KİŞİLİK Kişilik, bireyi diğer bireylerden ayırt eden, tutarlı olarak sergilenen, bireye özgü özellikler bütünüdür. Kişilik= Huy + Karakter

PSİKOSEXÜEL GELİŞİM S. FREUD

PSİKANALİTİK KURAM Sigmun Freud ( ) İnsan cinsellik ve saldırganlık dürtüleri ile dünyaya gelen kötü bir varlıktır. Kişilik gelişiminde cinsellik önemlidir. Davranışın nedeni bilinçaltı motifler,çatışmalar, savunmalar, erken çocukluk dönemi deneyimleri, çözülmemiş çatışmalardır

Topografik Kişilik Bilinç:Herhangi bir anda farkında olunan yaşantıların bulunduğu alan. Bilinçöncesi:Ancak dikkati zorlayarak hatırlanabilen yaşantıların bulunduğu alan. Bilinçdışı:Bilince çıkarılamayan, hatırlanamayan olayların bulunduğu alan.

Yapısal Kişilik Kuramı İd Kişiliğin ilkel yönüdür. Haz ilkesine göre çalışır. Ego Kişiliğin dengeleyici yönüdür. Gerçeklik ilkesine göre çalışır. Süperego Kişiliğin ahlaki yönüdür. Vicdan ilkesine göre çalışır.

Psikoseksüel Gelişim Kuramı GELİŞİM DÖNEMLERİ Oral Dönem (0-1 yaş) Anal Dönem (1-3 yaş) Fallik Dönem (3-7 yaş) Latent Dönem (7-12 yaş) Genital Dönem (12-18 yaş)

Freud’un psikosexüel gelişim kuramında, Cinsellik önemlidir İd baskındır Telafi yoktur. Ayrıca psikosexüel gelişim ergenlik sonu ile sınırlıdır.

PSİKO-SEKSÜEL GELİŞİM Freud kişilik gelişiminde cinselliği temel almış ve kişilik gelişimini çeşitli dönemlerle açıklamıştır. Her dönem belli bir kritik gelişimi kapsamaktadır ve eğer o döneme ait temel ihtiyaçlar karşılanmazsa bu durumun yetişkinlik yıllarında bir patoloji olarak ortaya çıkabileceğine işaret etmiştir. Freud her insanın oral, anal(erken genital), fallik, latent(örtülü-gizil) ve genital olmak üzere 5 psiko-seksüel evreden geçerek kişilik yapısını kazandığını ileri sürer. Özellikle yaşamın ilk 6 yılının kişilik gelişiminde daha önemli yani belirleyici (kritik dönem) olduğunu ileri sürer.

1. ORAL (0-18 ay) Dönem Bu dönemde temel bölge ağızdır ve bebek çeşitli nesneleri ve çevresini ağzıyla (emme, çiğneme, ısırma) tanır. Zevk alma (haz) bölgesi ağızdır. Bu dönem İd’in egemenliği altındadır. Doğal dürtülerin doyurulması, gerginliğin hemen giderilmesi çocuğun en baştaki beklentisidir. Çocuk tamamen dışa bağımlıdır. Freud’ a göre bu dönemdeki ihtiyaçların karşılanmaması, yetişkin yaşamında tırnak yeme, sigara kullanma, oburluk, alkol vb. gibi durumlara neden olabilir.

2. ANAL DÖNEM (1,5 – 3 yaş) Bu dönemde dışkılama organı olan anüs temel bölgedir. Çocuk, anüsle ilişkili eylemlerle (dışkısını tutma ve bırakma) oldukça ilgilidir. Bu dönemin en önemli konusu ise tuvalet eğitimidir. Çocuk bu dönemde kendisini ve çevreyi kontrol etmeyi öğrenir. Çocukta özdenetimin öğrenilmesi bağımsızlık duygusunu geliştirir. Dışkı çıkarmak veya denetim altına almak, bağımsızlık için ilk adımlardır.

Çocuğun tuvaleti ile ilgili anne-babanın tutumu çocuğun kişiliğini etkiler. Freud’a göre çocukken baskıcı, katı ve titiz tuvalet eğitimi alanlar cimri, inatçı, yıkıcı, kızgın, aşırı düzenli ve aşırı kontrolcü bireyler olarak gelişebilir. Tuvalet eğitiminde ailesi ilgisiz olan bireyler ise dağınık, disiplinsiz ve düzensiz bireyler olarak gelişebilir. Tuvalet eğitimi iyi olanlar ise yaratıcı, üretken ve aktif olurlar. Tuvalet eğitimi nasıl olmalı?

3. FALLİK DÖNEM (3 – 6 yaş) Bu dönemde temel bölge genital (cinsel organlarıdır) bölgedir. Çocuk cinsel bölgesiyle sürekli oynar durumdadır. Çocuk cinsiyet farklılıklarını bu dönemde daha net olarak görmeye başlar. Cinsel kimlik bu dönemde iyice netleşir. Çocuk bu kimliği oluşturmak için model arayışı içinde olur ve bu model kendi cinsiyetindeki ebeveyni olur. Çocuklar, karşıt cinsiyetten ana babasına karşı bilinçli olmayan duygusal, cinsel bir yakınlık duyarlar ve kendi cinsiyetindeki ana babasının yerini almak isterler. Ancak bu arzu ve isteklerinden dolayı kendi cinsiyetlerindeki ana babaları tarafından cezalandırılacakları beklentisi çocuklarda kaygıya yol açar. Buna bağlı olarak, erkek çocuklar Oedipus, kız çocuklar Elektra karmaşasını yaşarlar. (Krl Oid)

Oidipus efsanesi Thebai Kralı Laios ile Kraliçe İokaste'nin oğulları olan Oidipus'un öyküsü Eski Yunan efsanelerinin en dokunaklısıdır. Bir kehanete göre öz oğlunun kendisini öldüreceğini öğrenen Laios, doğar doğmaz oğlu­nun ayak bileklerini delip bir kayışla ayaklarını birbirine bağladıktan sonra onu bir dağ yamacında ölüme terk eder. Bebeği bir çoban bularak Korint kentine götürür. Burada Kral Polybos onu evlat edinir ve ona "şiş ayaklı" anlamına gelen Oidipus adını verir. Oidipus büyüdükten sonra aslında Polybos'un oğlu olmadığını öğrenir. Gerçek kimliğini öğrenmek için krala ne kadar yalvarırsa da yanıt alamaz. Bunun üzerine tanrı Apollon'un kehanetlerini insanlara ulaştıran Delfi Tapınağı'na gitmeye karar verir. Burada kâhin ona, babasını öldüreceğini ve annesiyle evleneceğini söyler. Oi­dipus bu haberden çok sarsılır ve bir daha Korint'e dönmemeye karar verir. Thebai'ye varana kadar dolaşır durur. Yolda Kral Laios'a rastlar ve aralarında çıkan kavgada, babası olduğunu bilmeden, onu öldürür. Böylece kehanetin ilk bölümü gerçekleşmiş olur.

Oidipus Thebai'ye vardığı zaman, yarı aslan yarı kadın olan Sfenks'in kentin başına bela olduğunu görür. Sfenks gelen geçene "Sabahlan dört, öğleyin iki, akşamları üç ayağıyla yürüyen yaratık hangisidir?" diye sorarak bu bilmecenin yanıtını bilmeyeni öl­dürmektedir. Oidipus, "Bu yaratık insandır, çünkü çocukken emekler, büyüdüğünde dimdik yürür, yaşlandığı zaman da bir bastona dayanır," yanıtını verir. Bu doğru yanıt üzerine Sfenks orada kendini öldürür. Kendilerini Oidipus'a borçlu hisseden Thebaililer onu ülkenin kralı yaptıktan başka, eski krallarının dul karısı İokaste'yle de evlendirirler. Böylece Oidipus kendi annesiyle evlenmiş ve kehanetin ikinci bölümü de gerçekleşmiş olur. İokaste ile Oidipus aslında ana oğul olduklarını bilmeden birlikte mutlu yaşarlar ve dört çocukları olur. Yıllar sonra Thebai'de bir salgın hastalık baş gösterir. Kenttekileri ölümden kurtarmak için ne yapılabileceğini sormak üzere kâhine bir elçi gönderilir. Kâhin, Laios'u öldürenin cezalandırılması gerektiğini söyler. Bunun üzerine Laios'u kimin öldürdüğünü araştırmaya koyulan Oidipus sonunda acı gerçeği öğrenir. İokaste dehşet içinde canına kıyar. Oidipus da bir iğneyle kendi gözlerini kör eder. Thebai'den sürüldükten sonra, kızı Antigone'nin koluna yaslanarak kör bir dilenci gibi dolaşa dolaşa Atina yakınlarındaki Kolonos'a gelir ve orada ölür Kaynak: efsanesi.html#ixzz33rVOYyxJhttp:// efsanesi.html#ixzz33rVOYyxJ

Oedipus karmaşası; Erkek çocuğun annesine karşı özel bir sevgiyle yaklaşmasıdır. Babasıyla bir yarışa girer. Erkek çocuk bir yandan babasına sevgi duyar onun gibi olmak ister, diğer yandan da ondan nefret eder. Bu yüzden önemli bir çatışma durumu yaşar. Elektra karmaşası; Erkek çocuklarda görülen Oedipus karmaşasının kız çocuklarındaki karşılığıdır. Hem Oedipus hem Elektra karmaşası çocukların kendi cinsiyetinden ebeveynlerini model almasıyla çözülür. Böylece, çocuklar kendi cinsiyetindeki ana babayla özdeşim kurarak cinsel kimliklerini geliştirirler. Bu çerçevede, çocuklar kendi cinsiyetine özgü rolleri, toplumsal kuralları, değerleri, sorumlulukları kavramaya başlar.

4. LATENT (GİZİL) DÖNEM ( yaş) Bu dönemde cinsel dürtüler bastırılmış ve onların yerini artık sosyal ilişkiler almıştır. Ergenlik öncesi durgunluk ve geçiş dönemidir. Fallik döneminin tersine bu dönemde çocuk cinsel konulardan hoşlanmaz. Enerjisini oyuna (spora) ve ders çalışma gibi sosyal ve bilişsel etkinliklere verir. Bu dönemde çocuklar hemcinslerine karşı yakınlık göstermeye başlarlar (özdeşim kurulur) ve hızla sosyalleşirler. Çocuk bu dönem yaptıklarıyla övünür, başkalarının beğenisini kazanmaya çalışır. Çevresinden beğeni ve destek alan çocuk kendini yeterli, güvenli ve becerikli görürler.

Bu dönemi sağlıklı geçirenler, ergenlik döneminin sorunları ile daha kolay baş edebilirler. Bu dönemi sağlıklı geçirmeyenler ise tedirgin, içe dönük ve güvensiz bir kişilik yapısı geliştirirler. Bu dönemde anne babanın rollerini(erkeksi- kadınsı) iyi oynamaları gerekir.

5. GENİTAL DÖNEM ( yaş) Bu dönem cinsel olarak çocukluktan çıkılıp ergenliğin yaşandığı dönemdir. Daha önceki dönemleri başarıyla atlatmak bu dönemin birey açısından kolay atlatılmasında önemli bir faktördür. Fallik dönemde görülen cinsel dürtülerden kaynaklanan çatışmalar bu dönemde tekrar ortaya çıkabilir. Bireyin çok hızlı bir fiziksel değişim yaşadığı bu dönemde karşı cinse duyulan ilgi doruğa çıkar. Bu nedenle karşı cins ile arkadaşlık ilişkileri kurulmaya çalışılır. Bu dönemde birey kim olduğu, ne olduğu, yaşamın anlamının ne olduğu sorularının yanıtlarını bulmaya çalışır.

SAVUNMA MEKANİZMALARI Bastırma Hayal kurma Bahane bulma Yansıtma Yer/y ö n değiştirme Karşıt tepki oluşturma Ö d ü nleme (telafi) Yüceltme

Sorular Kemal Bey çok disiplinli, otoriter bir babadır. Evdeki herkesi sürekli kendi koyduğu kurallara uymaya zorlayan ve koyduğu kuralların tartışılmasına kesinlikle izin vermeyen birisidir. Örneğin, hafta sonlarında, tatillerde bile evdeki herkesin en geç saat 07.00’de kalkmasını ve kahvaltıda hazır olmasını ister. Kemal Bey’in katı, kuralcı ve kurallarından taviz vermeyen kişiliği, hangi gelişim dönemindeki olumsuz ve yanlış ana baba tutumları sonucunda oluşmuş olabilir? A)Genital B)Oral C)Fallik D)Latent E)Anal

. Freud’a göre hangi dönem gelişim açısından belirleyicidir? a) Okul öncesi c) Ergenlik b) İlköğretim d) Yetişkinlik

Freud’a göre aşırı yeme, aşırı içme gibi davranışların altında hangi dönemdeki temel ihtiyaçların yeterince karşılanmaması yatar? a. Oral b. Anal c. Fallik d. Örtülü