MESENCEPHALON (ORTA BEYİN) Prof. Dr. Yalçın KIRICI 1

MESENCEPHALON Beyin sapının üst bölümüdür. Diencephalon (subthalamus ve epithalamus) ile pons arasındadır. Yaklaşık 2 cm uzunluğundadır. Büyük bölümü fossa cranii posterior’dadır. 2

MESENCEPHALON Pedunculus cerebellaris superior’lar (brachium conjunctivum) ile cerebellum’a bağlanır. Pons ile arasındaki oluğa sulcus pontocruralis denir. Bu oluktan III’üncü kranyal sinir (n. oculomotorius) beyin sapını terk eder. 3

MESENCEPHALON (ÖNDEN GÖRÜNÜŞ) A. cerebri posterior A. comm. posterior Aa. centrales posteromediales Fossa interpeduncularis ve substantia perforata posterior Tr. opticus III PC IV Pedunculus cerebri’lerin lateralinden tractus opticus ve n. trochlearis, medialinden n. oculomotorius, ön tarafından da a. communicans posterior geçer. 4

MESENCEPHALON (ARKADAN GÖRÜNÜŞ) Velum medullare superius (VMS) Epifiz (pineal bez) Corpora quadrigemina Colliculus superior Colliculus inferior Velum medullare superius (VMS) Corpora quadrigemina; epifiz ile VMS arasında yer alan dört küçük kabartıdır. Daha büyük ve üstte olan ikisine colliculus superior denir. Ani işitsel, somatik ve görsel uyarılarla doğan baş-boyun ve gözlerin refleks hareketlerinde rolü vardır. Altta olan ikisine colliculus inferior denir ve işitme yolu ile ilgilidir. 5

MESENCEPHALON (ARKA-YAN GÖRÜNÜŞ) CGL Colliculus superior BCS Colliculus inferior CGM BCI N. trochlearis N. trochlearis’ler, colliculus inferior’ların hemen altından mesencephalon’u terk eder. 6

MESENCEPHALON (İÇTEN GÖRÜNÜŞ, SAGİTTAL KESİT) Tectum mesencephali (lamina tecti, lamina quadrigemina) Aqueductus cerebri (mesencephali) 7

AREA PRETECTALIS COMMISSURA POSTERIOR Area pretectalis; pupilla ışık refleksi ile ilgili pretektal çekirdeklerin bulunduğu alandır. Colliculus superior’ların rostralinde, diencephalon ile mesencephalon’un birleşme sınırında, tectum mesencephali’dedir. Commissura posterior Area pretectalis Commissura posterior; ışık refleksi ile ilgili liflerin çapraz yeridir. Burada bulunan nucleus commissurae posterioris aksesuar okulomotor çekirdektir ve vertikal göz hareketlerinde fonksiyonu vardır. 8

MESENCEPHALON (KORONAL KESİT) Dorsal bölge (Teg Mes), ventral bölge (Crus Cerebri) C C SN T M HADİ YAA !!! FARE BU BE !!! 9

MESENCEPHALON (KORONAL KESİT) Crus cerebri’yi cortex cerebri’den gelen tractus pyramidalis ve tractus corticopontinus denilen yollar oluşturur. Çekirdekler ve inen-çıkan yollar, tegmentum’dadır. FFP CS+CN SN SN FOP FPP FTP SN SN NR NR NR NR TM TcM Substantia grisea centralis (periAQGC) Aqueductus cerebri (mesencephali) (Sylvius kanalı) 10

MESENCEPHALON (ÇEKİRDEKLER) RiMLF Darkschewitsch çekirdeği Nucleus interstitialis (Cajal) Substantia nigra Nucleus ruber Nucleus nervi oculomotorii ve nuclei accessorii nervi oculomotorii (nuc. visceralis; E-W) Nucleus nervi trochlearis Nucleus mesencephalicus nervi trigemini 11

MESENCEPHALON (ÇEKİRDEKLER) Nucleus nervi oculomotorii ve nuclei accessorii nervi oculomotorii (nuc. visceralis; E-W) Nucleus nervi trochlearis N. oculomotorius’un çekirdeği colliculus superior, n. trochlearis’in çekirdeği colliculus inferior seviyesinde, aqueductus cerebri’nin önündedir. 12

MESENCEPHALON (ÇEKİRDEKLER) Nuc. nervi oculomotorii, nuclei accessorii nervi oculomotorii ve n. oculomotorius Nuc. nervi trochlearis ve n. trochlearis Darkschewitsch çekirdeği; göz hareketleri ile ilgili aksesuar okulomotor çekirdektir. 13

MESENCEPHALON (ÇEKİRDEKLER) Cajal’ın interstisyel çekirdeği; yavaş rotasyonel ve vertikal göz hareketleri ve düz pursuit göz hareketleri ile ilgili aksesuar okulomotor çekirdektir. Nucleus mesencephalicus nervi trigemini; çiğneme kasları, dişler, diş eti, sert damak ve çene ekleminin, basınç ve proprioseptif duyusunun birinci nöronlarının bulunduğu çekirdektir. Isırma kuvvetini kontrol eden mekanizma ile ilgilidir. Birinci nöronların merkezi sinir sistemi içinde bulunduğu tek çekirdektir. Baş ve yüzün proprioseptif duyusu ile ilgilidir. 14

MESENCEPHALON (ÇEKİRDEKLER) RiMLF (fasciculus longitudinalis medialis’in rostral interstisyel çekirdeği); Cajal’ın interstisyel çekirdeğinin hemen rostralinde yer alır. Vertikal bakışın merkezidir. Yukarı bakışı kontrol eden lifler, RiMLF’den çıktıktan sonra commissura posterior’da çapraz yapıp, karşı taraf okulomotor çekirdekteki m. rectus superior ile m. obliquus inferior’un nöronlarına gelir. Bu kaslar ile göz yukarı bakar. RiMLF Pontin paramedian retiküler formasyon (PPRF), pons’ta!!! 15

MESENCEPHALON (ÇEKİRDEKLER) NUCLEUS RUBER; tüm mesencephalon boyunca bulunur. Fleksör kas tonusunun düzenlenmesi ile ilgilidir. Motor koordinasyonun önemli bir unsurudur. Tractus rubrospinalis, bu çekirdekten başlar. SN PR PC SN SN NR NR NR NR SUBSTANTIA NIGRA; bazal çekirdeklerden biridir. Motor kontrolde rolü vardır. Dopamin üreten nöronların primer kaynağıdır. Pars magnocellularis ve pars parvocellularis denilen iki bölümü vardır. 16

MESENCEPHALON (SAGİTTAL KESİT) Aqueductus cerebri (mesencephali, Sylvian kanalı); tegmentum mesencephali’nin içinden geçen bu kanal 3. ventrikülü 4. ventriküle bağlar. 3 4 Substantia grisea centralis (periakuaduktal gri cevher); aqueductus mesencephali’yi kuşatan gri cevher kitlesidir. Burada bulunan enkefalinerjik nöronların ağrı duyusunun supresyonunda rolü vardır. 17

RETİKÜLER ÇEKİRDEKLER VE RAFE ÇEKİRDEKLERİ NUCLEI RETICULARES NUCLEI RAPHES Nuc. tegmentalis Nuc. raphes posterior pedunculopontinus Nuc. linearis superior Nuc. cuneiformis Nuc. linearis intermedius Nuc. subcuneiformis Nuc. linearis inferior Nuc. interpeduncularis (parapeduncularis) 18

MESENCEPHALON’UN ARTERLERİ A. cerebri posterior, a. superior cerebelli ve a. basilaris A. cerebri posterior A. cerebri posterior A. basilaris A. superior cerebelli 19

MESENCEPHALON’UN VENLERİ V. petrosa, v. basalis ve v. magna cerebri V. magna cerebri (Galen veni) V. basalis (Rosenthal veni) 20