Kılış (İş) Eylemleri : Öznenin kendi iradesiyle bir nesne üzerinde gerçekleşen ve bu eylemden nesnenin etkilendiği tüm eylemler iş-kılış anlamlıdır. Kadın gömleği ütüledi. Açmak, yıkamak, kesmek Oluş Eylemleri : Gerçekleşmeleri özneye bağlı olmayan, doğal bir değişim içinde kendi kendine olan, nesne almayan tüm eylemler oluş anlamlıdır. Adam iyice yaşlanmıştı. Paslanmak, büyümek, çürümek Durum Eylemleri : Öznenin kendi sitemiyle gerçekleştirdiği, daha çok içinde bulunduğu durumu gösteren ve bir durağanlık bildiren tüm eylemler durum anlamlıdır. Durum eylemleri de nesne almaz. Burada biraz dinleniyorum. Yatmak, ağlamak, üzülmek Eylemlerin bir bölümünün iş-kılış, oluş ve durum bildirmesi, cümledeki kullanımına bağlıdır. Çocuk kapıyı açtı. (iş-kılış) Bütün çiçekler açtı. (oluş)

Fiil + Kip Eki + Şahıs Eki DİLEK – ŞART (TASARI) KİPLERİ Gereklilik Kipi: -meli, -malı Şart Kipi : -se, -sa İstek Kipi: -e, -a Emir Kipi: --- HABER (BİLDİRME) KİPLERİ Şimdiki Zaman: -yor Gelecek Zaman : -ecek, -acak Geniş Zaman : -r, -er, -ar Görülen Geç. Z. : -dı, -di, -du, -dü Öğrenilen Geç. Z. : -mış, -miş ŞAHIS EKLERİ -m -n Ø -k -niz -ler -im -sin Ø –iz -siniz -ler ŞAHIS EKLERİ -m -n Ø -k -niz -ler -im -sin Ø –iz -siniz -ler Anla – dı - m

Örnekler Geliyorum Gel – (i) – yor – um GitmelisinGit – meli – sin AnlayayımAnla – (y) – a – (y) – ım KonuşturacaksınızKonuştur – acak – sınız SöylettirelimSöyelttir – e – lim GittikGit – ti - k OtursanızOtur – sa – nız KapanmışKapan – mış GitGit

İ - Fiilidir. i-di : Hikaye i-miş: Rivayet i-se : Şart Bunların 2 görevi var: 1- Basit Zamanlı bir fiile gelir ve onu birleşik zamanlı yapar. 2- İsimlere gelir ve onları yüklem yapar. Bunların 2 görevi var: 1- Basit Zamanlı bir fiile gelir ve onu birleşik zamanlı yapar. 2- İsimlere gelir ve onları yüklem yapar. [im sin dir iz siniz dirler] : Geniş Zaman Bunlar ise sadece isimlere gelirler ve isimleri yüklem yaparlar.

Örnekler Ali’nin boyu Erdal’dan uzundur. Ben de bir insanım. Dikkat et, sen daha küçük bir çocuksun. Biz bu işe biraz isteksiz gibiyiz. Siz de diğer insanlarla eşitsiniz. Bu saatte evde yokturlar. Ya, bizi muayene edecek bu doktorsa...! Babası oldukça zenginmiş. (imiş) Durmadan beni arayıp soran oydu. (idi) Onda paranın yanında akılda vardı. (idi)

Basit Zamanlı (Çekimli) Eylemler Fiil + Kip Eki + Şahıs Eki anla – dı – m git – ecek – sin Birleşik Zamanlı (Çekimli) Eylemler Fiil + Kip Eki + + Şahıs Eki git – ecek – idi - m Basit ve Birleşik zamanlı (çekimli) eylemler İdi İmiş ise

Öyle bir dalmışız ki, sabah olmuş. Kısa sürede iyice yıpranmışsın. Özür dilerim, kayıtlarımız kapanmıştır. Televizyonda Müzeyyen Senar söylüyordu. Soğuktan hepimiz üşümüştük. Vücudum kaskatı olmuştu, kulaklarım duymuyordu. Yağmur nedeniyle bahçenin duvarı yıkıldı. Ona hediye olarak yün gömlek almıştım. Sizinle konuşan kadın, çocuğun halasıymış. Oraya gider gitmez beni arayacaktı. Ankara'ya geldiğinde beni arar sanmıştım.

iyi bir okula gireceğini zannediyordum. iyi bir okula gireceğini zannediyordum. Bu işten daha çok para kazanacağımızı ummuştuk. Bu işten daha çok para kazanacağımızı ummuştuk. Bu çocuğun bir baltaya sap olamayacağı belliydi. Bu çocuğun bir baltaya sap olamayacağı belliydi. Adam sorduğum tüm soruları yanıtsız bırakıyordu. Adam sorduğum tüm soruları yanıtsız bırakıyordu. Biz üniversiteye giderken o küçüktü. Biz üniversiteye giderken o küçüktü. Tüm soruları çözdüyse dışarı çıkabilir. Tüm soruları çözdüyse dışarı çıkabilir. Bayram sabahı şehrin sokakları bomboştu. Bayram sabahı şehrin sokakları bomboştu. Bu hafta daha çok soru çözmeliydim. Bu hafta daha çok soru çözmeliydim. Keşke o konuya hiç girmeseydin! Keşke o konuya hiç girmeseydin! Dedemden bütün aile çekinirdi. Dedemden bütün aile çekinirdi. Sıkıntıdan ne yapacağını şaşırmış. Sıkıntıdan ne yapacağını şaşırmış.

Onu yolda görüyor ve ona selam vermiyor. Teyzeme bir mektup yazıyor ve beni şikayet ediyor. Her Pazar buraya geliyor ve bizimle sohbet ediyor. Ben yarın geliyorum. Günlerden bir gün kasabaya yaşlı başlı bir adam gelir. Merak etme, birazdan gelir. Şimdi sen de beni düşünür müsün? Oraya gider, Hamza’yı bulursun. Fatih İstanbul’u alacak ve Osmanlıların Balkanlar’daki varlığı kesinleşecek. Beni arayan Ayşe olacak. Burayı derhal temizleyeceksin.

Dinlediğiniz için teşekkürler!.. zeynel bozkale Erbaa | 2009