Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı  Papiloma: Serviks ve genital maliniteler  Poks: Makül→Püstül  Polyoma: Sistit ve PML ensefaliti  Parvo: Beşinci hastalık  Pikorna: Çocuk felci, menenjit, ensefalit, kardit, el-ayak-ağız, nezle  SOĞUK ALGINLIĞI VİRÜSÜ  Rubella , Bahar, Trakya Üniv Tıp Fak 6. Kurul, Neşe Akış, PhD, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı

Papiloma virüs çi DNA

Siğil gelişimi

Tümör gelişimi

70 Papiloma tipi SİĞİL yapar Karsinom Serviks, Vulva, Penis displazileri Yaygın tipler Seyrek tipler

Epidemiyoloji Enfeksiyon adolesanlar ve 25 yaşın altındaki genç erişkinlerde zirve yapar Serviks kanserlerinin %99’undan fazlası HPV (tip 16 ve 18) ile ilişkili İmmun yetmezlikli hastalar risk altında

Papillomavirus Lab Tanısı İmmunohistokimyasal boyama (IHA) PCR

Aşı HPV aşısı Gardasil Dörtlü Rekombinant virüs (HPV tip 6, 11, 16 ve 18) karışımıdır ve 3 doz uygulanır. İkinci ve 3 dozlar ilk aşıdan 2 ve 6 ay sonra uygulanır. Hedef kitle, henüz enfeksiyon kapmamış ama risk altında bulunan yoksul ülkelerin yaş genç kızlarıdır, ancak 9-26 yaş arası da kullanılabilir. Aşı Afrika kıtasında %98 koruyuculuk sağlamıştır.

Poxviridea çi DNA, zarf

POKS VİRÜSLER Ortopoks virüs − Çiçek Molluskipoks virus – Molluskum kontagiosum (siğil) Parapoks virüs – İnsanda zararsız kızarıklık

ORTOPOKS VİRÜSLER Ortopoks virüs Maymunpoks (hafif etkili çiçek etkeni) Vaksinya Variola virüs (insan çiçek etkeni) Alastrim (hafif etkili çiçek etkeni) (inekte çiçek etkeni) İnek çiçeği

Ortopoks virüslerinden Variola virüsü

1.İki membranlı 1.Hücrede kendine özgün bölge oragizasyonları yapıyor A: viral protein birikim alanı B: virüs üretim alanı İnsan Patojeni En Büyük Virüs

Konak hücre sitoplazmasında çoğalan yegane DNA virüsleri

Variolada Viral Yayılma

Bulaşıcı Ort. 12 gün Kuluçka süresi Orofarenks virus miktarı ateş döküntü Vezikül Papül makül Püstül Kabuklanma Temas Variola ile Klinik Seyir ve Bulaştırıcılık PAPÜL-VEZİKÜL-PÜSTÜL 6-10 NCU GÜN Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

ÇİÇEK SUÇİÇEĞİ Deri lezyonlarının dağılımının karşılaştırılması

Laboratuvar tanı Deri lezyonlarından alınan örnekler: –Tavuk embriyonu koriyoallantoik membranında sitopatik etki incelenir –PCR –İmmunohistokimyasal boyama Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Variolada Prognoz Tropizm olduğu organlardaki lezyonlar virüsün sitopatik etkisinden kaynaklanır ve organ disfonksiyonuna sebep olur. Böylece Variola %40 ve alastrim %2 bronkopnömoniye bağlı ölüme yol açar. Vakaların çoğunda MHC-II yüksek uyarısı otoimmün saldırıyı başlatır ve gelişen tip-4 aşırı duyarlık tepkimeleri lezyonun kötüleşmesine sebep olur. Bazen beyine tropizm olur, böylece gelişen otoimmün ensefalit virüsün en korkunç hastalığını oluşturur. Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Yoğun viral toksemi (sepsis) sonucu yaygın damar içi pıhtılaşma (kanamalı formunda) ve Kardiyovasküler şok Sıvı ve protein kaybına karşı destek tedavisi dışında etkili bir tedavi yok Ölüm nedeni Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Yayılma – Damlacık – Aerosol – Temas (eller, kontamine giysiler, yatak örtüleri) Aşılama: 3-4 ncü günde hiperemi ile çevrili papül, 1 haftada vezikül ve püstül, 2 hafta içerisinde kurur ve pembe bir iz bırakarak iyileşir Karantina süresi – Kabuklanma sonlanana kadar (yaklaşık 3 hafta) ENFEKSİYON KONTROL Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir Hava yolu ve temas önlenmeli

Aşılama l Aşı 3-5 yıl yüksek düzey koruyuculuk sağlar l Mortalite riski l < 10 yıl  %1.3 l yıl  %7 l >20 yıl  %11 l Aşılanmayanlar  %52 l Temas sonrası 2-3 gün içerisinde etkili (4-5 gün sonra mortalite riskini azaltır) l Yan etkileri: Merkezi sinir sistemi hastalığı J.N. Kuritsky et al / Clin Occup Environ Med 2(2) 207–225 Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Çiçek enfeksiyon tarihi 3000 yıldır büyük salgınlar kayıtlı. Asya Hint ve Türkleri 3000 yıldır aşılama yapıyor. Afrika’da da uygulanıyor. Amerika kıtasının yerlilerden arıtılması için İngilizler(Amerikalılar) tarafından biyolojik silah olarak kullanıldı. 300 yıl önce Edirne’deki Aşılama Merkezinde Batılılar tekniği öğrendi ve son 250 yıldır aşıyı kullanıyorlar

Çiçek enfeksiyon tarihi devam 1958’de DSÖ Sovyetler Birliği delegesi teklifi ve dolar bütçe ile 50 ülke eradikasyon projesi başlattı. Aşılama kampanyası kapsamında Sovyetler Birliği 1967’ye kadar 140 milyon doz aşı üretti ve aşılama başladı. 12 yıl 9 ay 26 gün süren aşılamalar sonunda 112 milyon doları DSÖ’den olmak üzere toplam 200 milyon dolar harcanarak 2.4 milyar doz aşılama yapıldı. 1979’da çiçek yerküreden eradike edildi yılında DSÖ imha yoluyla 200 milyon doz aşı stoğunu 2.5 milyon doza indirildi. Aşı ihracatı yapan Türkiye 1981’de aşılamayı sonlandırdı ve aşı üretimini terk etti. Çiçek virüsü günümüzde aşı terki ve yokluğu nedeniyle bir biyoterör ajanıdır.

Biyoterör ajanları  Çiçek (Variola major)  Veba (Yersinia pestis)  Şarbon (Bacillus antracis)  Tularemi (Francisella tularensis)  Botulizim (Clostridium botulinum)  Viral Kanamalı Ateş etkenleri Filoviruslar: Ebola, Marburg Arenaviruslar: Lassa, Machupo, Junin %30 mortaliteli enfeksiyonlar Aerosol bulaşı Toplumda %40 bağışıklanmamış Biyogüvenlik düzeyi 4 (BSL4) laboratuvar eksikliği olan ülke Lab ve klinik tanısı güç Tedavide etkili ilacı yok Yetersiz aşı stoğu ve aşı üretim güçlüğü İdeal silah kriterleri Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Ortopoks virüslerinden Maymun-poks virüsü

Maymun-poks virus enfeksiyonu Klinik semptomlar insanda çiçek hastalığına benzer Bazı olgularda döküntüler su çiçeğinkine benzer şekilde kümeleşir Çoğu hastada lenf bezi büyümesi vardır (halbuki çiçek ve su çiçeğinde yok) Çiçek aşısı koruma sağlar Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Di Giulio DB and Eckburg PB. Human monkeypox:an emerging zoonosis. Lancet Infect Dis 2004;4: Yıl BölgeOrta ve Batı AfrikaKongo ABD Olgu sayısı Mortalite % Aşılı % İnsanlarda Maymun Çiçek Virusu Enfeksiyonları Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Molluskipoks virüslerden Molluskum kontagiosum

Veterinerler ve çiftçilerde sık rastlanan meslek hastalığı Çocuklarda da sık. Ortalama her 6 çocuktan biri. İnkübasyon periyodu 2 hafta-6 ay arasında değişir. Erişkinlerde genital ve daha az dudak bölgelerinde. Vakaların %10’unda ekzama lezyona eşlik eder (Mast hücre aktivasonu !). Genellikle kendiliğinden 6 hafta-3 ayda iyileşen deri lezyonları. Bazen selim tümör oluşumuna yol açar. Tekrar otoinokülasyonda enfeksiyon 8 ay-5 yıl arasında Bağışıklık kazanılmaz, engellemek için hijyen şart Molluskum kontasiogum Enfeksiyonu

Lokal ilaçlı tedavi ajanları: Betadin Sürülebilir merhemler (reçine, bitkisel yağ) Yangı uyandırıcılar, bağışıklık yanıt uyarıcılar ● İlaçsız tedavi: ● Kryocerrahi (dondurma cerrahisi), sıvı azot gazı ile ● 585nm kuru lazer bombardmanı ile TEDAVİ

PARAPOKS VİRÜSLER Parapoks virüs Koyunlarda orf virüsü İneklerde yalancı inek çiçeği virüsü Danalarda papüler stomatitis virüsü

Parapoks virüslerinden Orf virüsü

İnsanda Orf virüs Enfeksiyonu Enfeksiyon koyun ve keçilerde yaygın Enfekte hayvan ile temas sonrası insana bulaşır Lezyonlar inflamasyonlu deri ile çevrili, çoğunlukla ağrılı büyük nodüller İyileşme birkaç hafta sürer

Tanı Beyin ve böbrek dokularında Antijen saptama Nükleik asit saptama 35

Polyoma virüs çi DNA

Polyomavirus hastalıkları BK PolyomavirusJC Polyomavirus 1)Erken dönem çocuklukta yaygın enfeksiyon, virus kalıcı 2)İmmun sistemi baskılanmışlarda (örneğin posttransplantasyonda) hemorajik sistit 3)İmmün yetmezliklerde tümör 1)Geç dönem çocuklukta yaygın enfeksiyon 2)İmmun sistemi baskılanmışlarda (örneğin AIDS’de) Progressif Multifokal Lökoensefalopati (PMLE) BULAŞI: Siğillere direkt temas, idrar, damlacık, cinsel ilişki, transplantasyon. Siğiller kesilmemeli!!

Polyoma virusların vücutta yayılımı

Prion hastalığı olmadığı halde Yavaş Üreyen Etken Kuluçka süresi 4-8 yıl (Prion hastalığı olmadığı halde Yavaş Üreyen Etken) Görme bozukluğu, ilerleyici mental bozukluk, demans, beyin sinirleri fonksiyon bozukluğu, ataksi, spasite gibi semptomlar vardır Hastalık genellikle ileri yaşta ortaya çıkar Bulguların başlangıcından 1-2 yıl sonra hastalık ölümle sonuçlanır. Progressif Multifokal Lökoensefalopati (PMLE)

Parvovirus B-19 ti DNA

Reseptör: Eritrosit yüzeyine bulunan P antijen Eritrosit Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir İnsan patojeni en küçük virüsler: PORVO VİRÜSLER

(genom) Tek iplikli Çift iplikli Tek iplikli Yeni (vücud) Çoğalma ve gen ifadesi

Vücutta Yayılma

Hastalıklar Eritrosit öncüsünde çoğaldıktan sonra Embriyo ve fetusda harabiyet Çocukta Eritema enfeksiyozum (Beşinci hastalık) Atipik yaygın kızamık gibi döküntü Tokatlanmış yanak izi Hamileliğin ilk 20 haftasında ölü doğum Kronik hematolojik bozukluk İmmun sistemi baskılanmış olanlarda aplastik kriz ve süregen anemi

FİZYOPATOLOJİK MEKANİZMA Eritrosit yapımı bozulur Hemoglobin taşınması bozulur Solunum yetmezliği Virüs→ → Eritrosit →→ 4-12 gün Eritrosit-Antikor immün kompleksleri dolaşımda Kompleksin dokuya çökmesi ve yangı Döküntü Hemoliz

Korunma Toplumda yaygın bir ajan, bu nedenle serumda koruyucu antikor yeterli titrede var Bulaşıda artropod rol oynayabilir, hijyen önemli Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Picornaviridea +ti RNA

Önemli Pikorna virüsler Enterovirüsler Hepatovirüs (HAV) Rhinovirüs (Soğuk Algınlığı Virüsü) Aftovirüs (Ayak ve Ağız Hastalığı virüsü) Poliovirüs (Çocuk felci virüsü) Koksakivirüs Echovirüsler Enterovirüsler tip 68-71

ÇOĞALMA

Pikorna virüsleri: 1) Enterovirüsler

Enterovirüslerle bulaşı

Bulaşı Yaz ve sonbahar aylarında Çevresel kaynaklardan ve ev içi temaslardan Kanalizasyonlarda haftalarca canlılıklarını sürdürebilirler Poliovirus dışkıyla ve koksakivirus solunum sistemi sekresyonlarıyla çıkarılırlar Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Enterovirüsler için risk grupları

Reseptörler yapışma molekülleri Poliovirus: CD155 Koksakivirus: ICAM-1, CAR, CD55 Echovirus: VLA-2, CD55 CD155 Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

55 Enterovirüslerin çoğalması Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Enterovirüslerin patogenezi

Laboratuvar tanı Başlangıçta boğaz sürüntüsü İlerleyen günlerde rektal sürüntü veya dışkı Testler Nükleik asit saptama RT-PCR Serolojik Tanı Klinik örnekler BOS Serum Solunum yolu sekresyonu Dışkı İdrar Perikard sıvısı Boğaz sürüntüsü Rektal sürüntü Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

58 Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytı

Pikorna virüsleri: 1) Enterovirüsler — Poliovirüs — Poliovirüs

60 Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytı

Enfeksiyonun ilerlemesi

Klinik bulgular Kuluçka süresi gün Enfeksiyonların çoğu subkliniktir, ancak %1’i klinik hastalık ile sonlanır Hastalık süresi 4-5 gün Nonparalitik poliomiyelit (Aseptik menenjit) Paralitik poliomiyelit Progresif postpoliomiyelit kas atrofisi Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Postpolio sendrom Poliovirusa bağlı ilk felçten 20 yıl ya da daha uzun süre sonra ortaya çıkabilir Sağlam motor nöronların disfonksiyonuna bağlı yeni kaslarda ortaya çıkan zayıflamalarla kendini gösterir İlk poliovirus enfeksiyonundan iyileşme sırasındaki reinnervasyonda işlev üstlenen sinirlerdeki bozulmayla ilintilidir Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

ÇOCUK FELCİ AŞISI SALK aşı: İnaktif polio aşısı (İPV) 3 farklı Poliovirüs tipi karışımının formalin ile inaktivasyonu sonucu elde edilir. SABİN aşı: Virülan olmayan (atenüe) Poliovirüs suş(lar) oral uygulanır. DEZAVANTAJLAR Pahalı, kısa süreli koruma, 3 kez enjeksiyonla uygulanması gerekir Uzun süre, özellikle sıcak ülkelerde saklanamamakta, kuasi türler nedeniyle nadiren paralizi (1-2 milyonda 1 kişi) bildiriliyor

65 Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Pikorna virüsleri: 1) Enterovirüsler — Koksaki Pikorna virüsleri: 1) Enterovirüsler — Koksaki A — Koksaki — Koksaki B

Ağız El Ayak hastalığı Etken – Coxsackie A (16) – EV71 – Coxsckaie B (2 ve 5) Hastalık – Küçük çocuklarda sık – Ateş, avuç içi, ayak tabanı ve ağızda sert veziküller – Erişkinlerde de benzer semptomlar ve ender olarak menenjit (frontal bölgede baş ağrısı) görülür 67 Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Pikorna virüsleri: 2) Rhinovirüs

Rhinovirüs Rhinovirüs (nezle etkeni) Damlacık Üstsolunum yolları mukozası Ilıman bölgelerde yıl boyunca Eylül ayında pik yapar Baharın sonlarında ikinci piki yapar Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Rhinoviruslar (klinik) Soğuk viral aktivasyona yol açmaz. Soğuk algınlığı Küçük çocuklarda nadiren bronşit ve zatüreye yol açar Süper enfeksiyon birlikteliği yaparak tabloyu kötüleştirir İmmun sistemi baskılanmışlarda alt solunum yolu enfeksiyonu Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Rhinovirus Lab Tanı Klinik örnekler – Burun yıkama – Nazal sürüntü – Boğaz çalkantı suyu – Boğaz sürüntüsü Testler Antijen saptama PCR Serolojik Tanı Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Korono virüslerden olan Soğuk Algınlığı Virüsü +ti RNA

En sık ikinci rastlanan nezle virüsü Hastalık seyri Rhinovirüs benzeridir

Rubella virüsü (Togo virüs ailesinden Kızamıkçık virüsü) +ti RNA, zarf

Rubella yayılım Primer viremi Sekonder viremi

Kızamıkçık virüsü lenfatik organlardan çoğalma yeri olan boğaz boşluğuna yerleşir, viremi yapar ve tropizm gösterdiği deriye yol alır. Enfeksiyonları belirtisiz veya ekzantemlidir ve kendiliğinden iyileşme görülür. Gebelikte aynı yolla plasentayı geçen virüs embriyoda özellikle ilk üç ayda ölüm ve sakatlıklara yol açar. Körlük, kalp anomalileri gelişim bozuklukları izlenir. Bu nedenle ilk trimesterde Rubella IgM pozitifliği veya antikor titresinde yükselme gebeliğin sonlandırılmasını gerektirebilir.

Prof.Dr.Şaban Çavuşlu ders slaytından derlenmiştir

Laboratuvar tanısı: antikor

Rubella Epidemisinde Morbidite Konjenital Rubella Sendromunda Klinik Bulgular

Maternal enfeksiyonda konjenital bozukluklar yapan etkenler: TORCHes Toxoplazma + Rubella + CMV + (HSV+HBV+HIV) + EBV + Sifiliz + Cocxsackievirus