yaşlILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ SHU. Seyhun ÇAKMAK Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kronik Hastalıklar, Yaşlı Sağlığı ve Özürlüler Daire Başkanlığı

DOĞUŞTA BEKLENEN YAŞAM SÜRESİ UZUYOR Özellikle gelişmiş ülkelerde; Bağışıklama, anne ve çocuk sağlığı programları, Beslenme, sağlıklı ve yeterli suya erişim, Barınma, hijyen ve sağlık koşulların oluşturulması ve devam ettirilmesi, uygun çevre temizliği gibi temel halk sağlığı önlemleri, Bilim ve teknolojideki gelişmeler ve ekonomik iyileşmelerle hayat şartları iyileşerek doğuşta beklenen yaşam süresi uzamıştır.

DOĞUŞTA BEKLENEN YAŞAM SÜRESİ (LE-Life Expectancy)

DOĞUŞTA BEKLENEN YAŞAM SÜRESİ Doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli için toplamda 78, erkeklerde 75,3 ve kadınlarda 80,7 yıldır. Genel olarak kadınlar erkeklerden daha uzun süre yaşamakta olup, doğuşta beklenen yaşam süresi farkı 5,4 yıldır. Yaş Toplam Erkek Kadın 78 75.3 80.7 15 64.3 61.6 66.9 50 30.6 28.3 32.9 65 17.9 16.2 19.4 (TUİK, Hayat Tabloları 2013-2014, Haber Bülteni, 2015)

2025’de 1,2 milyar olması beklenmektedir. DÜNYA YAŞLANIYOR Dünyada 60 yaş üzerindeki kişi sayısının tüm nüfustaki artıştan 3 kat daha fazla artmasıyla, 2025’de 1,2 milyar olması beklenmektedir. 2050’ye kadar tüm dünyada 60 yaş üstü 2 milyar insanın olacağı öngörülmektedir. (WHO: Strengthening Noncommunicable Disease Policies to Promote Active Ageing (WHA65.3))

ÜLKEMİZ DE YAŞLANIYOR 65 yaş üzeri nüfus; 2005 yılında %5,7 2012 yılında %7,5 2023 yılında %10,2 2050 yılında ise %20,8 (TÜİK)

ÜLKEMİZ DE YAŞLANIYOR Yaşlı nüfusumuzun büyüklüğü Avrupa ülkelerinin toplam nüfusu ile karşılaştırıldığında, ülkemiz yaşlı nüfusunun, Danimarka, Slovakya, Finlandiya, Norveç ve Bosna Hersek gibi ülkelerin nüfuslarından daha fazladır. Bu bağlamda, nüfus projeksiyonlarına göre Ülkemizin yaşlı nüfus oranının 2023 yılında %10,2’ye yükselmesi “çok yaşlı” nüfuslu ülkeler arasında yer alacağımızın bir işareti olarak değerlendirilmekte olup Ülkemizde, 2014 yılında 100 çalışanın bakması gereken yaşlı sayısı 12 iken bu sayının 2023 yılında 15 olması beklenmektedir.

DEMOGRAFİK DEĞİŞİM VE SAĞLIK Yaşam boyu sağlıklı kalmak ve sağlıklı yaşlanmak için toplumun sağlığa yönelik riskli davranışları bilmesi ve risklerden uzak bireysel davranış şekillerini benimsemesi gerekir. Tütün kullanımı Alkol kullanımı Yetersiz - dengesiz beslenme ve aşırı tuz tüketimi Hareketsiz hayat tarzına bağlı olarak Yaşlanma ile artan, hayat kalitesini bozan ve erken ölümlere yol açan kronik hastalıklar için en önemli risk faktörleri olarak bilinmekte ve dünya genelinde hastalık yükünde önemli bir değişime yol açmaktadır.

DEMOGRAFİK DEĞİŞİM VE SAĞLIK Hastalık yükünün azaltılması, kronik hastalıkların önlenmesi, erken tanı ve kaliteli tedavinin sağlanması, kronik hastalıklara bağlı komplikasyonların ve erken ölümlerin azaltılması amacı ile; Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı (2015-2020) Türkiye Diyabet Programı (2015-2020) Türkiye Kalp ve Damar Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı (2015-2020) Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı (2014-2017) Ulusal Tütün Kontrol Programı Eylem Planı (2015-2018) Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı (2014-2017) Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı (2014-2017) Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı (2011-2015) Türkiye Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı (2015-2020) Programları hazırlanarak uygulamaya konulmuştur.

SAĞLIK BAKANLIĞI ve YAŞLI SAĞLIĞI HİZMETLERİ SAĞLIK BAKANLIĞI STRATEJİK PLANI 2013-2017 2013-2017 yıllarını kapsayan stratejik planda yaşlı sağlığı değişik maddelerde yer almaktadır. 2.5.2. Yaşlı sağlığı hizmetlerini aile hekimliği sistemine entegre etmek ve evde sağlık hizmetlerinin aile hekimliği sistemine entegrasyonunu iyileştirmek 3.2.5. Yaşlı Bireyler İçin Sağlık Hizmetlerini İyileştirmek Bireyin sağlıklı, güvenli ve sosyal olarak aktif olacağı hayat tarzını benimsetecek sağlıklı yaşlanma programlarını oluşturmak, Yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerine erişimini iyileştirmek için altyapı, eğitim ve teknoloji kapasitesini arttırmak, Sağlık hizmet sunumunda yaşlılara öncelik veren uygulamaları iyileştirmek, Sağlıklı yaşlanma ve yaşlıların sosyalizasyonu konusunda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve diğer ilgili kurumlarla işbirliği yapmak.

SAĞLIK BAKANLIĞI STRATEJİK PLANI 2013-2017 4.5.3. Sağlık turizmi hizmet kapsamını genişletmek Termal Turizmi (Kaplıca + Spa & Wellness) ve Yaşlı Bakımı amaçlı sağlık turizmi standartlarını belirlemek, altyapı, eğitim ve teknoloji kapasitesini artırmak ve hizmet veren akredite tesislerin sayısını artırmak Ayrıca Stratejik Plandaki kronik hastalıklar ve sağlığın geliştirilmesi başlıklarının yaşlı sağlığı ile doğrudan ilişkisi olduğu unutulmamalıdır.

TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU STRATEJİK PLANI 2014 – 2017 Amaç 5 Toplumsal açıdan dezavantajlı bireylere ve gruplara sağlık hizmeti sunmak, tıbbi bakım ve destek sağlamak. Hedef 5.1. Toplumsal açıdan dezavantajlı bireylerin ve grupların uygun sağlık hizmetlerine daha kolay erişimini sağlamak. Hedef 5.3. Aktif ve sağlıklı yaşlanmayı destekleyecek politika ve programları geliştirmek.

TÜRKİYE’DE YAŞLILAR İÇİN POLİTİKA GELİŞTİRİRKEN Demografik dönüşüm sürecindeki nüfusun yaşlanma eğiliminin en önemli olgu olduğu, Yakın ve uzak gelecekteki önemli bir sorun alanı haline gelmesi, Bugüne kadar genç nüfusun gereksinimlerine göre şekillenen politikalarının yaşlı nüfusun gereksinimlerine göre şekillenmesi, Yakın gelecek yaşlıların şimdikilerden daha yaşlı olacakları, Aile yapısı ve yaşlıların aile içindeki konumunun hızla değişmekte olduğu, Yaşlı nüfusun bakımında, sosyal destek sistemlerinin (aile, akraba, komşu vb.) güçlendirilmesi gerektiği, Yaşlıların içinde yaşadığı aile yapısı ile yaşam kalitesi arasında zayıf bir ilişki olduğu, Kadın yaşlıların dezavantajlı grupta yer aldıkları, Yaşlılık dönemine hazırlıklı giren yaşlıların yaşam kalitesinin daha iyi olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

BİRİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ AİLE HEKİMLİĞİ

BİRİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ Aile hekimi, kendisine kayıtlı kişileri bir bütün olarak ele alıp, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri (gebe, loğusa, bebek, çocuk izlemleri, aşılama hizmetleri gibi) ile birinci basamak tanı, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini verir Evde takibi zorunlu engelli, yaşlı, yatalak ve benzeri durumdaki kişilere evde veya gezici/yerinde sağlık hizmetlerinin yürütülmesi sırasında kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri, birinci basamak tanı, tedavi rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini verir, tanı ve tedavisi yapılamayan hastaları sevk eder, sevk edilen hastaların geri bildirilen muayene, tetkik, tanı, tedavi ve yatış bilgilerini değerlendirir. Gerektiğinde kişiyi gözlem altına alarak tetkik ve tedavisini yapar. Sağlık raporu, sevk evrakı, reçete v.s. belgeleri düzenler.

BİRİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği’nin 4. Maddesi g) bendi; Evde takibi zorunlu olan engelli, yaşlı, yatalak ve benzeri durumdaki kendisine kayıtlı kişilere evde veya gezici/yerinde sağlık hizmetlerinin yürütülmesi sırasında kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini vermek. f) bendi; Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve hastalık gruplarına yönelik izlem ve taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, lohusa, yenidoğan, bebek, çocuk sağlığı, adölesan (ergen), erişkin, yaşlı sağlığı ve benzeri) yapmak

BİRİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ Gezici sağlık hizmeti ile sağlık hizmetine ulaşımın zor olduğu kırsal yerleşim yerlerine aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarınca gidilerek hizmet verilmeye devam edilmektedir. Huzurevi, yaşlı bakım merkezi gibi kişilerin kayıtlı oldukları aile hekimine doğrudan başvuru imkanı olmadığı toplu yaşam alanlarına da yine aile hekimlerince ve aile sağlığı elemanlarınca ihtiyaca göre belirli periyot ve sürelerde sağlık hizmeti verilmektedir.

BİRİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ Aynı şekilde evde sağlık hizmeti ihtiyacı olan kişilerin sağlık hizmeti sunumu aile hekimleri ve oluşturulan diğer birimler vasıtası ile sunulmaktadır Aile hekimliği uygulamasında verilen hizmetin kalitesini arttırmaya yönelik olarak; uzun vadede bireye özgü kapsamlı sağlık hizmeti verilmesi, kişilerin sağlığını tehlikeye atacak hatalı uygulamaların veya riskli sağlık davranışlarının tespit edilerek düzeltilmesi ve sağlıklı bir hasta hekim iletişiminin sağlanması amacıyla “ Periyodik Sağlık Muayeneleri ve Tarama Testleri Rehberi ” yayınlanmıştır. 50-70 yaş grubundaki yetişkinlerde kolorektal kanserin erken tanısı amacıyla aile hekimlerinin de katkılarıyla gaitada gizli kan testi bakılması ve her on yılda bir kolonoskopi yapılması için yönlendirilmesi sağlanmaktadır.

İKİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ 65 Yaş ve Üstü Bireylerin Sağlık Hizmetine Erişiminin Kolaylaştırılması Palyatif Bakım Merkezleri Geriatri Klinikleri ve Poliklinikleri

İKİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ 65 Yaş ve Üstü Bireylerin Sağlık Hizmetine Erişiminin Kolaylaştırılması Sağlık kuruluşlarında yaşlı hastalara hizmet alımlarını kolaylaştıracak, işlemlerinde yardımcı olacak refakatçi personel (hostes hizmeti) Sadece Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi (MHRS randevusu ile) İşitme engelli yaşlı hastalarla iletişimi sağlamak üzere hastanelerimizde sağlık personeline işaret dili eğitimleri verilmesi, Poliklinik hizmetlerinde öncelik sırasına (65 yaş üstü kişilere) uygun hareket edilmesi,

İKİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ 65 Yaş ve Üstü Bireylerin Sağlık Hizmetine Erişiminin Kolaylaştırılması Yaşlı ve kimsesiz hastaların başvurdukları sağlık kuruluşundan başka bir sağlık kuruluşuna nakli gerektiğinde, imkânlar ölçüsünde transferinin sağlanması Yaşlı bireylere sağlık hizmet sunum konusunda ilgili personel hizmet içi eğitim programlarına alınması ve eğitimlerinin sürekliliği sağlanması çalışmaları, Polikliniklerin giriş katlarında planlanması, Sağlık kuruluşlarının yaşlı ve engellilerin erişimine uygun hale getirilmesi.

İKİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ (PALYATİF BAKIM MERKEZLERİ) Palyatif bakım, yaşamı tehdit eden hastalıklardan kaynaklanan problemler ile karşılaşan hastaların ve hasta yakınlarının yaşam kalitesini, başta ağrı olmak üzere tüm fiziksel, psiko-sosyal ve ruhsal problemlerin erken tespit edilerek ve etkili değerlendirmeler yapılarak önlenmesi veya giderilmesi yolları ile arttıran bir yaklaşımdır. Konuyla ilgili mevzuat çalışmaları tamamlanmış ve 07.07.2015 tarih ve 253 sayılı “Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge” yayımlanmıştır. TKHK bağlı palyatif bakım merkezleri sayısı 172 ve bu merkezlerde ki toplam faal yatak sayısı 1930’dir.

İKİNCİ BASAMAKTA YAŞLILARA YÖNELİK SAĞLIK HİZMETLERİ Geriatri Klinikleri ve Poliklinikleri KHK bünyesinde 5 geriatrist ve 3 geriatri polikliniği mevcut.

SAĞLIKLI YAŞLANMA VE YAŞLILARA YÖNELİK YÜRÜTÜLEN PROGRAMLAR

SAĞLIKLI YAŞLANMA EYLEM PLANI ve UYGULAMA PROGRAMI Amacı : Birey ve topluma erişilebilir, uygun, etkili ve etkin sağlık hizmetleri sunmak, Bedensel, zihinsel, sosyal ya da ekonomik şartları sebebiyle özel ihtiyacı olan kişilerin uygun sağlık hizmetlerine daha kolay erişimini sağlayarak ihtiyaçlarına daha iyi cevap verebilmek.

STRATEJİLER Yaşam Boyu Sağlığın Geliştirilmesi ve Sağlıklı Yaşlanma Sağlığa Yönelik Risklerden Toplumun Korunması Yaşlı Bireyler İçin Sağlık Hizmetlerinin Geliştirilmesi ve Sağlık Hizmetlerine Tam Erişimin Sağlanması İzleme ve Değerlendirmenin Güçlendirilmesi

ÖNCELİKLİ MÜDAHALELER-1 Bütün Yaşlılar İçin Egzersiz, Fiziksel Aktivite ve Rehabilitasyon Hizmetlerinin Geliştirilmesi Yaşlıda Evde Sağlık Hizmetinin Geliştirilmesi Yaşlılıkta Nöropsikiyatrik Hastalıklar, Yeti Yetersizliği, Yaşlı İstismarı ve Şiddet Konularında Planlamalar ve Etkinlikler Yapılması

ÖNCELİKLİ MÜDAHALELER-2 Yaşlılıkta Tanı, Tedavi ve İzleme Hizmetlerinin Uygun ve Etkili İşlemesinin Sağlanması Sağlık Çalışanlarının, Sağlık Hizmeti Verenlerin Eğitiminin Düzenlenmesi Yaşlılarda Bulaşıcı ve Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Konularında Farkındalık Sağlanması

TOPLUMA YÖNELİK FARKINDALIK ÇALIŞMALARI Afişler

TOPLUMA YÖNELİK FARKINDALIK ÇALIŞMALARI Broşürler Toplum farkındalığının artırılmasına yönelik olarak afiş, broşür, hasta, hekim eğitim materyalleri, kamu spotu, eğitim videoları, basın bildirileri hazırlanmaktadır.

EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ

Evde Sağlık Hizmetleri Ülkemizde, 01 Şubat 2010 tarihinde 3895 sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren “Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge” doğrultusunda sunulmaya başlanan ve 27/02/2015 tarihli ve 29280 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşları Tarafından Evde Sağlık Hizmetleri Sunulmasına Dair Yönetmelik” ile birlikte yeni bir dönem başlatılmıştır.

Evde Sağlık Hizmetleri Evde sağlık, bakım ve sosyal destek hizmetlerinin koordinasyonun il düzeyinde gerçekleştirilmesi için Vali ya da görevlendireceği vali yardımcısı başkanlığında toplanacak Evde Sağlık ve Sosyal Hizmetleri Değerlendirme Komisyonu, merkezi düzeyde koordinasyonu sağlamak için de Sağlık Bakanlığı Müsteşarı ya da görevlendireceği müsteşar yardımcısı başkanlığında Merkez Koordinasyon Komisyonu tanımlanmıştır. Evde sağlık, evde bakım ve sosyal destek hizmetlerinin bütünleşik bir şekilde yürütülmesine imkan sağlayan “Evde Sağlık Bakım ve Sosyal Destek Hizmetlerinin İşbirliği İçerisinde Yürütülmesine Dair Protokol”, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı, İçişleri Bakanı, Sağlık Bakanı ve Türkiye Belediyeler Birliği Başkanının katılımları ile 31.03.2015 tarihinde imzalanmıştır. Evde Sağlık, Bakım ve Sosyal Destek Hizmetlerinin İşbirliği İçerisinde Yürütülmesine Dair İl Protokolü 13.04.2015 tarihinde illerimize gönderilmiştir. (10 il ASP İl Md. ve belediye ile protokol imzalamış, 1 il sadece ASP İl Md. İle imzalamış, 1 il henüz protokol imzalamamıştır.) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile hizmet verilerinin elektronik ortamda paylaşılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.

Evde Sağlık Hizmetleri Başvuruda bulunan hasta ya da hasta yakınlarının taleplerini değerlendirmek amacıyla, üç tip birim ve standart personel planlanmıştır. Toplum sağlığı merkezlerine bağlı T tipi birimler, Hastanelere bağlı H tipi birimler, Ağız ve diş sağlığı merkezlerine bağlı D tipi birimler.

Evde Sağlık Hizmetleri Hizmetlerin sunumunun evde sağlık mobil hizmet aracı, evde sağlık hasta nakil ambulansı ile evde ağız ve diş sağlığı aracı olmak üzere üç tip araçla gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Kayıtların ve diğer birimlerle koordinasyonun Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından hazırlanan “Evde Sağlık Hizmetleri Modülü” kullanılarak yapılmasına dair düzenleme yapılmıştır. Evde sağlık hizmetleri kapsamında sağlık kuruluşuna sevk edilen hastanın sağlık kuruluşundaki muayene, tetkik ve tedavinin uzun sürmesi ya da sonraki günlere sarkması halinde, ilgili hastaneler bünyesinde kısa süreli tedavilerin yapılabileceği veya uygun bir kliniğe geçiş öncesinde hastanın yatırılabileceği en az beş yatak kapasiteli, amaca uygun olarak donatılmış “Evde Sağlık Hizmet Ünitesi” tanımlanmıştır. Bu kapsamında yapılacak işbirliğine ilişkin usul ve esasların ilgili bakanlıklar ve/veya belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla yapılacak protokoller çerçevesinde yürütülmesi hükme bağlanmıştır.

Hizmetlerin Kapsamı Tanı koymaktan ziyade tanı konulmuş hastaların tedavilerinin takibi ve uygulamalarını kapsar. Ayrıca, hastalara ve aile bireylerine sosyal ve psikolojik destek hizmetleri de bir bütün olarak sunulmasını, Hastaya, konulmuş olan tanı ve planlanan tedavi çerçevesinde, bulunduğu ev ortamında muayene, tetkik, tahlil, tedavi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin verilmesini, İlacın reçete edilmesindeki özel düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, uzun süreli kullanımı sağlık raporu ile belgelendirilen ilaçların reçete edilmesini, Tıbbi cihaz ve malzeme kullanımına ilişkin raporların çıkarılmasına yardımcı olunmasını, Hastanın ve ailesinin, evde bakım sürecinde üstlenebilecekleri görevler ile hastalık ve bakım süreçleri hakkında bilgilendirilmesini,

Hizmetlerin Kapsamı Hastaya, evde kullanması gereken tıbbi cihaz ve ekipmanlar konusunda, eğitim ve danışmanlık gibi hizmetlerin verilmesini, Gerekli görülen hallerde hastanın ilgili sağlık kuruluşuna ve/veya sağlık kuruluşundan evine naklini kapsar. Hizmetler, Bakanlığımıza bağlı olarak faaliyet gösteren eğitim ve araştırma hastaneleri, genel hastaneler, dal hastaneleri, ağız ve diş sağlığı hastaneleri/merkezleri ve toplum sağlığı merkezleri bünyesinde kurulan evde sağlık hizmet birimleri ile aile hekimlikleri tarafından sunulur. Evde sağlık hizmetleri, mesai saatleri içerisinde ve randevu usulüyle verilir.  Aile hekimlikleri, “Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği” hükümlerine göre; kendilerine bağlı olan kişilere, görev tanımları içerisinde yer alan evde sağlık hizmetlerini vermekle mükelleftirler.

Hizmet Talebi Başvuru; Hasta, hasta yakını, diğer kişi ve kurumlar tarafından 444 3 833 (444 EVDE) numaralı telefon hattı aranarak ya da “Evde Sağlık Hizmeti Başvuru Formu” doldurularak; TSM veya Aile Hekimlikleri aracılığıyla il koordinasyon merkezine yapılır. Hastaneden taburcu aşamasında olup evde sağlık hizmeti almasına karar verilen hastalar da müdavi hekim tarafından koordinasyon merkezine bildirilir.

Hizmet Talebi

Talebin Değerlendirilmesi Koordinasyon merkezi, yapacağı ön değerlendirme neticesinde taleplerini uygun görülen hasta için, ikamet ettiği yerin yakınlığını, sağlık hizmeti ihtiyacının düzeyini ve hasta yoğunluğunu dikkate alarak, uygun gördüğü birimi ya da hastanın kayıtlı olduğu AHB’yi görevlendirir. Görevlendirilen birim ya da AHB tarafından yapılan yerinde değerlendirme sonucunda; Başvurusu olumsuz neticelenenler ayrıntılı olarak bilgilendirilir. Hastanın evde sağlık hizmetine kabul edilip edilmediği koordinasyon merkezine ve kayıtlı olduğu aile hekimine de bildirilir. Hizmetin seviyesi, kapsamı, süresi vb. hususlarda ihtilafa düşülmesi halinde konu, komisyon marifetiyle karara bağlanır. Evde sağlık hizmetleri kapsamında olmayan başvuru sahipleri, koordinasyon merkezi tarafından, talep edilen hizmet ile ilgili kurum ya da kuruluşlara yönlendirilir.

YILLARA GÖRE EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ   2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Ulaşılan Toplam Hasta 16.651 124.085 244.961 380.814 510.352 693.648 722.723 Aktif Kayıtlı Hasta 80.388 139.214 186.666 218.353 272.934 279.677 Birim Sayısı 407 642 715 817 915 947 Araç Sayısı 78 793 956 1.128 1.111 1.251 1.324 Personel Sayısı 478 3.512 4.143 4.248 4.605 5.091 5.385

Personel ve Birim Durumu Şubat 2016 sonu itibariyle evde sağlık hizmetleri; 595 H Tipi birim (50’si E2-E3 hastanelerde konuşlanmış), 245 T Tipi birim, 107 D Tipi birim olmak üzere Toplam 947 birim, Bu birimlerde görevli olan toplam 5.385 sağlık personeli tarafından evde sağlık hizmeti verilmektedir. Birim ve personel sayısı içerisinde aile hekimlikleri bulunmamaktadır.

(Aile Hekimliği personeli hariç) Evde Sağlık Hizmetlerini Sunan Personel Sayılarının Yıllar İtibariyle Değişimi (Aile Hekimliği personeli hariç) ARALIK 2015

Evde Sağlık Hizmeti Sunulan Hastaların Hastalık Gruplarına Göre Dağılımı

Evde Sağlık Hizmeti Sunulan Hastaların Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 

TÜRKİYE’DE AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMASI

Aile Hekimliğinin Ana Amaçları Sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi Birey ihtiyaçları doğrultusunda koruyucu sağlık hizmetleri Kişisel sağlık kayıtlarının tutulması Kişilerin hizmetlere eşit erişimi

Aile Hekimi Kimdir? Kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini; Yaş, cinsiyet ve hastalık ayrımı yapmaksızın her kişiye kapsamlı ve devamlı olarak belli bir mekânda vermekle yükümlü gerektiği ölçüde gezici sağlık hizmeti veren tam gün esasına göre çalışan aile hekimliği uzmanı veya Sağlık Bakanlığı’nın öngördüğü eğitimleri alan uzman tabip veya tabiplerdir.

Aile Hekiminin Görev ve Sorumlulukları Başvuruyu yapan kişinin, her türlü sağlık sorununda ilk temas noktası Kişiye yönelik birinci basamak teşhis, tedavi, rehabilitasyon hizmetleri Danışmanlık hizmetleri Sağlığı geliştirilmesi ve koruyucu sağlık hizmetlerine yönelik hizmetler Hastalara yol göstermek ve onların haklarını savunmak Hastayı uygun sağlık hizmetlerine yönlendirerek, koordinatörlük yapmak Sağlık kayıtlarını tutmak ve güncellemek Sağlık hizmetine eşit ulaşımı sağlamak (Evde sağlık hizmetleri, Gezici ve yerinde sağlık hizmetleri)

Aile Sağlığı Elemanının Görevleri Kişilerin hayati bulgularını ölçmek ve kaydetmek. Aile hekiminin gözetiminde, talimatı verilen ilaçları uygulamak. Yara bakım hizmetlerini yürütmek. Tıbbi alet, malzeme ve cihazların hizmete hazır bulundurulmasını sağlamak. Poliklinik hizmetlerine yardımcı olmak, sevk edilen hastaların sevk edildiği kurumla koordinasyonunu sağlamak. Numune almak, eğitimini aldığı basit laboratuvar tetkiklerini yapmak veya aldığı numunelerin ilgili laboratuvar tarafından teslim alınmasını sağlamak. Gezici ve yerinde sağlık hizmetleri, sağlığı geliştirici ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk sağlığı ve üreme sağlığı hizmetlerini vermek, evde sağlık hizmetlerinin verilmesinde aile hekimine yardımcı olmak.

AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ VE AİLE HEKİMLİĞİ BİRİMİ (Bireysel, koruyucu ve birinci basamak teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri) Temel Hizmet Birimi : Aile hekimliği Birimi Aile Hekimliği Birimi (AHB): Bir aile hekimi ve en az bir aile sağlığı elemanından oluşur. Aile Sağlığı Merkezi (ASM): Bir veya daha fazla aile hekimi ile aile sağlığı elemanlarınca aile hekimliği hizmeti verilir.

AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMASINA AİT BAZI VERİLER (11.04.2016) Aile Hekimliği Birimi Sayısı 22.879 Aile Hekimi Sayısı 21.312 Aile Sağlığı Elemanı Sayısı 20.738 Aile Hekimi Başına Düşen Ortalama Nüfus 3.413 Gezici Sağlık Hizmeti Veren Birim Sayısı 7.630 Gezici Sağlık Hizmeti Verilen Nüfus 8.821.387 Kişi Başı Aile Hekimine Ortalama Müracaat Sayısı 2.63 Sözleşmeli hekim doluluk oranı (hekim) % 93 Aile sağlığı merkezi başına aile hekimliği birim sayısı ortalaması 3,15 HEDEF; aile hekimi başına 2.500 nüfus…

Yıllara Göre Geçiş Süreci

Ödeme Esasları Çalışılan gün sayısına göre, Kayıtlı kişi sayısı üzerinden, Sağlık hizmet ihtiyaçlarına göre farklı katsayılar uygulanarak, Gebe: 3,0 65 Yaş ve üstü: 1,6 Tutuklu ve hükümlü: 2,25 0-59 Ay: 1,6 Diğer: 0,79 ödeme yapılmaktadır.

Ödeme Esasları Sağlık hizmetinin erişilebilirliğini sağlamak için Nüfus, coğrafi ve hizmet açısından değişiklik gösteren yerlerde personel istihdamını teşvik etmek amacıyla Yerleşim yerinin koşullarına göre farklı ödenen ücretler ve değişen katsayılar ile ödemeler düzenlenmektedir.

Ödeme Esasları Koruyucu sağlık hizmetlerini iyileştirmek amacıyla ücrette kesinti yapılmakta, Gebe ve bebek-çocuk takibi ile aşılama oranları %98’in altına düştüğünde Ancak toplamda en fazla %20’ye kadar kesinti yapılabilmekte

Bilgi Sistemi İlk günden beri gelişmiş Bilgi İşlem altyapısı kullanılmaktadır «Aile Hekimliği Bilgi Sistemi-AHBS» Hizmet alan tüm vatandaşlara ait sağlıkla ilgili ve demografik veriler elektronik ortamda kayıt altına alınmakta, Merkez veri tabanlarında toplanan bu verilerden ihtiyaçlar doğrultusunda raporlanmakta, Veriler, istatistiki çalışmalarda, sağlık hizmetleri planlamalarında, ücret hesaplamalarında kullanılmakta.

Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarının Tür Ve Sayılarına Göre Dağılımı Birimler Genel Toplam (11.04.2016 ÇKYS Verileri) İlçe Devlet Hastanesi(E2=111 + E3=71) 182 Halk Sağlığı Laboratuvarı 83 Toplum Sağlığı Merkezi 970 Entegre Sağlık Hizmeti Sunan Merkez 44 Halk Sağlığı Merkezi 1 TSM Bünyesindeki Birimler Sağlık Evi 5553 Verem Savaş Birimi 181 AÇSAP 180 KETEM 159 Sağlıklı Yaşam Merkezi 19 Göçmen Sağlığı Birimi Trahom Savaş Birimi 6 Sıtma Savaş Birimi 37 Deri Zührevi Hastalıklar Birimi 11 Hemoglobinopati Tanı Birimi 29

Özellikli Sağlık Hizmetleri Sağlık hizmetine erişimi arttırmak ve daha nitelikli sağlık hizmeti sunmak adına; Kurum tabipliklerinde yetkilendirilmiş aile hekimliği, Cezaevi, çocuk ıslahevi, huzurevi, huzurevi yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezleri, engelli bakım ve rehabilitasyon merkezleri, korunmaya muhtaç çocukların barındığı çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları, gibi toplu yaşam alanlarına yerinde sağlık hizmeti, Uzak mahalle, belde, köy, mezra gibi yerleşim birimlerine gezici sağlık hizmeti, Mobil eczane uygulaması Evde sağlık hizmeti E1 – E2 rolündeki Entegre Hastaneler ve Entegre Sağlık Merkezlerinde 7/24 ve daha kapsamlı hizmet sunumu için entegre sağlık hizmeti Mesai saatleri dışında aile hekimliği hizmetlerinin verilebilmesi için nöbet uygulaması Halk Sağlığı Merkezleri

Toplum Sağlığı Merkezi (Topluma yönelik koruyucu sağlık hizmetleri) Bölgesinde yaşayan toplumun sağlığını geliştirmeyi ve korumayı ön plana alarak sağlıkla ilgili risk ve sorunları belirler; Sorunları gidermek için planlama yapar ve bu planları uygular, uygulatır; Birinci basamak koruyucu, iyileştirici ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini müdürlüğün sevk ve idaresinde organize eder; Bu hizmetlerin verimli şekilde sunulmasını izler, değerlendirir ve destekler; Bölgesinde bulunan sağlık kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlar.

Teşekkürler