TÜRK VERGİ SİSTEMİ 1. ÜNİTE: Gelir Vergisi: Konu, Gelir Kavramı, Mükellefiyet, Ticari Kazançlar (Bilanço Esası) Doç. Dr. İrfan TÜRKOĞLU Zirve Üniversitesi Hukuk Fakültesi

TÜRK VERGİ SİSTEMİNİN TARİHÇESİ OSMANLI DÖNEMİ VERGİ SİSTEMİ ŞER’İ VERGİLER ÖRFİ VERGİLER Müslümanlardan Alınan Vergiler Zekat Öşür Gayri Müslimlerden Alınan Vergiler Cizye Haraç

CUMHURİYET SONRASI DÖNEM 1923 Öşür Vergisi (%25) Temettü Vergisi (Gelir) Müsakkafat Vergisi (Bina) Ağnam Vergisi (Hayvan) 1925 Aşar Kaldırıldı 1926 Kazanç Vergisi 1942-1943 Varlık Vergisi 1949 GVK-KVK (5421 SK-5422 SK) 1959 VİVK 1961 GVK (193 SK), 1963 MKTV, 1964 DVK - HK, 1970 EVK 1984 KDVK 2002 ÖTV 2006 Kurumlar Vergisi (5520)

. TVS VERGİLERi HARCAMALAR SERVET ÜAV ÜAV GELİR ÜA V Gelir V (7 Unsur) Kurumlar V HARCAMALAR ÜAV KDV ÖTV Gümrük V BSMV DV Değerli KV Harçlar ÖİV SERVET ÜAV MTV Emlak V VİV

VERGİ GELİRLERİ KOMPOZİSYONU DOLAYSIZ VERGİLER DOLAYLI VERGİLER GELİR VERGİSİ (% 30) HARCAMA VERGİSİ (%68) SERVET VERGİSİ (%2)

GELİR VERGİSİNDE MÜKELLEFLER TAM MÜKELLEF Hem Türkiye’deki geliri hem de Türkiye dışındaki geliri vergilendirilir. DAR MÜKELLEF Sadece Türkiye’deki geliri vergilendirilir 6

GELİR VERGİSİNDE MÜKELLEFLER TAM MÜKELLEFİYET ÖLÇÜSÜ İKAMETGAH İLKESİ Türkiye’de yerleşmiş olanlar: İkametgahı Türkiye’de olanlar Devamlı 6 aydan fazla oturanlar 6 aydan fazla kalsalar da tam mükellef sayılmayanlar: Geçici görevle veya tahsil, tedavi, seyahat amacıyla Türkiye’ye gelenler TABİYET İLKESİ Resmi veya Özel Teşekküllerin Yurt dışı temsilciliklerinde çalışanlar 7

ÇİFTE VERGİLENDİRMENİN ÖNLENMESİ Çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşmaları yapmak İç hukuka göre sınırlı mahsup yöntemi uygulamak 8

GELİR VERGİSİNDE MÜKELLEFLER DAR MÜKELLEFLER Türkiye’de Yerleşmiş Olmayan Gerçek Kişiler Yabancı Uyruklu olanlar 6 aydan fazla yurt dışında oturumu olan Türk Vatandaşları DAR MÜKELLEFLERİN VERGİLENDİRİLMESİ Tam Mükelleflerle ilgili düzenlemeler dar mükellefler için de uygulanır. Öncelikle Çifte Vergilendirmeyi önleme anlaşmasına bakılır. 9

GELİRİN ÖZELLİKLERİ GVK Mad.1: “Gelir bir gerçek kişinin, bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır” GERÇEK KİŞİ TARAFINDAN ELDE EDİLMİŞ OLMALI DIR GELİR BİR TAKVİM YILI İÇİNDE ELDE EDİLMİŞ OLMALIDIR GELİR ELDE EDİLMİŞ OLMALIDIR. KAZANÇ ve İRATLARDAN OLUŞUR. GELİR KAZANÇ VE İRATLARIN SAFİ (Masraf Düşülür) ve GERÇEK (Zarar Düşülür) TUTARIDIR. 10

GELİRİN ÖZELLİKLERİ GERÇEK KİŞİ TARAFINDAN ELDE EDİLMİŞ OLMALI Koll. Şti Gelir Vergisi AKŞ Gelir Vergisi Komandite O. Ticari Kazanç Komanditer O. MSİ PKŞ Komandite O. Ticari Kazanç Komanditer O. Kurumlar Vergisi Adi Ş. Gelir Vergisi 11

GELİRİN ÖZELLİKLERİ GELİR BİR TAKVİM YILI İÇİNDE ELDE EDİLMİŞ OLMALIDIR. İstisna: İnşaat ve Onarım İşleri GELİR ELDE EDİLMİŞ OLMALIDIR. Tahsil İlkesi : ÜCRET, GMSİ, MSİ, SMK, DKİ (GVK: 67/7) Tahakkuk İlkesi : TİCARİ ve ZİRAİ KAZANÇ (GVK: 85/3) GELİR KAZANÇ VE İRATLARDAN OLUŞUR GELİR KAZANÇ VE İRATLARIN SAFİ (Masraf Düşülür) ve GERÇEK (Zarar Düşülür) TUTARIDIR. 12

GELİR VERGİSİNE KONU OLAN KAZANÇ ve İRATLAR Ticari Kazanç Teşebbüs Tahakkuk İlkesi Kaynak T. Zirai Kazanç Teşebbüs Tahakkuk İlkesi Kaynak T. MSİ Servet Tahsil İlkesi Kaynak T. GMSİ Servet Tahsil İlkesi Kaynak T. SMK Emek Tahsil İlkesi Kaynak T. Ücret Emek Tahsil İlkesi Kaynak T. DKİ Sui Generis Tahsil İlkesi Net Artış T.

TİCARİ KAZANÇ KAVRAMI Her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazançlar ticari kazançtır. Gerçek Usul, Basit Usul ve Esnaf Muaflığı uygulanır. Gerçek Usul Bilanço Esası İşletme Esası 14

BİLANÇO ESASINA TABİ OLANLAR BİRİNCİ SINIF TÜCCARLAR VUK 177’de sayılmış, Her Türlü Ticaret Şirketleri: AŞ, LTD ŞTİ, PKŞ : KV Mükellefi KOLL, AKŞ : GV Mükellefi Her türlü ticari ve sınai faaliyetten doğan kazançlar ticari kazançtır. Kendi İstekleri ile Bilanço Usulünü Seçenler Yıllık Alım Satım Tutarları bu maddede belirtilen tutarları aşanlar (160-220,88). 15

BİLANÇO ESASINDA TİCARİ KAZANCIN TESBİTİNDE ESAS ALINAN DEFTERLER YEVMİYE DEFTERİ (Günlük Defter) DEFTERİ KEBİR ENVANTER DEFTERİ BİLANÇO 16

BİLANÇO ESASINDA TİCARİ KAZANCIN TESBİTİ TİCARİ KAZANÇ = (Dönem Sonu Öz Sermayesi + Çekilenler) – (DBÖS + İlave Edilenler + Giderler) ÖZ SERMAYE = AKTİF TOPLAMI – BORÇLAR (Sermaye + Yedek Akçe + Kar) (Karşılıklar + Amortisman) İşletmeye İlave Edilen (–) ve İşletmeden Çekilen (+) Değerlerin Dikkate Alınması GİDERLERİN DÜŞÜLMESİ (GVK:40) GİDER KABUL EDİLMEYEN ÖDEMELER (GVK:41) AMORTİSMAN ve DEĞERLEME HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI EĞİTİM ve ÖĞRETİM İŞLETMELERİNDE İSTİSNA (5 Dönem) 17

Teşekkür ederim.....