Chapter 8 Pricing and Output Decisions: Perfect Competition and Monopoly Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları: Tam Rekabet ve Monopol

Chapter Outline Bölüm Taslağı Competition and market types in economic analysis Pricing and output decisions in perfect competition Pricing and output decisions in monopoly markets Implications of perfect competition and monopoly for managerial decisions İktisadi analizde rekabet ve piyasa çeşitleri Tam rekabette fiyatlandırma ve çıktı kararları Monopol piyasalarında fiyatlandırma ve çıktı kararları Tam rekabet ve monopolün yönetim kararları için sonuçları Although most products are sold markets of imperfect competition, the models of monopoly and perfect competition provide the bounds on the pricing flexibility of firms.

Learning Objectives Öğrenme Amaçları Describe and provide examples of the four market structures Compare the degree of price competition among the four market types Explain why the P=MC rule leads firms to the optimal level of production in competitive markets Explain how the MR=MC rule helps a monopoly to determine its optimum quantity Contrast the relationship between the MR=MC rule and the P=MC rule Describe the shut down rule Dört piyasa yapısını tanımlamak ve (her birine) örnekler vermek Dört piyasa çeşidinde fiyat rekabetinin derecesini karşılaştırmak P=MC kuralının rekabetçi piyasalarda firmaları neden optimal üretim düzeyine yönlendirdiğini açıklamak MR=MC kuralının monopolcü (firmaya) optimum (üretim) miktarını belirlemede nasıl yararlı olduğunu açıklamak MR=MC kuralı ile P=MC kuralını karşılaştırmak Kapatma kuralını tanımlamak

Tam rekabet (piyasa gücü yok) Çok sayıda görece küçük alıcı ve satıcı Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Perfect competition (no market power) large number of relatively small buyers and sellers standardized product very easy market entry and exit non-price competition not possible Tam rekabet (piyasa gücü yok) Çok sayıda görece küçük alıcı ve satıcı Standart(laştırılmış) ürün Piyasaya çok kolay giriş ve çıkış Fiyat dışı rekabet mümkün değil Although no market fits all of these criteria, the agricultural market and some other commodity markets are close to perfect competition.

Monopol (mutlak piyasa gücü, devlet düzenlemesine tabi) Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Monopoly (absolute market power, subject to government regulation) one firm, firm is the industry unique product or no close substitutes market entry and exit difficult or legally impossible non-price competition not necessary Monopol (mutlak piyasa gücü, devlet düzenlemesine tabi) Tek firma, firma endüstridir Benzersiz/rakipsiz ürün ya da yakın ikamenin olmaması Piyasaya giriş ve çıkış zor ya da kanunen imkânsız Fiyat dışı rekabet gerekli değil Most people have experienced monopoly prices-when consumers feel they are a captive audience.

Monopollü rekabet (piyasa gücü ürün farklılaştırmasına dayanır) Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Monopolistic competition (market power based on product differentiation) large number of small firms acting independently differentiated product market entry and exit relatively easy non-price competition very important Monopollü rekabet (piyasa gücü ürün farklılaştırmasına dayanır) bağımsız olarak hareket eden çok sayıda küçük firma farklılaştırılmış ürün piyasaya giriş ve çıkış görece kolay fiyat dışı rekabet çok önemli

Oligopol (ürün farklılaştırması ve/veya firmanın piyasa hâkimiyeti) Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Oligopoly (product differentiation and/or the firm’s dominance of the market) small number of large mutually interdependent firms differentiated or standardized product market entry and exit difficult non-price competition important Oligopol (ürün farklılaştırması ve/veya firmanın piyasa hâkimiyeti) karşılıklı olarak bağımlı az sayıda büyük firma farklılaştırılmış ya da standartlaştırılmış ürün piyasaya giriş ve çıkış zor fiyat dışı rekabet önemli

Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri When we say that non-price competition is “impossible” in a perfectly competitive market-it means that it just does not provide any benefits.

Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri

Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Examples: perfect competition agricultural products financial instruments Commodities Örnekler: tam rekabet tarımsal ürünler finansal enstrümanlar (hisse temelli, borç temelli ve döviz piyasası temelli) Emtia (altın, gümüş, bakır, platin gibi metaller; Brent petrol, ham petrol, doğal gaz, kalorifer yakıtı gibi enerji mamulleri; Amerikan kahve C, Amerikan mısır, Amerikan buğday, Londra şeker ve Pamuk no.2 gibi tarımsal ürünler) Each of these next few slides are good for discussion to provide actual examples of each market structure.

Çölün ucundaki son benzin istasyonu Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Examples: monopoly pharmaceuticals with patents regulated utilities (although this is changing) last chance gas station on the edge of the desert Örnekler: monopol Patentli ilaçlar Devletin düzenlenmiş olduğu elektrik su ve havagazı hizmetleri (bu durum değişmektedir) Çölün ucundaki son benzin istasyonu

Örnekler: monopollü rekabet butikler restoranlar tamirhaneler Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Examples: monopolistic competition boutiques restaurants repair shops Örnekler: monopollü rekabet butikler restoranlar tamirhaneler

Competition and Market Types in Economic Analysis İktisadi Analizde Rekabet ve Piyasa Türleri Examples: oligopoly oil refining processed foods Airlines internet access and cell phone service Örnekler: oligopol Petrol rafinerileri (petrolün arındırılması): (Orta Anadolu, Aliağa, İpraş, Ataş ve Batman rafinerileri) işlenmiş gıdalar Havayolları: (Türk Hava Yolları : 179; Onurair : 33; Pegasus Airlines : 34; İzair : 7; SunExpress : 28; AtlasJet : 16; BoraJet : 5; Anadolujet : 20) internete erişim ve cep telefonu hizmeti: Turkcell: %52,4; Vodafone %27,9 ve Avea 19,7 pazar payına sahip.

Temel iş kararı: aşağıdaki sorular çerçevesinde piyasaya girilir Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Basic business decision: entering a market using the following questions How much should we produce? If we produce such an amount, how much profit will we earn? If a loss rather than a profit is incurred, will it be worthwhile to continue in this market in the long run (in hopes that we will eventually earn a profit), or should we exit? Temel iş kararı: aşağıdaki sorular çerçevesinde piyasaya girilir Ne kadar üretmeliyiz? Bu kadar üretirsek, ne kadar kâr elde ederiz? Kâr değil de bir zarar söz konusu ise, (sonunda kâr elde etme umuduyla) uzun dönemde bu piyasada faaliyeti sürdürmemize değer mi yoksa piyasayı terk mi etmeliyiz?

Tam rekabet piyasasının anahtar varsayımları: Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Key assumptions of the perfectly competitive market: The firm is a price taker (it must accept the market price) The firm makes the distinction between the short run and the long run Tam rekabet piyasasının anahtar varsayımları: Firma fiyat alıcıdır (piyasa fiyatını kabullenmek zorundadır ) Firma kısa dönem ve uzun dönem arasında ayırım yapar

Tam rekabet piyasasının ek anahtar varsayımları: Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Additional key assumptions of the perfectly competitive market: The firm’s objective is to maximize its profit (or minimize loss) in the short run The firm includes its opportunity cost of operations in its total cost of production Tam rekabet piyasasının ek anahtar varsayımları: Firmanın amacı kısa dönemde kârı maksimize etmek (ya da zararı minimize etmektir) Firma işlemlerin fırsat maliyetini toplam üretim maliyetlerine dâhil eder

Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Perfectly elastic demand curve: consumers are willing to buy as much as the firm is willing to sell at the going market price The firm receives the same marginal revenue from the sale of each additional unit of product; equal to the price of the product There is no limit to the total revenue that the firm can gain in a perfectly competitive market Tam esnek talep eğrisi: cari piyasa fiyatında tüketiciler firmanın satmaya istekli olduğu kadar malı almaya isteklidirler Firma ürünün her ek biriminden aynı marjinal hâsılatı elde eder; bu da ürünün fiyatına eşittir Tam rekabetçi bir piyasada bir firmanın kazanabileceği toplam hâsılatın bir sınırı yoktur

Perfectly Elastic Demand Curve Tam esnek talep eğrisi Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Perfectly Elastic Demand Curve Tam esnek talep eğrisi Note that this is the demand curve for the individual producer-it comes about from the equilibrium of the market demand and supply curves.

Toplam hâsılat/Toplam maliyet yaklaşımı: Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Total revenue/Total cost approach: Compare the total revenue and total cost schedules and find the level of output that either maximizes the firm’s profits or minimizes its loss Toplam hâsılat/Toplam maliyet yaklaşımı: Toplam hâsılat ve toplam maliyet listelerini (şedüllerini) karşılaştırın ve firmanın kârını maksimize eden ya da zararı minimize eden çıktı düzeyini bulun

Tam rekabette kâr maksimizasyonu Toplam hâsılat/Toplam maliyet yaklaşımı

Marjinal hâsılat/Marjinal maliyet yaklaşımı Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Marginal revenue/Marginal cost approach Produce a level of output at which the additional revenue received from the last unit is equal to the additional cost of producing that unit (i.e. MR=MC) Both the TR/TC and MR=MC approach lead to the same price/output decision For the perfectly competitive firm, the MR=MC rule may be restated as P=MC because P=MR in perfectly competitive market Marjinal hâsılat/Marjinal maliyet yaklaşımı Son birimden elde edilen ek hâsılatın o birimi üretmenin ek maliyetine eşit olduğu (yani, MR=MC) çıktı düzeyini üret Hem TR/TC hem de MR=MC yaklaşımı aynı fiyat/çıktı kararına yol açar Tam rekabetçi firma için MR=MC kuralı P=MC olarak yeniden ifade edilebilir çünkü tam rekabetçi piyasada P=MR’dir In the case of the perfectly competitive market-competition will force the price to be equal to marginal costs. Note that the marginal cost includes all opportunity costs.

P=MR=MC noktasında optimal çıktı söz konusudur Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Case A: economic profit The point where P=MR=MC is the optimal output (Q*)  profit = TR – TC = (P - AC) · Q* A durumu: iktisadî kâr P=MR=MC noktasında optimal çıktı söz konusudur  kâr = TR – TC =(P - AC). Q* Point out that this is a unstable situation in a competitive market.

B durumu: iktisadî zarar Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Case B: economic loss The firm incurs a loss. At optimum output, price is below AC  however, since P > AVC, the firm is better off producing in the short run, because it will still incur fixed costs greater than the loss B durumu: iktisadî zarar Firma zarar eder. Optimum çıktı düzeyinde fiyat AC’nin altındadır ancak, P > AVC olduğu için, kısa dönemde üretim yapmakla firma daha iyi durumdadır, çünkü zararı sabit maliyetlerinden daha küçüktür

Katkı marjı: toplam hâsılatın toplam maliyeti aşan kısmı Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Contribution margin: the amount by which total revenue exceeds total variable cost CM = TR – TVC  if CM > 0, the firm should continue to produce in the short run in order to defray some of the fixed cost Katkı marjı: toplam hâsılatın toplam maliyeti aşan kısmı  şayet CM > 0 ise, firma sabit maliyetin bir kısmını karşılamak için kısa dönemde üretim yapmaya devam etmelidir This general rule is applicable to all market structures.

Kapatma noktası: firmanın üretimi hâlâ sürdüreceği en düşük fiyat Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Shutdown point: the lowest price at which the firm would still produce At the shutdown point, the price is equal to the minimum point on the AVC If the price falls below the shutdown point, revenues fail to cover the fixed costs and the variable costs. The firm would be better off if it shut down and just paid its fixed costs. Kapatma noktası: firmanın üretimi hâlâ sürdüreceği en düşük fiyat Kapatma noktasında, fiyat AVC üzerindeki minimum noktaya eşittir Fiyat kapatma noktasının altına düşerse, hâsılat sabit maliyetlerle değişken maliyetleri (tam olarak) karşılayamaz. Firma kapanıp sadece sabit maliyetlerini öderse daha iyi durumda olur.

Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları In the long run, the price in the competitive market will settle at the point where firms earn a normal profit over the long run. Economic profit invites entry of new firms Shifts the supply curve to the right Puts downward pressure on price Reduces profits to normal levels Economic loss causes exit of firms Shifts the supply curve to the left Puts upward pressure on price Increases profits to normal levels. Uzun dönemde rekabetçi piyasada fiyat, firmaların normal kâr elde ettiği noktada karar kılar. İktisadî kâr yeni firmaların girişini davet eder Arz eğrisi sağa kayar Fiyat üzerinde aşağıya doğru baskı yaratır Kârları normal düzeyine düşürür İktisadî zarar firma çıkışına neden olur Arz eğrisi sola kayar Fiyat üzerinde yukarıya doğru baskı yaratır Kârları normal düzeyine çıkarır.

Faaliyet hâlinde tam rekabet piyasaları: Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Tam rekabette Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Perfectly competitive markets in action: the earlier the firm enters a market, the better its chances of earning above-normal profit for a period of time as new firms enter the market, firms must find ways to produce at the lowest possible cost, or at least at cost levels below those of their competitors firms that find themselves unable to compete on the basis of cost might want to try competing on the basis of product differentiation Faaliyet hâlinde tam rekabet piyasaları: firma piyasaya ne kadar erken girerse, bir süreliğine normal üstü kâr kazanma şansı da o kadar çok olur yeni firmalar piyasaya girdikçe, firmalar mümkün olan en düşük maliyetle ya da hiç değilse rakiplerinin maliyetlerinin altında maliyetlerle üretimde bulunma yolları bulmalıdırlar kendilerini maliyet bazında yarışamayacak durumda gören firmalar, ürün farklılaştırma temelinde yarışmayı denemeyi isteyebilirler

Monopol piyasası tek firmadan oluşur (firma piyasadır) Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Monopol Piyasalarında Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları A monopoly market consists of one firm (the firm is the market) The firm has the power to set the price which maximizes profit. The profit maximizing price is limited by the demand curve for the product, and in particular, the price elasticity of demand. Monopol piyasası tek firmadan oluşur (firma piyasadır) Firma kârı maksimize eden fiyatı belirleme gücüne sahiptir. Kârı maksimize eden fiyat, ürüne karşı talep eğrisiyle, ve özellikle de talebin fiyat esnekliği ile sınırlıdır.

Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Monopol Piyasalarında Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Assume demand is linear: it is downward sloping because the firm is a price setter Assume MC is constant and choose output where MR=MC, set price at P* Talebin doğrusal olduğunu varsayın: firma fiyat belirleyici olduğu için (talep eğrisi) aşağıya doğru eğimlidir MC’nin sabit olduğunu varsayın ve choose output where MR=MC olduğu çıktı düzeyini seçin, fiyatı P* olarak belirleyin

Talep öncekiyle aynıdır, MR de öyle Pricing and Output Decisions in Perfect Competition Monopol Piyasalarında Fiyatlandırma ve Çıktı Kararları Demand is the same as before, as is MR MC is upward sloping, which shows diminishing returns Set output where MR=MC Talep öncekiyle aynıdır, MR de öyle MC yukarıya doğru eğimlidir, bu da azalan verimleri gösterir MR=MC olduğu noktada çıktıyı belirleyin

Tam rekabet piyasalarından alınacak dersler Implications of Perfect Competition and Monopoly for Decision Making Karar Almada Tam Rekabet ve Monopolün İma Ettikleri Lessons on perfectly competitive markets It is extremely difficult to make money over the long run. The firm must be as cost efficient as possible to survive. It might pay for a firm to move into a market before others start to enter, but that is a risk--demand may not materialize. Tam rekabet piyasalarından alınacak dersler Uzun dönemde para kazanmak son derece zordur. Firma, hayatta kalabilmek için mümkün olabildiğince maliyet etkin olmalıdır. Bir firmanın, diğerleri piyasaya girmeye başlamadan önce piyasaya girmesi o firmanın yararına olabilir, ancak bu bir risktir – (firmanın malına) talep gerçekleşmeyebilir. Just a clarification-only normal profits will be made by firms in perfectly competitive markets.

Monopol piyasasından alınacak dersler Implications of Perfect Competition and Monopoly for Decision Making Karar almada tam rekabet ve monopolün ima ettikleri Monopoly market lessons The most important lesson is not to be arrogant or complacent and assume the firm’s ability to earn economic profit can never be diminished. Changes in the business environment eventually break down a dominating company’s monopolistic power Monopol piyasasından alınacak dersler En önemli ders mağrur ve rahat olmamak ve firmanın iktisadî kâr kazanma yeteneğinin hiçbir zaman azalmayacağını varsaymamaktır. İş ortamındaki değişmeler er geç hâkim bir şirketin monopol gücünü kırar

Global Application Küresel Uygulama Example for discussion: Bluefin tuna What changes will occur in this market? sushi restaurants operate in monopolistic competition Bluefin tuna price determined by perfect competition low profit margin Tartışma için örnek: Beyaz ton balığı Bu piyasada hangi değişmeler meydana gelecek? Suşi restoranları monopollü rekabet piyasalarında faaliyet gösterir Beyaz ton balığı fiyatı tam rekabet çerçevesinde belirlenir Düşük kâr marjı For discussion

Summary Özet In the case of perfect competition, the firm has virtually no power to set the price--they are price takers and make normal profits. A monopoly has market power to set its price. All firms attempt to produce at a quantity where MR=MC to maximize profit or minimize loss. Tam rekabet durumunda, firmanın fiyatı belirlemede hemen hemen hiçbir gücü yoktur - firmalar fiyat alıcı olup normal kâr elde ederler. Monopolcü, fiyatını belirleme konusunda piyasa gücüne sahiptir. Tüm firmalar kârı maksimize etmek ya da zararı minimize etmek için MR=MC olduğu miktarı üretmeye çalışır.