İstanbul & 17 Mart 2016 SMMM ve YMM’DE SMMM ve YMM’DE DENETİM FAALİYETLERİNDE DENETİM FAALİYETLERİNDE SORUMLULUK KURALLARI VE ÇERÇEVESİ SORUMLULUK KURALLARI VE ÇERÇEVESİ Mustafa AKPINAR Gelir İdaresi Grup Başkanı

 Giriş,  3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu,  Meslek Mensupluğu,  Bağımsız Denetim,  SMMM ve YMM Disiplin Sorumluluğu,  SMMM ve YMM Mali Sorumluluk,  Sorumlulukta Önem Arz Eden Durumlar,  Tebliğler,  Yönetmelikler,  Değerlendirme,  Sonuç, SUNUM PLANI SUNUM PLANI

YMM VE SMMM SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELER  3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun 12 nci ve 48 inci maddesi,  213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 227 nci maddesi,  Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliği,  Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik Konuları, Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 20 nci maddesi,  Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 41 inci maddesi,  18 sıra No.lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği,  4 Sıra No.lu Vergi Beyannamelerinin Serbest Muhasebeci ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerce İmzalanması Hakkında Genel Tebliğ,  3568 Sayılı Kanun SM, SMMM ve YMM Genel Tebliğleri,  vb.

13 Haziran 1989 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan, 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Faaliyetleri bir meslek olarak tanımlanmıştır SAYILI KANUN KAPSAMINDA MESLEK MENSUPLUĞU MUHASEBEDENETİM TASDİK

Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin; Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço kâr-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak. Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, malî mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak. Yukarıdaki konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak. SMMM

Gerçek ve tüzelkişilere ait teşebbüs ve işletmelerin, Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, malî mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak, Yukarıdaki bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, malî tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak, Malî tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre inceleyerek tasdik etmek, Gerçek ve tüzelkişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin, YMM

YENİ TTK VE BAĞIMSIZ DENETİM YENİ TTK VE BAĞIMSIZ DENETİM muhasebe ve denetim 14/02/2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 660 sayılı KHK, ülkemiz ticari hayatına bir çok yenilikler getirmiş ve bu yeniliklerin en önemli hususlarından birisi de muhasebe ve denetim alanında olmuştur. ticari defterler bağımsız denetim Yeni Türk Ticaret Kanununda ticari defterler ve bağımsız denetim ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır. Uluslararası Denetim Standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre Yeni TTK ile getirilen düzenleme çerçevesinde; aktif ve ciro büyüklükleri ile çalışan sayısı bakımından belirli hadlerin üzerinde bulunan işletmelerin finansal tabloları denetçiler tarafından, Uluslararası Denetim Standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenecektir.

BAĞIMSIZ DENETİM & DENETÇİ Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları kurumunca yetkilendirilen kişiler veya ortakları bu kişilerden oluşan sermaye şirketleri Denetçiler, bağımsız denetim yapmak üzere, tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre ruhsat almış;

MESLEK MENSUPLARI MÜKELLEF

3568 SAYILI 3568 SAYILI SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK KANUNU 213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU 213 SAYILI VERGİ USUL KANUNUSORUMLULUK

  3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu (12. ve 48. Madde),   Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Disiplin Yönetmeliği, DİSİPLİN SORUMLULUĞU

  3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu (12. Madde),   213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 227. maddesi, MALİ SORUMLULUK

TASDİK VE TASDİKTEN DOĞAN SORUMLULUK 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 12. maddesi   Yeminli mali müşavirler, gerçek ve tüzelkişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin malî tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelediğini tasdik ederler.   Kanunları gereğince, kamu kurum ve kuruluşlarına verilen tasdik edilmiş mali tablolar, kamu idaresinin yetkili memurlarınca, tasdikin kapsamı ölçüsünde incelenmiş bir belge olarak kabul edilir.   Yeminli malî müşavirler yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. Yeminli malî müşavirler yaptıkları tasdikin kapsamını düzenleyecekleri raporda açıkça belirtirler. DOĞRULUK SORUMLULUĞU

TASDİK VE TASDİKTEN DOĞAN SORUMLULUK 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununun 12. maddesi (6552 sayılı Kanunla eklenen)   Yeminli mali müşavirlerin tasdikten doğan mali sorumlulukları ile disiplin sorumlulukları ayrı ayrı müstakil bir rapor ile tespit edilir. Bu kapsamda yeminli mali müşavir hakkında sorumluluk raporu yazılabilmesi için yeminli mali müşavirin yazılı savunması istenir. DOĞRULUK SORUMLULUĞU   Savunma isteme yazısının tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde savunma yapılmaması durumunda ilgili yeminli mali müşavir savunma hakkından vazgeçmiş sayılır.   Bu Kanun hükümlerine göre meslek icra edenlerin vergi kanunları ve diğer kanunlardaki sorumlulukları saklıdır.

Vergi Beyannamelerinin İmzalanması ve Yeminli Malî Müşavir Tasdik Raporları (213 Sayılı VUK, Mükerrer 227. Madde) Beyannameyi imzalayan veya tasdik raporunu düzenleyen meslek mensupları,   İmzaladıkları beyannamelerde,   Düzenledikleri tasdik raporlarında yer alan bilgilerin, Defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkan vergi ziyaına bağlı olarak salınacak vergi, ceza, gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar. VERGİ BEYANNAMELERİNİN İMZALANMASI VE YMM TASDİK RAPORLARINDAN DOĞAN SORUMLULUK UYGUNLUK SORUMLULUĞU

Yönetmeliğin 20 Maddesi ile Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluğu Tasdik işlemlerinden imza ve mühür kullanmak suretiyle tasdik yapan, tasdik raporu düzenleyen yeminli mali müşavirler, tasdik kapsamı ile sınırlı olmak üzere tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. YMM’ler inceledikleri ve sonucunda tasdik raporu düzenledikleri konu ve belgelerin gerçeği yansıtmaması ve doğru olmaması halinde, ziyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan 213 sayılı VUK ile 3568 sayılı Kanun hükümleri uyarınca mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur. Borçlar Kanunu'nun "Tam Teselsül" Bu sorumluluğun yerine getirilmesinde Borçlar Kanunu'nun "Tam Teselsül" hükümleri uygulanır. Tasdik amacıyla yapılacak inceleme ve denetlemelerde doğacak zararların hukuki sorumluluğu yeminli mali müşavire aittir. YMM’LERİN TASDİK EDECEKLERİ BELGELER, TASDİK KONULARI, TASDİKE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

MÜKELLEF YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK MESLEĞİ YMM GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI

18 SIRA NO.LU SM, SMMM ve YMM KANUNU GENEL TEBLİĞİ TASDİK RAPORU TANZİMİNDE SORUMLULUK   Beyanname ve eklerini tasdik eden YMM’ler, tasdik ettikleri beyanname ve eklerinde yer alan bütün bilgilerle bunların dayanağını teşkil eden defter kayıtları ve belgelerdeki bilgilerin doğruluğu ile beyannamesini tasdik ettikleri mükelleflerin sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanmasından sorumludurlar. Belgelerin yasal süresi içerisinde MSUGT’lara, Genel muhasebe kurallarına, Vergi mevzuatına, İlgili diğer mevzuata, uygun ve doğru olarak yasal defterlere kaydedilmesi ve mali tablolara aktarılması sorumluluk kapsamındadır.  mükelleflerin vergi ve benzeri mali yükümlülüklerinin doğru olarak hesaplanması  Bu bilgi ve belgeler esas alınarak mükelleflerin vergi ve benzeri mali yükümlülüklerinin doğru olarak hesaplanması YMM’lerin sorumluluğuna dahildir.   Bu çerçevede yeniden değerleme, amortisman tutarları, yatırım indirimi, her türlü istisna ve muafiyet tutarları ve benzeri tutarların vergi mevzuatı çerçevesinde doğru olarak tesbit edilmesi, aktif ve pasif kıymetlerin VUK hükümlerine uygun olarak değerlemelerinin yapılması, kaydi envanterin sağlanması ve randıman tespitlerinin yapılması YMM’lerin sorumluluğundadır.

3568 sayılı Kanunun 12 nci maddesi ve Vergi Usul Kanununun mükerrer 227 nci maddesi hükümleri uyarınca yeminli mali müşavirlerin yapmış olduğu incelemenin amacı, tasdik konusu işlemlerin doğruluğunu araştırmak ve tespit etmektir. Yeminli mali müşavirler, gerçek ve tüzelkişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelediğini tasdik ederler. Yeminli mali müşavirler yaptıkları tasdike ilişkin olarak, gerçek durumu tespit etmek için, her türlü belgeden yararlanmak ve Tasdik Yönetmeliği çerçevesinde, her türlü inceleme tekniklerini kullanmak zorundadırlar. Yeminli mali müşavirlerce söz konusu belgelerin sahte belge veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olup olmadığı araştırılacak, şüphelenilen durumlarda ilgililerin mükellefiyet kayıtları vergi dosyalarından ve diğer kamu idarelerinden bilgi alınarak tetkik edilecektir. İmza ve mühür kullanmak suretiyle tasdik yapan ve tasdik raporu düzenleyen yeminli mali müşavirler, tasdik kapsamı ile sınırlı olmak üzere tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. TASDİK RAPORU TANZİM EDEN YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL SORUMLULUĞU

Denetim elemanlarınca yapılacak vergi incelemesi sonucunda bir matrah veya vergi farkı ortaya çıktığı takdirde, denetim elemanları, yeminli mali müşavirlerin sorumluluklarının tespiti amacıyla, bulunan matrah veya vergi farkı ile yeminli mali müşavirlerin yukarıda belirtilen sorumlulukları arasındaki ilişkiyi raporlarında net ve açık bir şekilde ortaya koyacaklardır. Yeminli mali müşavirlerin sorumluluğunun çerçevesi belirlenirken tasdik edilen finansal tablo ve beyannamelerin ilgili mevzuat hükümlerine ve muhasebe sistemi uygulama genel tebliğlerine uygun olup olmadığı hususları denetim elemanlarınca değerlendirilecektir. Vergi dairelerince işleme konulmayan tasdik raporlarının gerçeğe aykırı hususlar içerdiğinin yapılan inceleme sonucunda tesbiti halinde, vergi ziyaı olmaması durumunda da disiplin sorumluluğu açısından değerlendirilecektir. Yeminli mali müşavirin disiplin sorumluluğunu gerektiren bir durumun tespit edilmesi halinde, denetim elemanları yeminli mali müşavirlerin yukarıda belirtilen sorumlulukları arasındaki ilişkiyi raporlarında net ve açık bir şekilde ortaya koyacaklardır. TASDİK RAPORU TANZİM EDEN YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL SORUMLULUĞU

Mükelleflerin beyannameleri, kendilerine 3568 sayılı Kanunun 2/A-a maddesinde belirtilen hizmetleri bir bütün olarak fiilen veren SM/SMMM’ler tarafından imzalanacaktır. Mükellef tarafından kendilerine ibraz edilen belgelerin, MSUGT’lar ile genel muhasebe kurallarına uygun ve doğru olarak yasal süresi içinde, kanuni defterlere kaydedilmesinden ve mali tablolara aktarılmasından sorumludurlar. Bilerek kullandıkları veya harici araştırmayı gerektirmeden sahte belge veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olduğu anlaşılabilen belgelerden de sorumludurlar. VERGİ BEYANNAMELERİNİ İMZALAYAN SM/SMMM’LERİN MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL SORUMLULUĞU

Miktar veya tutar itibariyle işletmenin faaliyet konusu veya iş hacmiyle mütenasip olmayan belgeler ile ticari örf ve teamüle uygun olmayan harcamalara ilişkin belgeler, SM/SMMM’lerin sorumluluğu kapsamındadır. SM/SMMM’ler belgelerin doğruluğunun tespitini mükelleften isteyebilirler. Mükellefin bir tespitte bulunmaması veya bu konuda SM/SMMM’lerin ikna olmaması halinde, keyfiyet, SM/SMMM’lerce beyanname verme süresi sonuna kadar ilgili vergi dairesine yazılı olarak bildirilecektir. Bu bildirimle birlikte SM/SMMM’lerin söz konusu belgelere ait sorumluluğu ortadan kalkacaktır. VERGİ BEYANNAMELERİNİ İMZALAYAN SM/SMMM’LERİN MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL SORUMLULUĞU

Beyannameleri imzalanan mükelleflerce ibraz edilen belgelerde yer alan bilgilerin, kanuni defterlere ve defterlerdeki bilgilerin mali tablolara uygunluğunun yanı sıra, beyannamelere eklenen temel mali tablolarda yer alan ve MSUGT’lara göre belirlenen Dönem Kâr/Zararı'nın doğruluğundan da sorumluluk mevcuttur. Sorumlulukları kapsamına giren yukarıda belirtilen işlemlerden dolayı bir vergi ziyaı ortaya çıktığı takdirde, beyannameyi imzalayan meslek mensubu sorumlu olacaktır. Bu sorumluluk, defterlerini tutmak, bilanço, gelir tablosu ve vergi beyannamelerini düzenlemek üzere hizmet sözleşmesi yapılan mükelleflere ait beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmeleri (e-beyanname) işlemlerinde de geçerlidir. VERGİ BEYANNAMELERİNİ İMZALAYAN SM/SMMM’LERİN MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL SORUMLULUĞU

ÖRNEK 1- ÖRNEK 1- Sehven dahi olsa yevmiye defterinde yer alan bir toplamın yanlış aktarılarak veya bir yevmiye işleminin yanlış hesaba kaydedilerek vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde ziyaa uğratılan bu vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olunacaktır. ÖRNEK 2- ÖRNEK 2- Faaliyet konusu dışında bir mal veya hizmet alımında bulunmuş olan işletmenin, bahse konu alışının muhasebeleştirilmesi sonucunda vergi ziayına sebebiyet verilmesi halinde, ziyaa uğratılan bu vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olunacaktır. ÖRNEK 3- ÖRNEK 3- Yanlış amortisman ayrılması, yabancı paranın hatalı değerlendirilmesi, yanlış karşılık ayrılması vb. nedenlerle vergi ziayına sebebiyet verilmesi halinde, ziyaa uğratılan bu vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olunacaktır. ÖRNEK 4- ÖRNEK 4- Gider faturasının mükerrer kayıt yapılması suretiyle, vergi ziayına sebebiyet verilmesi halinde, ziyaa uğratılan bu vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olunacaktır. VERGİ BEYANNAMELERİNİ İMZALAYAN SM/SMMM’LERİN MÜŞTEREK VE MÜTESELSİL SORUMLULUĞU

25 DOĞRULUK - UYGUNLUK - İLLİYET BAĞI DOĞRULUKUYGUNLUK 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun 12. maddesi 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 227 nci maddesi İLLİYET BAĞI Müşterek ve Müteselsil Sorumluluk

 Meslek mensupluğu, mevzuat kapsamında; mesleki kurallar, meslek ahlakı, tam bağımsızlık, tarafsızlık ve dürüstlük ilkeleriyle yerine getirilen ve işlerde de büyük dikkat ve özen gerektiren bir kamu hizmeti sunumudur.  Kamu ve başta vergi idaresi olmak üzere, mükellef arasında denge unsuru olmalarının yanı sıra, mevzuatta yer alan diğer iş ve işlemlerinde de eğitim ve tecrübeleri ile işletmelere ekonomik anlamda yön vermekte, denetim konusunda da sisteme önemli katkılar sunmaktadırlar.  Sorumluluk değerlendirmelerinde, amaç ve sahip olunan yetki ile kusur, illiyet bağı ve genel hukuk kuralları da göz önünde bulundurulmalıdır. SONUÇ

TEŞEKKÜR EDERİM *** 2016 *** Mustafa AKPINAR Gelir İdaresi Grup Başkanı Telefon: Web: