İŞLE 524 – İŞLE 531 Yönetim Muhasebesi Maliyet ve Unsurları Dr. Can Öztürk

Giriş İşletmeler – Kar amaçlı işletmeler – Kamu yararı güden toplumsal işletmeler Ortak nokta – Yönetim kararlarında maliyet-yarar karşılaştırmaları Alınacak kararların işletmeye veya topluma getireceği yük(maliyet) ne kadardır? Alınacak kararların işletmeye ya da topluma kazandıracağı yarar(gelir, hizmet) nedir? – Maliyet ve yarar arasındaki dengenin tespiti önemlidir

Maliyet Kavramı Maliyet – Hedeflenen bir sonuca ulaşmak için katlanılması gereken fedakarlıkların parasal toplamıdır – Yürütülen bir faaliyetin sonucunda ortaya çıkar – Satın alma faaliyeti sonucunda edinilen makine Alış maliyeti – Üretim faaliyeti sonucunda elde edilen makine Üretim maliyeti

Maliyet Kavramı Maliyet objesi – Muhasebede maliyeti saptanan şey – Örnekler: Satın alınan mal Üretilen mamul Sağlanan hizmet Üretim yapan fabrika Üretim yapan atölye Elde tutulan bir miktar para Müşterilere yapılan satış

Maliyet Kavramı Maliyetin belirlenmesi – Maliyet saptamadaki amaçlar aşağıdakileri belirler Nelerin maliyetinin saptanacağı(maliyet objelerinin seçimi) Maliyetlerin ne şekilde saptanacağı – Örnek: Kibrit fabrikası örneğini kullanarak maliyetin vaka bazında tespitini yapalım… Üretim paket üzerinden yapılacaktır

Maliyet Kavramı KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli ,22 Kimyasal malzeme bedeli ,21 Kağıt ve karton bedeli ,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti ,08 Fabrika yöneticileri maaşları ,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli ,15 Fabrika bina ve makine amortismanları ,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye ,05 Genel müdürlük gider payı ,12 Eylül ayı giderleri toplamı ,00

Maliyet Kavramı Vakalar 1.Bir paket kibritin normal satış fiyatının belirlenmesi 2.Bir paket kibritin fabrikanın kendini kurtardığı en düşük satış fiyatının belirlenmesi 3.Bir paket kibritin maliyetinin özel fiyatlı siparişin kabulü ya da reddi açısından belirlenmesi (ek üretimle karşılanacak) 4.Bir paket kibritin maliyetinin özel fiyatlı siparişin kabulü ya da reddi açısından belirlenmesi (mevcut üretimden karşılanacak) 5.Bir paket kibritin maliyetinin stok değerlemesi için tespiti

Vaka 1 Normal satış fiyatının tespiti – Hedef: Tüm giderler düşüldükten sonra şirkete kar kalması

Vaka 1 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli ,22 Kimyasal malzeme bedeli ,21 Kağıt ve karton bedeli ,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti ,08 Fabrika yöneticileri maaşları ,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli ,15 Fabrika bina ve makine amortismanları ,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye ,05 Genel müdürlük gider payı ,12 Eylül ayı giderleri toplamı ,00

Vaka 2 Fabrikanın kendini kurtardığı en düşük satış fiyatının tespiti – Dikkat: Şirketin değil fabrikanın diyoruz!

Vaka 2 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli ,22 Kimyasal malzeme bedeli ,21 Kağıt ve karton bedeli ,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti ,08 Fabrika yöneticileri maaşları ,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli ,15 Fabrika bina ve makine amortismanları ,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye ,05 Genel müdürlük gider payı Eylül ayı giderleri toplamı ,88

Vaka 3 Özel fiyatlı siparişin kabulü ya da reddi (ek üretimle karşılanacak) – Halihazırda 1/3 kapasite karşılığında 1 milyon kibrit üretimi – Talep: kibrit ücretimi – Bütün üretim mevcut boş kapasite içerisinde yapılacaktır – Sipariş paket başına 0,85 TL

Vaka 3 Üretim hacmine bağlı olmayan giderler – 0,02 TL amortisman – 0,04 TL fabrika yönetici maaşı – 0,12 TL genel müdürlük gideri Nakliye üretilen ürün hacmine bağlıdır ancak burada nakliye alıcıya aittir

Vaka 3 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli ,22 Kimyasal malzeme bedeli ,21 Kağıt ve karton bedeli ,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti ,08 Fabrika yöneticileri maaşları Makinelerde kullanılan enerji bedeli ,15 Fabrika bina ve makine amortismanları Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye Genel müdürlük gider payı Eylül ayı giderleri toplamı ,77

Vaka 4 Fırsat maliyeti – Tam kapasite çalışmakta olan fabrika – üretimin yurt dışına kaydırılması – Yurt içi 1,25 TL/paket satış fiyatı – Nakliye istenmediğinden 1,25 – 0,05 = 1,25 TL Yurt dışından verilen fiyat 0,85 TL satın alma yönünde Yurt dışı satış fiyatı 1,20 – 0,85 = 0,35 TL 1,20 * paket = ,85 * paket = – = TL toplam zarar

Vaka 4 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Normal satış fiyatı1,25 Tüketilen ağaç bedeli Kimyasal malzeme bedeli Kağıt ve karton bedeli Üretim karşılığı işçilik ücreti Fabrika yöneticileri maaşları Makinelerde kullanılan enerji bedeli Fabrika bina ve makine amortismanları Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye50.000(0,05) Genel müdürlük gider payı Eylül ayı giderleri toplamı ,20

Vaka 5 Stokların değerlemesi için maliyet – Üretimin maliyeti – Üretim gideri niteliğini taşımayan kalemler dışarda tutulur Nakliye ücreti TL Genel müdürlük gider payı TL

Vaka 5 KİBRİT FABRİKASI GİDERLERİ GİDER KALEMİTOPLAM TUTARI (TL)PAKET BAŞINA TUTAR (TL) Tüketilen ağaç bedeli ,22 Kimyasal malzeme bedeli ,21 Kağıt ve karton bedeli ,11 Üretim karşılığı işçilik ücreti ,08 Fabrika yöneticileri maaşları ,04 Makinelerde kullanılan enerji bedeli ,15 Fabrika bina ve makine amortismanları ,02 Dağıtıcı firmaya ödenen nakliye Genel müdürlük gider payı Eylül ayı giderleri toplamı ,83

Maliyetin Bölümlenmesi Muhasebe maliyeti – İlgili sonuca ulaşmak için yapılması gereken giderler toplamı

Muhasebe Maliyeti Örnek – Satın alınan daire için ödenen TL nakit – Vadeleri 3 ay ile 1 yıl arasında değişen TL değerinde 4 bono – Alış maliyeti TL, birikmiş amortismanı TL olan otomobil – Tapu harcı % 1,65

Muhasebe Maliyeti Ödenen nakit para tutarı…………… TL Verilen senet tutarı……………………… Devredilen oto bilanço değeri……… Dairenin toplam alış bedeli…………… Tapu kayıt harcı…………………………… Dairenin Toplam Alış Maliyeti………

Fırsat Maliyeti Vazgeçme maliyeti veya Alternatif maliyet Vazgeçilen şeyden net kazanç -> Yapılan şeyin fırsat maliyeti Örnek: Hisse senedine yatırım mı? Yoksa banka mevduatı mı? – İhtiyaç fazlası para…………… TL

Fırsat Maliyeti Hisse senedi açısından – Hisse başına alış fiyatı…………………5,00 TL – Alış komisyonu(5 TL * 0,002)………0,01 – Hisse başına yatırım tutarı………….5,01 TL – Satın alınabilecek hisse senedi / 5,01 = adet

Fırsat Maliyeti Beklenen getiriler – Hisse senedi satış tutarı adet * 8 TL = TL – Alınacak kar payı(nominal değer 1 TL) adet * 1 TL * 0,40 = TL – Beklenen toplam gelir = TL

Fırsat Maliyeti Beklenen giderler – Hisse senedi alış bedeli adet * 5 TL = TL – Alış komisyonu TL * 0,002 = 40 TL – Satış komisyonu TL * 0,002 = 64 TL – Beklenen toplam gider = TL

Fırsat Maliyeti Beklenen gelirler………… TL Beklenen giderler………… Beklenen kar………………

Fırsat Maliyeti Mevduat açısından – Yıllık brüt faiz * %10 = TL – %15 Vergi kesintisi * %15 = 300,60 TL – Yıllık net faiz – 300,60 = 1.703,40 TL

Fırsat Maliyeti Hisse senedi açısından – Beklenen gelirler………… TL – Beklenen giderler………… – Beklenen kar……………… Mevduat açısından – Yıllık net faiz…………………1.703,40 TL – Fırsat maliyeti veya kaçırılan mevduat faizi Net Ekonomik Kazanç – – 1.703,40 = ,60 TL

Muhasebe Maliyetinin Unsurları Giderler – İşletmeye ekonomik bir yarar sağlamak üzere yapılan bir harcama veya tüketim Harcama – Bir varlığın edinilmesi, bir hizmetin sağlanması veya zararın karşılanması amacıyla para ödeme, mal verme, hizmet sunma, borç altına girme gibi katlanılan esirgemezlikler

Muhasebe Maliyetinin Unsurları Gider – Zarar ayrımı – Gider İşletme faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli olan ve normal ölçüler içerisinde yapılan tüm harcamalar ile varlık ve hizmet tüketimleri Defter tasdik ücreti – Zarar İşletme işlevlerinin yürütülmesi için gerekli olmayan veya normal ölçüleri aşan harcama ve tüketimler Zamanı geçmiş defter tasdik ücreti

Muhasebe Maliyetinin Unsurları HARCAMA VE TÜKETİMLER GİDER ZARAR GEREKLİ VE NORMAL GEREKSİZ VE ANORMAL YARARSIZ (BOŞA GİDEN)

Giderlerin FinTab Sunumu Yatırım giderleri – Maddi duran varlıklar Amortisman giderleri – Maddi olmayan duran varlıklar Tükenme payları – Gelecek aylara ait giderler – Gelecek yıllara ait giderler

Giderlerin FinTab Sunumu İşletme giderleri – Stok maliyet giderleri Satılan ticari mallar maliyeti Satılan mamul maliyeti Dönem giderleri Zararlar – Dönem giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Genel yönetim giderleri Araştırma ve geliştirme giderleri Finansman giderleri

Giderlerin FinTab Sunumu Zarara dönüşen giderler – Dönemle ilgili olan ancak dönem içerisinde işletmeye yarar sağlamayan giderler – Gelecek dönemlerle ilgili olup beklenen yararı sağlamayacağı anlaşılan giderler

Giderlerin FinTab Sunumu Örnek – Zemin Satış mağazası – 1. kat Atölye – 2.kat Atölye – 3. kat Atölye – Üst kat Genel Müdürlük İki yıllık kira bedeli/ay TL

Giderlerin FinTab Sunumu Kiralama dönemi – 1 Mart 2003 – 28 Şubat 2005 – Atölye faaliyet başlama dönemi – Satış mağazası başlama dönemi – Genel müdürlük başlama dönemi

Giderlerin FinTab Sunumu Sorular – Gelecek aylara ait giderler? – Gelecek yıllara ait giderler? – Çalışmayan kısım giderleri? – Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri? – Genel yönetim giderleri? – Faaliyet giderleri? – Satılan mamuller maliyeti?

İşletme Giderleri Fonksiyon esasına göre – Stok maliyet giderleri Alış giderleri – Alış bedeli + alışla doğrudan bağlantılı diğer giderler Üretim giderleri – Hammaddenin mamule dönüşümü – Direkt ilk madde ve malzeme giderleri – Direkt işçilik giderleri – Genel üretim giderleri » Endirekt malzeme ve işçilik » Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler » Amortismanlar ve tükenme payları

İşletme Giderleri Fonksiyon esasına göre – Dönem giderleri Araştırma ve geliştirme giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Genel yönetim giderleri Finansman giderleri

İşletme Giderleri Fonksiyon esasına göre – Zarara dönüşen giderler Çalışmayan kısım giderleri Önceki dönem gider ve zararları Arızi satış zararları Diğer zararlar

İşletme Giderleri Çeşit esasına göre – İlk madde ve malzeme giderleri İlk madde Yardımcı madde İşletme malzemesi Ambalaj malzemesi Kırtasiye ve büro malzemesi

İşletme Giderleri İşçi ücret ve giderleri Memur ücret ve giderleri Dışarıdan sağlanan faydalar ve hizmetler Çeşitli giderler Vergi, resim ve harçlar Amortismanlar ve tükenme payları Faiz, komisyon ve kur farkları

Haftaya: Maliyet – Hacim İlişkileri İyi akşamlar