GİRİŞ

Takip edeceğimiz kitapta kuramlara ait temel kavramlar, danışma amaçları, süreci, danışan-danışman ilişkisi, danışma uygulamalarında kullanılan yöntemler ele alınacaktır. Her bir kuram insan davranışlarını anlamada katkı sağlamaktadır.

Ampirik Geçerlik İyi bir kuram bazı ampirik desteğe sahiptir (Maddi, 1996). Bilim insanı-uygulayıcı modeli bakımından, bu zaten böyledir. Buradaki soru şudur: Ampirik destek nasıl olur?

Danışma ve danışma psikolojisindeki kuram araştırmaları pek çok yaklaşımın danışanların gelişmesine ve onları terapiye getiren sıkıntılarını halletmelerine yardımcı olur. Bu kitapta her bir kuramsal görüşü aktardıkça, bu yaklaşıma ilişkin araştırma özetlerini de sunacağım.

Ekonomiklik Verileri en yalın biçimde açıklamak, en iyisidir.

Teşvik Edicilik En iyi kuramlar, insanları düşünmeye, yazmaya ve araştırmaya teşvik eder.

Pratiklik Pratiklik, uygulanabilir olmak demektir.

ÖYLEYSE BİR KURAMI NASIL SEÇECEĞİM? Önce kuramları bilmelisiniz. Kuram kitapları bunun için yazılmıştır. Bir kere temel kuramları anladıktan sonra, bu konuda iyi bir yol almış olacaksınız.

Ben bilişsel davranışçı modeli temel almaktayım Birey merkezli yaklaşımın temel kavramlarını benimsemekteyim. Psikososyal gelişim kuramının yaşamda karşılığını görmekteyim. Başarılı kimliğe giden yolda Glaser’ın modeli okul danışmanlığında karşımıza çıkmaktadır.

Danışman ve danışan ilişkisini göz ardı ederek kuramın uygulanması etkili olmaz. Etkili psikolojik danışman, danışanıyla etkili ilişki kurabilen, kendi yaşantısını kontrol edebilen ve danışanın gereksinimlerine en uygun teknikleri belirleyebilen kişidir. Teknikleri önce kendi üzerinizde deneyin.

PSİKANALİTİK TERAPİ Sigmund Freud. Davranışların altında bilinçaltının etkisini vurgular. Hayatın ilk altı yılında olanların kişilik gelişimindeki önemini belirtir.

ADLER TERAPİ Alfred Adler, sorumluluk almayı, amaç belirlemeyi, kişinin kendi seçimlerinin önemini vurgular.

VAROLUŞÇU TERAPİ Viktor Frankl, Rollo May, Irvin Yalom. Kesin çizgilerdeki terapi anlayışına karşı çıkar. Bireyin kendi geleceğini şekillendirme gücüne inanır. Danışmada özgürlük ve sorumluluk kavramlarına vurgu yapar. Danışman ve danışan ilişkisine vurgu yapmaktadır.

BİREY MERKEZLİ TERAPİ Carl Rogers, bireyin kendi problemlerini kendisi çözeceğine inanılır. Sorumluluk danışandadır. Danışman sorunlarını çözmesinde danışana yardımcı olur.

GESTALT TERAPİ Fritz ve Laura Perls. Bireyin farkındalığının artması ve kişilik bütünlüğüne ulaşmasının önemini vurgular. Beden ve zihni birlikte işlevde bulunmasını hedefler.

DAVRANIŞÇI TERAPİ Skinner, Bandura. Davranış problemlerinin çözümünde öğrenme ilkelerini uygular.

BİLİŞSEL DAVRANIŞSAL TERAPİ Albert Ellis, Beck. Düşünme sistemlerini vurgular. Danışman ve danışan etkin olarak rol alır.

GERÇEKLİK TERAPİSİ William Glaser. Bireyin dayanıklılığını vurgular. Danışanların gerçekçi ve sorumlu davranışları başarıya ulaşmalarına temel etkendir.

FEMİNİST TERAPİ Kadınların psikolojik olarak baskı altında tutulduğunu belirtir. Cinsiyetle birlikte tüm ayrımcılık tutumlarına karşıdır.

POST MODERN YAKLAŞIMLAR Sosyal yapısalcı, çözüm odaklı ve öyküsel terapi. Tek bir doğrunun olmadığı, gerçeğin insanlar arasındaki etkileşime bağlı olarak oluşturulduğunu ileri sürer. Kişi kendi yaşamı konusunda uzmandır. Değişim ancak kişinin kendisi yoluyla gerçekleşir.