek Gelirleri (Karlar) Şirket Gelirleri (Dağıtılmış ve Dağıtılmamış Karlar) Kira Gelirleri (Rant) Faiz Gelirleri (-) Devlet Tahvil Faizleri ve Tüketici Borç Faizleri C (Tüketim Harcamaları) GSI (Gayri Safi Yatırım Harcamaları) G (Kamu Harcamaları) = GSYİH = (1+2+3+4+5+6+7+8+10+11+12) - 9 ± F (Dış Alem Gelirleri) = TYİG = (1+2+3+4+5) – 6 = TYİH = (1+2+3) + (E - M) ± F = GSMH - IA (Amortismanlar) = MG + (T1 - SUB) = SMH - (T1 - SUB) + IA (Amortismanlar) =SMH - (T1 – SUB) Bankaların mevduat faizi ile kredi faizi arasındaki fark olup, EKSİ değerlidir.

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ ÜRETİM YÖNTEMİ İLE GSMH; SMH ve MG’İN HESAPLANMASI / ÖRNEK ÜRETİM YÖNTEMİ 1. Tarım (500) 1.1. Çiftçilik ve Hayvancılık (250) 1.2. Ormancılık (150) 1.3. Balıkçılık (100) 2. Sanayi (700) 2.1. Madencilik ve Taşocakçılık (200) 2.2. İmalat Sanayi (175) 2.3. Elektrik, Gaz, Su (325) 3. İnşaat (300) 4. Ticaret (600) 4.1. Toptan ve Perakende Ticaret (400) 4.2. Otel, Lokanta Hizmetleri (200) 5. Ulaştırma ve Haberleşme (100) 6. Mali Kuruluşlar (200) 7. Konut Sahipliği (200) 8. Serbest Meslek Hizmetleri (400) 9. (-) İzafi Banka Hizmetleri (- 50) 10. Kamu Hizmetleri (450) 11. Kar Amacı Gütmeyen Özel Hizm. Kur. (50) 12. İthalat Vergisi (150) = GSYİH = (1+2+3+4+5+6+7+8+10+11+12) - 9 ± F (Dış Alem Gelirleri) = GSMH - IA (Amortismanlar) = SMH - (T1 - SUB) = MG GSYİH = (500 + 700 + 300 + 600 + 100 + 200 + 200 + 400 + 450 + 50 + 150) – 50 GSYİH = 3.600 TL GSMH = GSYİH ± F F = 400 -600 = -200 GSMH = 3.600 – 200 GSMH = 3.400 TL SMH = GSMH - IA SMH = 3.400 – 400 SMH = 3.000 TL MG = SMH – (T1 – SUB) MG = 3.000 – (1.000 – 300) MG = 2.300 TL EK BİLGİLER E= 650 M= 500 T1= 1.000 SUB= 300 IA= 400 Dış Alem Geliri= 400 Dış Alem Gideri= 600

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ GELİR YÖNTEMİ İLE GSMH; SMH ve MG’İN HESAPLANMASI / ÖRNEK GELİR YÖNTEMİ Ücret ve Maaş Gelirleri (1.000) Teş. ve Serb. Meslek Gelirleri (Karlar) (300) Şirket Gelirleri (Dağıtılmış ve Dağıtılmamış Karlar) (550) Kira Gelirleri (Rant) (200) Faiz Gelirleri (500) (-) Devlet Tahvil Faizleri ve Tüketici Borç Faizleri (-50) = TYİG = (1+2+3+4+5) – 6 ± F (Dış Alem Gelirleri) = MG + (T1 - SUB) = SMH + IA (Amortismanlar) = GSMH TYİG = (1.000 + 300 + 550 + 200 + 500) – 50 TYİG = 2.500TL MG = TYİG ± F F = 400 -600 = -200 MG = 2.500 – 200 MG= 2.300TL SMH = MG + (T1 – SUB) SMH = 2.300 + (1.000 – 300) SMH = 3.000 TL GSMH = SMH + IA GSMH = 3.000 + 400 GSMH = 3.400 TL EK BİLGİLER E= 650 M= 500 T1= 1.000 SUB= 300 IA= 400 Dış Alem Geliri= 400 Dış Alem Gideri= 600

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ HARCAMALAR YÖNTEMİ İLE GSMH; SMH ve MG’İN HESAPLANMASI / ÖRNEK HARCAMALAR YÖNTEMİ C (Tüketim Harcamaları) (2.000) GSI (Gayri Safi Yatırım Harcamaları) (450) G (Kamu Harcamaları) (1.000) = TYİH = (1+2+3) + (E - M) ± F = GSMH - IA (Amortismanlar) =SMH - (T1 – SUB) = MG TYİH = 2.000 + 450 + 1.000 TYİH = 3.450 TL GSMH = TYİH + (E – M) ± F F = 400 -600 = -200 GSMH = 3.450 + (650 – 500) – 200 MG= 3.400TL SMH =GSMH – IA SMH = 3.400 – 400 SMH = 3.000 TL MG = SMH – (T1 –SUB) MG = 3.000 – (1,000 – 300) MG= 2.300 TL EK BİLGİLER E= 650 M= 500 T1= 1.000 SUB= 300 IA= 400 Dış Alem Geliri= 400 Dış Alem Gideri= 600

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ GSMH Değerinin Ölçülmesindeki Bazı Problemler Üretim, gelir ve harcamalar yöntemleriyle hesaplanan GSMH, ekonominin toplam üretim gücünü gösteren dünyaca kabul görmüş bir ölçü olmasına rağmen, her zaman ekonominin üretim gücüyle ilgili gerçek durumu yansıtmaz. Çünkü GSMH değerinin ölçülmesinde bazı problemler bulunmaktadır. Bu sorunlar, GSMH değerini ya olduğundan küçük veya olduğundan büyük göstermektedirler. Bu problemler; 1- GSMH, piyasa fiyatları bulunmayan mal ve hizmetleri kapsamaz: Türkiye gibi kendi ürettiğini geniş ölçüde piyasaya sunmadan tüketen ve normalde para karşılığı yapabileceği işleri gönüllülük ve akraba esasına dayanarak ücretsiz gerçekleştiren ülkelerde, GSMH değeri, olduğundan küçük hesaplanır.

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ GSMH Değerinin Ölçülmesindeki Bazı Problemler 2- GSMH, üretim sürecinin doğurduğu dışsal maliyetleri dikkate almaz: Dışsal maliyetler, GSMH’nin üretim sürecinde ortaya çıkan hava, su, toprak, ses kirliliği gibi toplumsal hayatın kalitesini düşüren ve hayatı güçleştiren olumsuz etkilerdir. GSMH’nin ekonomi üzerindeki net etkisini görebilmek için dışsal maliyetleri GSMH değerinden çıkarmak gerekir. Fakat, dışsal maliyetler fiyatlandırılamadığı için bu mümkün değildir. Bu durumda GSMH, olduğundan büyük görünür. 3- GSMH, kayıt dışı ekonomiyi dikkate almaz: Kayıt dışı ekonomi, gelir akımı doğuran yasa dışı faaliyetler ile piyasada üretilmesi veya satılması yasal olduğu halde devletin resmi kayıtlarına ve vergileme kapsamına girmeyen bütün iktisadi faaliyetleri kapsamaktadır. GSMH, kayıt dışı ekonomi değerlerini kapsamadığı için daima olduğundan küçük görünmektedir.

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ GSMH ve Milli Servet GSMH, bir ekonomide bir yıllık bir dönemde üretilen nihai malların piyasa fiyatları ile değerlendirilmesi sonucu elde edilen bir akım değişkendir. Akım değişkenler; belirli bir zaman aralığına göre tanımlanan değişkenlerdir. GSMH, bir yıllık bir döneme, bir yıllık bir zaman aralığına göre tanımlanmaktadır. Milli servet ise, yüzlerce yıllık GSMH’ların kümülatif (üst üste yığılmalı) toplamını ifade eden bir stok değişkendir. Stok değişkenler; belirli bir zaman aralığına göre tanımlanmayıp, her hangi bir anda ülkenin elinde bulunan nihai mal mevcudunu ifade eder. Buna göre, bir otomobilin değeri, üretildiği yılın GSMH değeri içinde yer alır. Bir sonraki yıldan itibaren kullanıldığı sürece o otomobil artık GSMH’nın bir parçası değil, milli servetin bir parçası haline dönüşür. Üretildiği yıl kullanılıp ortadan kalkan nihai mallardan ve hizmetlerden milli servet olmaz. Bu nedenle, otomobilden, binadan, oto yollardan milli servet olur; ekmekten, sütten milli servet olmaz. Bir nihai malın milli servete dönüşebilmesi için, üretildiği yıldan sonra da kullanılıyor olması gerekir.

2. MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ DERS BİTMİŞTİR DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER! GÖRDÜĞÜNÜZ BU DERS SUNUMUNA www.yunusemreaytekin.com internet adresinden ulaşabilirsiniz.