Kötü Haber Verme Zekeriya AKTÜRK Prof. Dr. / 281

Bir Hastane Kamerası / 282

O.. Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde hayatını kaybeden bir hastanın yakınları acil servisi bastı. Doktor ve hemşireleri döven kızgın hasta yakınları polislerin de üzerine yürüdü. Hastane koridorlarında polisler ve hasta yakınları arasında yaşanan arbede güvenlik kameraları tarafından da saniye saniye görüntülendi. Kızgın kalabalığı yatıştırmaya çalışan polisin havaya ateş açtığı da görüldü. İddiaya göre önceki gün göğüs ve sırt ağrısı şikayetiyle hastaneye giden 60 yaşındaki LK isimli bayan, bir süre sonra fenalaştı. LK, yoğun bakım ünitesinde boş yatak olmaması nedeniyle 112 Acil Servis ambulansı ile başka bir hastaneye sevk edildi. Sevk edildiği hastanede hayatını kaybeden kadın hastanın yakınları, kalabalık bir grup halinde tekrar O.. Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin acil servisinde gelerek çalışan doktor ve hemşerilere tekme tokat saldırdı. Hastane polisinin biber gazı ile ayırmaya çalıştığı kavga güvenlik kameralar tarafından da kaydedilirken, hastanede görevli hasta karşılama personeli FD, asistan Dr. MT, hemşire İM, ED ve asistan Dr. RT darp edilerek yaralandı. Olayları önlemek amacıyla hastane polisinin biber gazıyla müdahale ettiği olay büyüyünce takviye kuvvet olarak gelen diğer polisler, cenaze yakınlarını havaya ateş ederek dağıtmaya çalıştı. / 283

YAŞANAN OLAY İLE İLGİLİ O.. HASTANESİ’NDEN AÇIKLAMA: Olay ile ilgili hastaneden yapılan açıklamada: "Hastanemiz acil servisine tarihinde göğüs ve sırt ağrısı şikayetiyle müracaat eden, LK isimli hasta derhal tedavi altına alınmış olup, bütün tetkikleri eksiksiz yapılarak saat itibariyle yatışı yapılmıştır. Hastanın durumunun fenalaşması üzerine ve yoğun bakım ünitelerimizde boş yatak olmaması nedeniyle hasta yakınlarına da bilgi verilerek 112 ile dış merkeze sevki sağlanmıştır. Sevk edildikten kısa bir süre sonra tarihinde saat gibi dış merkezde EX olan hastanın yakınları kalabalık bir grup halinde hastanemiz acil servisinde çalışan personele ve ekipmanlara saldırarak demirbaş eşyalarımıza, camlara zarar vermişlerdir. Akabinde, görevli personele saldıran hasta yakınları çalışanlarımızdan, Hasta Karşılama Personeli MF, Asistan Dr. MT, Hemşire İM, Veri Giriş Personeli ED ve Asistan Dr. RT’ a hakaret ve tehdit ederek darp etmişlerdir. Olayları önlemek amaçlı hastane polisi acil servis içine gaz bombası atmış ve havaya bir el ateş ederek olayları önlemeye çalışmıştır. Polisin müdahalesi üzerine saldırganlar hastane dışına çıkarılabilmişlerdir. Personellerimiz yaşamış oldukları psikolojik travma nedeniyle raporlulardır / 284

5

ET: arkadaşlar bu saglık çalışanlarının çogu dayagı hak ediyo gecen gün aciile gittim serum taktılar ilgi alaka yerlerde hemşire hanım serum bitti cıkarıcakmısınız dedim tmm dedi serum bitti aradan 20 dk geçti kan akmaya başladı hortumun içine tekrar seslendim nazikçe yemin ederim sinirlenerek damar yolundaki serum innesini şiddetli bir şekilde çekip cıkardı bi de bana bagırdı benim kaçtane hastam var biliyomusun sen dedi bende geri zelalı ben de hastayım halay çekmeye gelmedik buraya dedim yanımda yatan amca kızım sen napıyosun kafayımı yedin dedi ben alttan aldım genede EY: +ET Kesinlikle katılıyorum size. Yaptıkları işi ciddiye almadan hareket edıyorlar aynısını ben dün yaşadım NA: medeniyetsizler EA: TEK KELİME İLE SAGLİKCİ OLARAK SOYLUYORUM ALLAH BİN TURLU BELANİZİ VERSİN SİZİN.. … SİZİ / 286

Hasta-Hekim İletişiminde Zor Durumlar Çeşitli tür ve boyutlarda “gürültü” (fiziksel, psikolojik, sosyokültürel) bulunduran durumlar. Zor durumlar: – Zor hastalar – Yas süreci – Kötü haber verme / 287

Zor Hastalar / 288 Çok konuşan, Zarar görme korkusu olan, Sorulara açık cevap vermeyen, Birden fazla semptomu olan, Sorunlarının giderilemeyece ği kaygısı olan, İletişim kuramama korkusu taşıyan, Öfkeli,Aceleci, Yargılanma korkusu, Suçluluk duygusu, Yaşlı hastalar, Alkol almış kişiler, Ergenlik dönemindekil er, Mental hastalıklar, Fiziksel şiddet görmüş kişiler, Ölümcül hastalar

Ne tür kötü haberler olabilir? / 289

1.İNKAR – Bu aşama kaybı atlatmayı sağlar. – Dünya anlamını yitirir. – Hayat bir şey fade etmez. – Kişi şokta ve inkar halindedir. – Donuklaşmıştır. Yas Reaksiyonun 5 Aşaması /

2.ÖFKE – İyileşme sürecinde gerkeli bir aşamadır. – Sonsuz gibi gözükse de öfkeyi hissetmeye hazır olmalı. – Öfke ne kadar çok hissedilirse o kadar dağılacak ve iyileşmeye katkısı olacaktır. / 2811

3.PAZARLIK – Kişi sevdiğini kurtarmak için her şeyi yapmaya razıdır. – Tanrıyla pazarlık eder: “Lütfen Allah’ım; eşimi yaşatırsan bir daha ona asla kızmayacağım” – Kayıptan sonra pazarlığın yerini geçici bir ateşkes alır. “Ömrümün geri kalanını insanlara adasam, bunun bir rüya olması mümkün mü?” / 2812

4.DEPRESYON – Pazarlık aşamasından sonra dikkat gerçek dünyaya yönelir. – Boş duygular ortaya çıkar ve ayrılık hissi daha derinlere yerleşir. – Bu değresif durum sanki hiç bitmeyecekmiş gibi gelir. / 2813

5.KABULLENME – Kabullenme aşaması her şey yolundaymış gibi algılanmamalıdır. – Her şey geçmiş değildir. Çoğu insanın sevdiği birini kaybetme hissi hiçbir zaman geçmez. – Bu aşamada sadece sevdiğinin tamamen gittiğinin kabullenilmesi ve bu gerçekle yaşamayı kabullenme söz konusudur. – Kişi bu gerçeğe hiçbir zaman memnun olmayacak ama sonunda kabullenecektir. / 2814

Kötü Haber Nasıl Verilmeli? Hekim; – Kendisi, yüz yüze, – Sessiz, uygun bir odada, – Ön bilgi edindikten sonra, – Dürüst ve empatik tavırla, – Açık ve anlaşılır bir dille haberi vermelidir. / 2815

Kötü Haber Nasıl Verilmeli? Uygun bir uzaklıktan omuza temas ya da kolun tutulması gibi destekleyici hareketler süreçte önemlidir. Unutulmaması gereken kişilerin değişken tepkilerine karşı hazırlıklı olunmasıdır (sessizlikten saldırganlığa kadar). Ne yapılmasını istedikleri veya temasa geçilmesi gereken kişilerin olup olmadığı sorulabilir. / 2816

S P I K E S YAKLAŞIMI S etting up the interview: Görüşmeyi Ayarlama P erception of the patient: Algıları I nvitation by the patient: Daveti K nowledge to the patient: Bilgisi E motions of the patient: Duyguları S trategy and summary: Strateji ve Özet /

Görüşmeyi Ayarlama Uygun mahrem bir ortam hazırlayın Önemli kişileri dahil edin Oturun Hastayla (kişiyle) bağ kurum Zaman ve kesintilere dikkat edin / 2818

Kişinin Algısı Söylemeden önce sorun “Durumunuz hakkında neler biliyorsunuz?” “MRI neden çekildi, biliyor musunuz?” Hasta İnkar aşamasında olabilir. Gerçek dışı veya diğer türden beklentileri anlayın. / 2819

Hastanın (kişinin) Daveti Birçok hasta tam ayrıntılı bilgi ister. Daha test istenirken bilgi verilmelidir. “Sonuçlarınız hakkında nasıl bilgi vermemi istersiniz?” Hasta ayrıntıları öğrenmeye hazır değilse bir akrabası veya arkadaşıyla konuşabilirsiniz. / 2820

Hastanın (kişinin) Bilgisi Bir uyarı atışı yapın “Maalesef size kötü haberlerim var...” Kişinin anlama seviyesine göre konuşun Teknik terimler kullanmayın (“metastaz” yerine “yayılma” deyin) Duygusuz davranmayın. Bu hastanın yalnız hissetmesine ve öfkelenmesine sebep olur. “Kanser o kadar ilerlemiş ki, tedavi olmazsanız öleceksiniz.” / 2821

Hastanın (kişinin) Duyguları Kişinin duygularına empati ile yaklaşın Şok, yalnızlık, yas, inkar, öfke duyguları olabilir. – Gözlem yapın – Duyguyu anlayın – Duygunun sebebini anlayın – Kişiyle bağ kurun / 2822

Doktor: “Üzgünüm ama filmlerinize göre kemoterapi pek işe yaramamış [sessizlik]. Maalesef tümör biraz büyümüş” Hasta: “Bundan korkuyordum!” [Ağlar] Doktor: [Sandalyesini yaklaştırır, mendil verir ve bekler,] “Biliyorum, duymak istediğiniz şey bu değildi ama keşke haberler daha iyi olsaydı” /

Empati ifadeleri – Bunun sizi ne kadar rahatsız ettiğini görebiliyorum – Bunu duymayı beklemediğinizi tahmin ediyorum – Bunun sizin için iyi bir haber olmadığını biliyorum – Size bunu söylemek zorunda olduğum için üzgünüm – Bu bana da zor geliyor – Ben de daha iyi bir sonuç bekliyordum / 2824

Araştırıcı sorular – Nasıl demek istiyorsunuz? – Bunu biraz açıklar mısınız – Sizi korkuttuğunu söylüyorsunuz – Çoklarınız hakkında endişelendiğinizi söylediniz; bunu biraz açıklar mısınız. – Bana ne endişelerinizden bahseder misiniz? / 2825

Cevapları doğrulamak – Neden böyle hissettiğinizi anlıyorum – Sanırım herkes aynı tepkiyi verirdi – Bu şekilde düşünmekte tamamen haklısınız – Testlerin sebeplerini gayet doğru anlamışsınız – Birçok başka hasta da benzer durumlar yaşıyor / 2826

Strateji ve Özet Gelecekle ilgili net planları olan hastalar daha az endişe duyar ve belirsizlik hisseder Hastaların bu konuyu konuşmak için hazır olup olmadıklarını sorun Özellikle sürvinin iyi olmadığı durumlarda hekimler kötü haber vermeyi sevmez Hastaların fikirlerini, endişelerini ve beklentilerini araştırın. Hastaların semptom kontrolü ve ağrı dindirme gibi spesifik beklentilerin olabileceğini unutmayın Yapılması mümkün olanlar konusunda ümit verin / 2827

Yas reaksiyonu sürecinde yaşanan beş adımı açıklayınız. Kötü haber vermede kullanılan SIKES akronimini açıklayınız. ÖZET / 2828