Dr. Bülent SÖNMEZ Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü TARIM ALANLARINDA ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE POLİTİKALARI

Tarımı Etkileyen Faktörler GTHB Stratejik Planı Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem Planı Tarım ve Gıda Güvenliği için Uygulamalar 1 Sunu Planı

9,1 7, Nüfus Artışı (Milyar kişi) Dünya Tarımını Etkileyen Faktörler Önümüzdeki 50 yılda alt sektörler itibariyle % daha fazla üretim yapılması gerekmektedir İklim Değişikliği Sıcaklık:2 ºC Verim:% 20–40 Beklenmektedir. Kaynak: FAO, IFPRI, GTHB Dünyada ve Türkiye'de Gıda Güvenliği Sunusu, 2013 Gıda fiyatlarında dalgalanmalar Buğday fiyatları : 3 kat Pirinç fiyatları : 2 kat Mısır fiyatları : 2 kat yılları arasında Küresel tarım ve gıda ticaretindeki büyüme 1,4 Trilyon Dolar Milyar Dolar Geçtiğimiz yüzyılda Dünya ortalama sıcaklığı 0,74 C artmıştır. Şayet; Dünyada açlık çeken insan sayısı 870 Milyon, (% 12,5) 500 Milyon kişi ise obezdir. (% 7) 2

3 Tarımsal Arazi Kullanımındaki Değişim Kaynak: FAO 2013; X.Kalkınma Planı, 2013; GTHB Verileri 2013; GTHB Gıda Güvenliği Sunusu 2013 Tarımda kullanılabilecek  İlave potansiyel arazi miktarı 1,8 milyar hektar,  Bu araziler özellikle Afrika’nın Aşağı Sahra bölümü ile Güney Amerika’da yoğunlaşmaktadır. Dünya Değişim % Tarım arazisi4,930 milyon ha4,911 milyon ha- 0,4 Türkiye Değişim % Tarım arazisi26,579 bin ha23,795 milyon ha- 14,6

5 Stratejik Alan 6 Stratejik Amaç 17 Stratejik Hedef 143 Performans Göstergesi GTHB Stratejik Planı 4

Çölleşme ve Erozyon Strateji Belgeleri Çölleşme ve Erozyon Eylem Planları Su Yasası Ulusal Havza Yönetim Stratejisi İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı Türkiye İklim Değişikliği Ulusal Bildirimleri Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesi Yerli Doğal Kaynakların Tarımsal Üretimde Kullanılması Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Tarımda Kullanılması Özel İhtisas Komisyonları Kalkınma Planları 5 GTHB Verilerinin Paylaşımı

Çölleşme ile Mücadele Ulusal Eylem Planı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 38 adet eylemden sorumlu: Tarım Reformu GM Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar GM Bitkisel Üretim GM Gıda ve Kontrol GM AB Dış İlişkiler GM 6

İşlevsel Amaçlar 1: Kamuoyu Oluşturma, Bilinçlendirme ve Eğitim Eylemler Çölleşme/Arazi Bozulumu Tarım arazilerinin ve meraların sürdürülebilir kullanımı konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi Çölleşme/Araz i Bozulumu Doğal kaynak kullanım alışkanlıkları, sosyo-ekonomik ilişkiler ve yenilikçi stratejilerin geliştirilmesi Belirlenecek strateji doğrultusunda bilinçlendirme çalışmalarının gerçekleştirilmesi Çölleşme/Ara zi Bozulumu Eğitim materyal ve programları Üretici eğitim programları Bilim ve Teknoloji Kurumları olarak ulaşılan insan sayısında artış sağlanması 7

İşlevsel Amaçlar 2: Ulusal ve Uluslararası Eşgüdüm ve İşbirliği Eylemler Çölleşme/Arazi Bozulumu Afrika, Orta Asya, Ortadoğu, Balkanlar ve Kafkasya Ülkelerine yönelik kuraklık, korumalı tarım, organik tarım gibi konularda ortaklık ve işbirliği BM, Uluslararası kuruluşlarla işbirliği Uluslararası süreçlere aktif katılım Çölleşme/Arazi Bozulumu Rio sözleşmesinin etkin şekilde uygulanabilmesi ve sinerjinin sağlanabilmesi için Ulusal Kapasite Eylem Planının (UKEP) etkin olarak uygulanması Rio Sözleşmesi başta olmak üzere ilgili uluslararası sözleşmelerin eşgüdümünü sağlayan faaliyetler 8

İşlevsel Amaçlar 3: Politik Çerçeve Eylemler Çölleşme/Arazi Bozulumu Toprak koruma projelerinin arazi bozulumu önceliklerini içermesinin sağlanması Ulusal eylem plan ve programlarına, ulusal ve bölgesel kalkınma planlarına, mekânsal planlara ve sektörel yatırım kararlarına/ programlarına dahil edilmesi Çölleşme/Arazi Bozulumu Hukuki, mali ve sosyo-ekonomik engeller, Farklı kanun ve yönetmeliklerdeki çakışma ve örtüşmeler, Çölleşme/Arazi Bozulumu Tarım ve Mera arazilerinin amaç dışı kullanımına yönelik gerekli mevzuat değişiklikleri, Mevzuatın uyumlaştırılması 9

İşlevsel Amaçlar 4: Bilim ve Teknoloji, İzleme ve Değerlendirme Eylemler Çölleşme/Arazi Bozulumu Tarımsal veri tabanının oluşturulması ve mera varlığının elektronik ortamda kayıt altına alınması (TARBİL, MERBİS, Arazi Parsel Tanımlama Sistemi Çölleşme/Araz i Bozulumu Bilimsel ve geleneksel bilgiler Tarım ve Mera konusunda ARGE projelerinin uygulamaya geçirilmesi Sürdürülebilir arazi yönetimine ilişkin desteklerin ve iyi uygulamaların izlenmesi Çölleşme/Ara zi Bozulumu Tarımsal Kuraklık Eylem Planı çerçevesinde kuraklık risk tahmini ve kriz yönetimi Tarım arazilerinin sürdürülebilir yönetimine dair ARGE çalışmalarının genişletilmesi 10

İşlevsel Amaçlar 5 Yönetsel Yapılanma ve Kurumsal Kapasite Geliştirme Eylemler Çölleşme/Arazi Bozulumu Sorunlu tarım arazilerinin tespiti ve iyileştirilmesi kapsamında AB Standartlarına uygun arazi kullanımlarının güncellenmesi Çölleşme/Arazi Bozulumu Kurum kapasitesinin artırılması Teknik personel kapasitesinin artırılması Eğitim programlarının hayata geçirilmesi Çölleşme/Arazi Bozulumu Birlik, dernek ve kooperatif gibi sivil toplum kuruluşlarının ve özel sektörün sürece katılımı 11

İşlevsel Amaçlar 6: Finansman Eylemler Çölleşme/Arazi Bozulumu Tarım arazilerinin sürdürülebilir kullanımı toprak ve su kaynaklarının korunmasına yönelik teşvik ve desteklerin yaygınlaştırılması (krediler, hibe); çevreyle dost tarımsal uygulama ve teknolojiler Çölleşme/Arazi Bozulumu Sürdürülebilir arazi yönetiminde en uygun metot ve teknolojilerin için araştırmalar yapılması Çölleşme/Arazi Bozulumu Uluslar arası fon kuruluşlarından mali destek sağlanması için projelerin geliştirilmesi ve ortaklıkların kurulması 12

İşlevsel Amaçlar 7: Sürdürülebilir Arazi Yönetimi Eylemler Çölleşme/Arazi Bozulumu Tarım arazilerinin tüm özellik ve yeteneklerinin tanımlanması, sınıflandırılması, veri tabanının oluşturulması Çölleşme/Arazi Bozulumu Tarım amaçlı arazi kullanım plan ve projelerinin uygulamaya geçirilmesi İklim dostu tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması (ÇATAK, İyi tarım, Organik tarım yapan üreticiler) Çölleşme/Arazi Bozulumu Biyolojik çeşitliliğin ve ekosistem hizmetlerinin korunması 13

Tarım ve Gıda Güvenliği Toprak, su ve biyolojik çeşitlilik gibi doğal kaynaklarımızın korunması ve sürdürülebilir kullanımı  Yasal düzenlemeler  Destekleme ve Yönlendirme Politikaları  Ar-Ge Projeleri ve Kapasite Geliştirme 14

Yasal Düzenlemeler Mera Kanunu (28/2/1998, Kanun No. 4342) Organik Tarım Kanunu ( , Kanun No. 5262) Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu (3/07/2005, Kanun No. 5403) Tarım Kanunu (25/4/2006, Kanun No. 5488) Biyogüvenlik Kanunu (26/3/2010, Kanun No. 5977) Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hk. Kanun (30/4/2014, Kanun No. 6537) 15

16 Sulama Destekleri Kaynak: GTHB Verileri, 2013 DesteklerProje SayısıAlan (da)Çiftçi Sayısı Basınçlı Sulama (% 75 hibe) Sulama Ekipman (%50 hibe) Bireysel Kredi Toplam

Toprak Analiz Destekleri Yıl Toprak Analizi Yapılan Alan (milyon ha) Azot* (ton) Fosfor* (ton) Potasyum* (ton) Toplam Tarım Alanı ve Potansiyel Gübre İhtiyacı Kaynak: BÜGEM, TRGM, TÜİK, 2014 * saf madde üzerinden hesaplanmıştır

18 Azotlu Gübre Kullanımı Kaynak: BÜGEM 2014, Toprak Gübre ve Su Kaynakları MAE, 2014 İhtiyacın üzerinde azotlu gübre kullanılan tarım havzaları; Kuzey Marmara, Karacadağ, GAP ve Doğu Akdeniz.

Aşırı Azotlu Gübre Kullanımının Önlenmesi Arazi toplulaştırması ve sulu tarım alanlarındaki artışın gübre kullanımında artışa neden olması beklenmektedir, İyi Tarım Uygulamaları yer altı ve yüzey sularında nitratın 50 mg/L geçmemesini öngörmektedir, Su kalitesi izleme çalışmalarının ise 2500 noktadan, 2015 yılında 4500 noktaya çıkarılması planlanmıştır. 19 Kaynak: TRGM 2014 Toplam Nitrata Hassas Bölgeler Nehir Havzaları

21 Ülkesel Toprak Organik Karbon Bilgi Sistemi 20

Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Programı ( ) Bileşenler 1)Mevcut Sulama Altyapısının Modernizasyonu ve Etkinliğinin Artırılması, 2)Suyun Bilinçli Kullanımı İçin Tarım Üreticilerine Yönelik Eğitim ve Yayımın Artırılması 3)Destekleme Politikalarının Su Kısıtı Esas Alınarak Gözden Geçirilmesi, 4)Su Havzaları Bazında Su Bütçesi Çalışmaları Yapılması, 5)Sulamada Kurumsal Yapıların Etkinleştirilmesi. 21

TOPRAK BEREKETTİR