Bir kavramın i ş aret etti ğ i herhangi bir varlıkta bir özelli ğ in bulunup bulunmadı ğ ını ifade etmenin tek yolu önerme kurmaktır. Yani öznesiyle yüklemi arasında ba ğ bulunan bir cümle kurmaktır. Dolayısıyla önerme; özne ve yükleme sahip, en az iki terimden olu ş an ve bir ba ğ ıntıyı içeren cümlelerdir.

En az iki terimden olu ş ması gerekir. Bir do ğ ruluk de ğ eri ta ş ımalı. Bir yargıda bulunması gerekir Terimlerin bir ba ğ la ba ğ lanması gerekir. Soru,emir,istek-arzu,dua cümleleri önerme de ğ ildir!!! Her önermede yüklenilen,yeklenen ve ba ğ vardır. Ör: insan canlı - dır. (Yüklenilen) (yüklenen) (ba ğ )

Örnekler: Ka ğ ıdı bırak! 2+2=5 Neden ders çalı ş mıyorsun? Kalemin ucu kırıktır. A ğ aç ye ş ildir. Bazı günler bulutludur. Ke ş ke üniversiteyi kazansam! Dünya yuvarlaktır. Ya ğ mur ya ğ arsa ekinler büyür. Sava ş kötüdür. Karde ş inle sava ş ma artık!

Örnekler: Ka ğ ıdı bırak! (önerme de ğ il) 2+2=5 Neden ders çalı ş mıyorsun? (önerme de ğ il) Kalemin ucu kırıktır. A ğ aç ye ş ildir. Bazı günler bulutludur. Ke ş ke üniversiteyi kazansam! (önerme de ğ il) Dünya yuvarlaktır. Ya ğ mur ya ğ arsa ekinler büyür. Sava ş kötüdür. Karde ş inle sava ş ma artık! (önerme de ğ il)

a) Olumlu önerme: bir önermede yüklem onaylanıyorsa önerme olumludur. Ör: hava bugün açıktır. / Tahta beyazdır./deniz mavidir. b)Olumsuz önerme: Bir önermede yüklem olumlanmıyorsa, yani olumsuzlanıyorsa önerme olumsuzdur. Ör: Hava bugün açık de ğ ildir./tahta beyaz de ğ ildir./deniz mavi de ğ ildir.

a)Tümel Önerme: önermenin öznesi, bir sınıfın bütün üyelerini içine alıyorsa tümeldir. Ör: Bütün ö ğ renciler insandır. (A) Hiçbir canlı ölümsüz de ğ ildir. (E) b)Tikel önerme: Önermenin öznesi bir sınıfın belli üyelerini içine alıyorsa tikel önermedir. Ör: Bazı insanlar sporcudur. (I) Birçok insan duyarlı de ğ ildir.(O) c) Tekil önerme: önermenin öznesi tek bir bireyi i ş aret eder. Ör: Ahmet ba ş arılıdır. Ay ş e evli de ğ ildir.

a)Basit önerme : tek yargı bildiren önermelerdir. Bu önermelerde ba ğ kaldırılınca geriye sadece iki terim kalır. Ör: İ nsan canlı-dır./ Tebe ş ir beyaz-dır./ su temiz- dir. b) Bile ş ik önerme: Birden fazla yargı içeren önermelerdir. Bile ş ik önermeler ikiye ayrılır: b1) Bile ş ikli ğ i açıkça belli olan önermeler: Bu önermeler, birden fazla yargı içerdikleri ş ekil bakımından açıkça görülen önermelerdir.

a)Ko ş ullu önermeler: Yargının ko ş ula ba ğ lı oldu ğ u önermelerdir.  Biti ş ik ko ş ullu önerme: Bu önermelerde yargı bir ko ş ula ‘’ ise,-se, -sa, -ce, ca’’ eklemleriyle ba ğ lanır. Ön ve art bile ş enler birbirine yakınla ş tırılır veya uzakla ş tırılır. Ör: Ahmet ders çalı ş ır ise sınıfını geçer. (yakınla ş tırılmı ş ) Ö ğ retmen döverse ö ğ renci dersi sevmez.(uzakla ş tırılmı ş )  Ayrık ko ş ullu önerme: Bu önermelerde yargı bir ko ş ula ‘’ veya, ya, ya da ‘’ eklemleriyle ba ğ lanır. Ön ve art bile ş enlerin birbirini yok etme durumu vardır. Ör: Ya ğ mur veya kar ya ğ acak./ Ya aklı yok yada bizi kandırıyor.

Birbirine ‘’ ve, hem…hem, ne… nede ‘’ eklemleriyle ba ğ lı olan önermelerdir. Olumlu veya olumsuz olarak kurulabilirler. Ör: Hem İ stanbul hem de Ankara güzeldir. c) Ekli önerme: ‘’ fakat, lakin, ama,’’ gibi eklemler ile ba ğ lı olan önermelerdir. Ör: Ali çalı ş kan fakat; zeki biri de ğ ildir. d) Nedenli önerme: birbirine neden bildiren sözcükle ba ğ lanmı ş önermelerdir. Ör: Yerler ıslak çünkü su döküldü. Ders çalı ş amadım çünkü elektrikler kesikti.

Bu önermelerin bile ş ikli ğ i ş eklen belli olmaz. Anlamlarından iki önerme içerdi ğ i anla ş ılır. Dörde ayrılır: 1)Kar ş ıla ş tırmalı önerme: Bir fikri kar ş ıla ş tırma yoluyla ifade eden önermelerdir. Ör: Türkiye Suriye’den faklı de ğ ildir./Matematik,kimyadan daha zevkli bir derstir. 2)Çıkarmalı önerme: Önermenin konusunun kaplamına girenleri dı ş arda tutarak di ğ erleri hakkında yargıda bulunmamıza yarayan önermelerdir. Ör: Pazartesi hariç her gün erken uyanırım. Sibel ve Hasan haricindekiler çok düzenlidir.

3) Sınırlandırıcı önerme: Zamanı sınırlandırarak yargıda bulunan önermelerdir. Ör: Bu okul, sekiz yıldır faaliyettedir. Bir haftadır yüzü hep güleçtir. 4) Özgüllü önerme: Yüklemin yalnızca belirtilen özneye ait oldu ğ unu belirten önermelerdir. Ör: Yalnız Mustafa Rusça bilir. Yalnız Furkan ders çalı ş tı.

Kiplik: Bir önermenin i ş aret etti ğ i ş eyin, gerçek, zorunlu veya mümkün olup olmaması halidir. Üçe ayrılır: a)Yalın (assertorik) önerme: Do ğ rulu ğ u veya yanlı ş lı ğ ı deney-gözleme dayalı olan önermelerdir. Olgulara dayalıdır. Ör: Ay Dünya’nın uydusudur./bitkiler fotosentez yapar. b)Zorunlu (apodiktik) önerme: Mutlak bir do ğ rulu ğ a sahip önermelerdir.yanlı ş lanması mümkün de ğ ildir. Ör: üçgenin iç açıları toplamı 180’dir. c)Mümkün (problematik)önermeler: Bir olasılı ğ ı ifade eden önermelerdir. Ör: Yarın mutlu bir gün olabilir./piyango sana da çıkabilir.

Tek bir önermeye dayanarak yapılan çıkarımdır. Do ğ rudan çıkarım, kar ş ı olma ve döndürme olmak üzere iki grupta incelenir:

Aynı terimlerden yapılmı ş iki önerme nitelik-nicelik yada hem nitelik hem nicelik bakımından farklılık gösteriyorsa bu iki önerme arasında kar ş ı olma ili ş kisi vardır.

Konu ve yüklemi aynı olan iki tümel önerme nitelik bakımından farklı olursa üst kar ş ıt olur. Ör: Bütün kanatlılar ku ş tur.(A) Hiçbir kanatlı ku ş de ğ ildir.(E) Ör: Hiçbir insan canlı de ğ ildir.(E) Bütün insanlar canlıdır.(A)

Konu ve yüklemleri aynı olan iki tikel önerme nitelik bakımından farklıysa alt kar ş ıt olur. Ör: Bazı kanatlılar ku ş tur. (I) Bazı kanatlılar ku ş de ğ ildir(O) Ör: Bazı üçgenler ikiz kenardır (I) Bazı üçgenler ikizkenar de ğ ildir(O)

Konu ve yüklemi aynı olan iki önerme nicelik bakımından farklı, nitelik bakımından aynıysa altıktır. Ör: Bazı bitkiler ta ş de ğ ildir. (O) Hiçbir bitki ta ş de ğ ildir.(E) Ör: bütün bitkiler canlıdır.(A) bazı bitkiler canlıdır(I)

Konu ve yüklemi aynı olan iki önerme hem nitelik hem de nicelik bakımından farklı ise çeli ş iktir. Ör: bütün insanlar ş airdir(A) bazı insanlar ş air de ğ ildir(O) Ör: hiçbir çiçek kokulu de ğ ildir(E) Bazı çiçekler güzel kokuludur(I)

Bir önermenin niteli ğ ini de ğ i ş tirmeden öznesini yüklem, yüklemini özne yapmaktır. İ kiye ayrılır :

Bir önermenin olumlulu ğ una,olumsuzlu ğ una do ğ rulu ğ una-yanlı ş lı ğ ına dokunmadan yüklemini özne,öznesini yüklem yapmaktır. Ör: Bütün serçeler ku ş tur (A) bazı ku ş lar serçedir (I)

 tümel olumlu- tikel olumlu olur  Tümel olumsuz- tümel olumsuz  Tikel olumlu- tikel olumlu  Tikel olumsuz- olmaz

Bütün serçeler ku ş tur (A) Bazı ku ş lar serçedir (I) Hiçbir insan ta ş de ğ ildir(E) Hiçbir ta ş insan de ğ ildir(E) Bazı hayvanlar memelidir(I) Bazı memeliler hayvandır(I) Bazı insanlar filozoftur (O) Düz döndürmesi olmaz!!

Bir önermenin olumlulu ğ una,olumsuzlu ğ un, do ğ rulu ğ una yanlı ş lı ğ ına dokunmadan öznesinin kar ş ıt halini yüklem, yükleminin kar ş ıt halini özne yapmaktır.

 Tümel olumlu-tümel olumlu  Tümel olumsuz-tikel olumsuz  Tikel olumlu- olmaz  Tikel olumsuz- tikel olumsuz

Her insan ölümlüdür (A) Her ölümlü olmayan insan olmayandır (A) Hiçbir deniz göl de ğ ildir (E) Bazı göl olmayanlar deniz olmayan de ğ ildir(O) Bazı çiçekler menek ş edir (I) Ters döndürmesi olmaz!! Bazı insanlar ö ğ retmen de ğ ildir (O) Bazı ö ğ retmen olmayanlar insan olmayan de ğ ildir(O)