DOKU VE ORGAN TRANSPLANTASYONU

... konulu sunumlar: "DOKU VE ORGAN TRANSPLANTASYONU"— Sunum transkripti:

1 DOKU VE ORGAN TRANSPLANTASYONU
KAN GRUPLARI TRANSFÜZYON; DOKU VE ORGAN TRANSPLANTASYONU Kan fizyolojisi (4)

2 KANIN ANTİJENİK NİTELİĞİ VE BAĞIŞIKLIK REAKSİYONLARI
insandan insana kan transfüzyonunun bazı vakalarda başarılı olup bazı vakalarda başarılı olmaması bunun nedeni çözüm önlem alınmazsa neler olabilir? Kan fizyolojisi (4)

3 Kan hücrelerinde antijenlerin çeşitliliği:
kan hücreleri membranlarında yüzey antijenleri bulunur. glikolipid veya gikoprotein yapısında 30 kadarı antijen antikor reaksiyonu yapabilir: transfüzyon reaksiyonları 300’den fazla az etkili, yaygın olmayan antijenler: genlerin kalıtımını araştırma (annelik, babalık, ırk belirlenmesi vs.) Kan transfüzyonunda önemli olan antijen sistemleri: O-A-B antijen sistemi ve Rh sistemidir. Kan fizyolojisi (4)

4 A VE B ANTİJENLERİ “AGLUTİNOJENLER”
O-A-B KAN GRUPLARI A VE B ANTİJENLERİ “AGLUTİNOJENLER” Eritrositlerde A veya B antijeni ya da her ikisi birden olabilir. serumda anti-A ve anti-B bulunması Tablo Kan fizyolojisi (4)

5 Kan fizyolojisi (4)

6 Kan fizyolojisi (4)

7 Çeşitli yaşlarda aglütinin titresi:
AGLÜTİNİNLER Çeşitli yaşlarda aglütinin titresi: 10 yaşına kadar artar, sonra azalır ( Şekil) Plazmadaki aglütininlerin kaynağı: IgM ve IgG yapısında neden oluşuyorlar: besin, bakteri vb. ile alınma? yanlış kan transfüzyonu ® antikor oluşumu, bu görüşü destekler. Kan fizyolojisi (4)

8 Figure 35-1 Average titers of anti-A and anti-B agglutinins in the plasmas of people with different ages.

9 TRANSFÜZYON REAKSİYONLARINDA
AGLÜTİNASYON OLAYI antikor-eritrosit etkileşimi ® kümeleşme küçük damar tıkanıklığı fagositoz ve Hb’in serbestleşmesi Transfüzyon reaksiyonlarında hemoliz: Ani hemoliz, nadir, kompleman sistemi aktivasyonu, yalnız IgM tipi antikorlar (hemolizinler) Kan fizyolojisi (4)

10 KAN GRUBU TAYİNİ Tablo 7-2. Kan grupları, çeşitli kan gruplarında hücrelerin anti-A ve anti-B aglütininleriyle aglütinasyonu görülmektedir. Kan fizyolojisi (4)

11 O-A-B grublarından farkı: antikorlar
Rh KAN GRUPLARI O-A-B grublarından farkı: antikorlar O-A-B kan grubunda kendiliğinden oluştuğu halde Anti-Rh antikorları ancak karşılaşmadan sonra olur. Rh antijenleri: C,D,E,c,d,e Bir kişide C varsa c yoktur ya da tersi. Bir kişide yalnız bir tanesi bulunur. Kan fizyolojisi (4)

12 D antijenleri en antijenik en yaygın bu nedenle D + Þ Rh +
Beyaz ırkta: Rh + %85 (siyah ırkda %95-100) Rh - %15 (siyah ırkda %0-5) Kan fizyolojisi (4)

13 Rh faktörleri yönünden kan grubu tayini: aynı O-A-B grupları gibi
ancak 4-6 tip anti-Rh antikoru kullanılır. Anti-D ile aglütinasyon en önemlisi. aglütinasyon zayıf, bir miktar protein eklenebilir (eritrositlere tutunan antikorlar arasında çapraz bağlar oluşturma). Kan fizyolojisi (4)

14 Anti-Rh aglütininlerinin oluşumu:
Rh BAĞIŞIKLIK CEVABI Anti-Rh aglütininlerinin oluşumu: Rh (-) kişiye Rh (+) kan verilirse, 2-4 ay sonra kanda antikor titresi artar. Tekrar karşılaşma ile kişi “aşırı duyarlı” hale gelir, yani kanda çok yüksek titrede anti-Rh aglütinini oluşur. Rh transfüzyon reaksiyonlarının özellikleri: Genellikle ilk yanlış transfüzyonda herhangi bir reaksiyon olmaz. Bazen 2-4 hafta sonra oluşan antikorlarla reaksiyon gelişebilir. İkinci kez yanlış kan verilirse ciddi reaksiyon ortaya çıkar. Kan fizyolojisi (4)

15 Eritroblastosis fötalis: Anne Rh (-) Baba Rh (+) (%55 heterozigot, Rr)
Çocuk Rh (+) (%25) (şekil) Sıklık: İlk Rh (+) bebekde genellikle bir şey olmaz. İkinci Rh (+) bebekde anne “duyarlı” olduğundan %3 Üçüncü Rh (+) bebekde %10 eritroblastosis fötalis görülebilir. Annenin antikorlarının çocuğa etkisi: aglütinasyon, hemoliz, makrofajlarda Hb ® bilirübin (sarılık) Kan fizyolojisi (4)

16 Baba (Rh +) Anne (Rh -) RR Rr rr R r r R Rr Rr rr Bebek (Rh +) (Rh +)
homozigot heterozigot RR Rr rr R r r R Rr Rr rr Bebek (Rh +) (Rh +) (Rh -) Kan fizyolojisi (4)

17 Eritroblastosisin klinik tablosu: yenidoğan sarılıklı doğar. anemikdir
anneden gelen anti-Rh antikorlar doğumdan sonra 2 ay daha dolaşımda kalır ve agglütinasyona devam eder. hızlı yıkıma karşı hızlı yapım Þ kc. ve dalak büyümesi çekirdekli genç eritroblastlar dolaşıma geçer. prognoz: genellikle ağır anemiden ölüm yaşarsa ağır mental bozukluk ya da nöronlarda bilirübin birikmesi sonucu motor alanların haraplanması ile kern ikterus. Kan fizyolojisi (4)

18 Eritroblastosisli bebeğin tedavisi:
Bebeğin kanı Rh (-) bir kanla değiştirilir. 400 ml kan, 1.5 saatte İlk haftalarda bir kaç kez tekrarlanır. Bilirübin ¯, kern ikterus gelişmesi önlenir. Anneden geçen antikorlar 6 haftadan uzunca bir sürede haraplanır. Korunma için anneye: doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde anti-D antikorları (RhoGAM, intramusküler) verilir. Çocukdan gelebilecek Rh + eritrositleri bloke edip annede antikor oluşumunu önlemek için. Kan fizyolojisi (4)

19 M, N, S, s, P, Kell, Lewis, Duffy, Kidd, Diego, ve Lutheran
DİĞER KAN FAKTÖRLERİ M, N, S, s, P, Kell, Lewis, Duffy, Kidd, Diego, ve Lutheran transfüzyon reaksiyonuna neden olmazlar. akademik ve hukuksal açıdan önem taşırlar. Adli tıpta kan grubu tayini: Anne ve çocuğun genleri tesbit edilir. Çocukda olan ve annede olmayan genler babada olmalıdır. Baba adayı bu kan faktörlerinden birini taşımıyorsa, o çocuğun babası o değildir. (%75 vakada yanliş itham altında kalan erkeğin baba olmadığı saptanabilir.) Kan fizyolojisi (4)

20 Dikkatiniz için teşekkürler, Burda ara verebiliriz.
Kan fizyolojisi (4)

21 Transfüzyon endikasyonları: kan hacminin azaldığı durumlar anemi
trombositopeni plazma transfüzyonu: hemofilide alıcıda antijen-antikor reaksiyonları gelişmeden önce “kompleman” miktarını arttırmak için Kan fizyolojisi (4)

22 hastaya kendi kanının verilmesi
Otolog transfüzyon: nedir? hastaya kendi kanının verilmesi demir tedavisi verilerek 3 haftada ml kan alınabilir. ne zaman kullanılabilir? elektif cerrahide avantajları: transfüzyon reaksiyonlarının önlenmesi başta AİDS gibi kanla geçen bulaşıcı hastalıklardan korunma Kan fizyolojisi (4)

23 KAN GRUBU UYUŞMAZLIĞINDAN KAYNAKLANAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI
serum 1 eritrositler 2 Verilen kan (500 ml) Alıcı (5000 ml) Kan fizyolojisi (4)

24 Verilen kandaki antikorlar dilüe olacağı için etkisiz kalırlar.
Alıcının serumu ile vericinin eritrositleri arasındaki reaksiyon (1) daha önemlidir ! Verilen kandaki antikorlar dilüe olacağı için etkisiz kalırlar. Kan fizyolojisi (4)

25 Transfüzyon reaksiyonlarını izleyen eritrosit hemolizi:
genellikle eritrositler önce aglütine olur. kılcal damarları tıkar. saatler, günler sonra lökositler fagosite ederler ve Hb açığa çıkar. Bazen antikor titresi yüksekse hemen hemoliz görülebilir. Kan fizyolojisi (4)

26 Hb kanda haptoglobulin’e bağlanır. doygunluk %100 mg
hızlı hemoliz ® Hb çok ­ dolaşımdan doku aralıklarına (fagosite edilip bilüribine çevrilir ® sarılık) glomerulden ultrafiltrata kaçar. Transfüzyon reaksiyonlarını izleyen akut böbrek yetmezliği: öldürücü bir kaç dakika / saat sonra başlar. Kan fizyolojisi (4)

27 Yanlış transfüzyon sonrası böbrek yetmezliği nedenleri:
1. hemoliz sonrası açığa çıkan toksik maddeler renal vazokonstriksiyon yaptırır. 2. bu toksik maddeler dolaşım şokuna neden olur. 3. glomerülden süzülen Hb azsa geri emilebilir, ancak çoksa emilemez. Tubuluslarda su geri emilince Hb konsantre olur ve presipite olur. Tubuluslar tıkanır. bir hafta içinde ölüm tedavi: yapay böbrek (hemodiyaliz) ile Kan fizyolojisi (4)

28 DOKU VE ORGAN TRANSPLANTASYONU
Genotiplerin transplantasyonla ilişkisi: yabancı hücre transplantasyonu bağışıklık reaksiyonları gelişmesi otogref: bir kişinin bir doku veya tüm organının vücudun bir yerinden bir başka yerine taşınması izogref: identik ikizler arası allogref: aynı cinsden, örneğin, bir insandan bir insana ksenogref:bir cinsden başka bir cinse, örn. hayvandan insana Kan fizyolojisi (4)

29 Hücresel dokuların transplantasyonu:
otogref ve izogrefte: kan akımı sağlanırsa problem yok. ksenogref: bağışıklık reaksiyonları nedeniyle 2-4 hafta içinde ölürler. allogref ksenogrefden daha uzun yaşar. doku tipi tayini, en uygun vericiyi bulma böbrek allogreflerinin 5-10 yıl yaşadığı bildirilmiş Hücresel olmayan dokuların transplantasyonu: kornea,tendon fasiya, kemik canlı dokular için destek olma izogref başarılı ksenogref bile bazen başarılı Kan fizyolojisi (4)

30 150 farklı antijenden 6 tanesi her hücre yüzeyinde bulunur,
TRANSPLANTASYON YAPILAN DOKULARDA ANTİJEN ANTİKOR REAKSİYONLARININ BASTIRILMASI DENEMELERİ Doku grubu tayini: HLA antijenleri 150 farklı antijenden 6 tanesi her hücre yüzeyinde bulunur, bu da çok sayıda (trilyonlarca) tip demektir. Her hücrede, lökositlerde de bulunur. Lenfosit membranında saptanır. donör ve alıcı arasındaki en iyi uyum aynı ailenin üyeleri (en fazla uyum, en başarılı transplantasyon) identik ikizler (mükemmel uyum, doku reddi hiç olmaz) Kan fizyolojisi (4)

31 Bağışıklık sisteminin baskılanması ile yama reddinin önlenmesi:
immün sistemin baskılanması esas T lenfositlerin baskılanması önemli terapötik ajanlar: 1. Glikokortikoid hormonlar: hem antikor hem T lenfositlere etkili 2. Azothiopirin: lenfoid doku için toksik. 3. Siklosporin A: T hücrelerine sitotoksik. yan etkiler: kişi bakteri ve viral enfeksiyonlara açık, öldürücü olabilir. kanser gelişme olasılığı artar. çözüm: İmmün sistemi tamamen baskılamadan sadece donör organına karşı bağışık yanıtın bloke edilmesi, henüz gerçekleşmiş değil. Kan fizyolojisi (4)

32