DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI

... konulu sunumlar: "DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI"— Sunum transkripti:

1 DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI
Öğr. Gör. Özlem BAĞCI

2 DİL DİL: Belli kurallara dayalı semboller sistemidir.
Dilin öğrenilmesi ve kullanılması zihinsel süreçlere bağlıdır. Zihinsel problemleri olanlar dili yaşıtları düzeyinde öğrenip kullanamazlar. DİL

3 KONUŞMA: İnsanlar arasında dili kullanarak sözlü iletişim kurma yöntemidir.
Konuşma, dildeki seslerin konuşma organları (Dudak, dil, çene, yumuşak damak, ses telleri gibi..) akustik sinyaller haline getirilmesidir. Konuşma, motor bir süreçtir. KONUŞMA

4 İLETİŞİM: İnsanlar arasındaki duygu, düşünce ve yaşantıların sözlü ya da sözsüz ifade edilme yöntemidir. İLETİŞİM

5 Konuşmanın niteliği bazı etkenlere bağlıdır:
Açıklık Artikülasyon Dil Bilgisi Sürat Duraklama Ses Tonu Doğru Nefes Alma Ses Gücü Beden Dilini Kullanma Konuşmanın niteliği bazı etkenlere bağlıdır:

6 ARTİKÜLÂSYON: Konuşma seslerini çıkarma işlemine söylenişe Artikülâsyon denir.
AFAZİ: Söz veya kelime yitimidir. DİSLEKSİ: Öğrenme bozukluğudur. Konuşmada bir engel olmadığı halde sesli veya sessiz okumada ve anlamada görülen bir bozukluktur. BİLİNGUALİZM: İki lisanlılık. İki dili aynı anda öğrenmeden kaynaklanan dil problemi. Temel Kavramlar

7 “Konuşmanın akışında, ritminde, tizliğinde, vurgularında, ses birimlerinin çıkarılışında, eklemlenişinde, artikülâsyonunda, anlamında bozukluk bulunmasına konuşma özrü denir.” TANIM

8 Dil ve Konuşma Bozukluklarını Ortaya Çıkaran Bazı Nedenler
Dil ve konuşma gelişimi zihinsel, fiziksel ve duygusal gelişimden bağımsız değildir. Bu alanlardan herhangi birinde yaşanan bir güçlük, dil ve konuşmayı olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Dil ve konuşma güçlüklerini ortaya çıkaran nedenler arasında, zihinsel yetersizlik, işitme kaybı, gelişimsel gecikmeler, bazı cerrahi girişimler sonrası sorunlar, beyin hasarları, yarık damak/dudak gibi yapısal bozukluklar, serebral palsi gibi kasları etkileyen hastalıklar, sesin yanlış kullanımı vb. pek çok neden sayılabilir. Dil ve Konuşma Bozukluklarını Ortaya Çıkaran Bazı Nedenler

9 Söyleyiş Bozuklukları ( Artikülâsyon Bozuklukları)
Atlama ( Sesin Düşürülmesi) Yerine Koyma ( Sesin Değiştirilmesi) Sesin Eklenmesi Sesin Bozulması Ses Bozuklukları Ses Perdesi Bozuklukları Ses Yüksekliği Bozuklukları Ses Kalitesi Bozuklukları Konuşma Akışındaki Bozukluklar o Acele-Karmaşık Konuşma o Kekemelik Konuşma Bozuklukları

10 Söyleyiş Bozuklukları ( Artikülâsyon Bozuklukları)
Artikülasyon bozukluğu konuşma seslerinin çıkartılış yerlerinde biçimlerinde zamanlamasında, yönünde, hızında, basıncında hataların yapılması ya da dudakların, dilin, yumuşak damağın, yutağın birlikte hareketlerinin hatalı olması sonucunda ortaya çıkan bir sorundur. Söyleyiş Bozuklukları ( Artikülâsyon Bozuklukları)

11 Artikülasyon bozukluğu dört farklı şekilde görülmektedir.
Ses atlamaları Ses eklenmesi Yerine koyma Sesin bozulması veya ses çarpıtmaları

12 Artikülasyon Bozukluğunun Nedenleri
Yapısal Nedenler İşlevsel (Görevsel) Nedenler Psikolojik Nedenler

13 Artikülasyon bozukluğu yaşayan öğrenciler için öğretmenlere öneriler;
Hatalı ses farkettirilerek,doğrusu öğretilir. Çocuğa karşı sevecan,hoşgörülü ve anlayışlı olunmalı. Okuma parçalarında bilinçli hatalar yapıp,öğrenciden bulması istenir. Türkçe derslerinde onlara daha çok söz vermelidir. Artikülasyon bozukluğu hakkında öğrenciler bilgilendirilmeli.

14 Ses perdesindeki ve ses üretimindeki problemlerle ilgilidir.
Ses Bozuklukları Ses perdesindeki ve ses üretimindeki problemlerle ilgilidir.

15 Ses bozukluklarına neden olan etkenler;
1. Konuşma organlarındaki yapısal bozukluklar 2. Solunum sistemine ait bozukluklar 3. Gırtlakta oluşan bozukluklar 4. Sinir sistemindeki bozukluklar 5. İşitme kaybı ve duygusal bozukluklar 6. Aile içi çatışmalar

16 Ses bozukluğu dört farklı şekilde görülmektedir;
Sesin perdesinde görülen bozukluklar Sesin şiddetinde görülen bozukluklar Sesin kalitesinde görülen bozukluklar Sesin esnekliğinde görülen bozukluklar

17 Akış Bozuklukları Konuşma esnasında dinleyicileri rahatsız edecek duraklama ya da patlama görülme durumudur.En yaygın olanı kekeleme durumudur.

18 Kekemelik Konuşmanın doğal akışının bir biçimde kesintiye uğramasıdır. Bireyin istemsiz olarak sesleri uzatması, kimi sesleri üretirken zorluk çekmesi, bir sesi, heceyi yada sözcüğü tekrarlaması biçiminde görülebilir.

19 Kekemelik Kekeleme yaklaşık 3/1 oranında erkekler- de kızlardan daha sıktır . Sıklıkla çocuk konuşmayı öğrendikten 1-2 yıl sonra ortaya çıkar. Çok fazla miktarda tekrar eden konuşma ( ses ve heceler ) ile karakterizedir. Genellikle efor veya gerilim olmadan ortaya çıkar.

20 Kekemeliğin Nedenleri
1) Kekemeliğin bireydeki yapısal bozukluklardan kaynaklandığını ileri sürenler, 2) Konuşmanın öğrenilmiş bir davranış olduğunu kekemeliğinde öğrenme sonucu ortaya çıktığını savunanlar, 3) Kekemeliğin kişilik bozukluklarından kaynaklandığını söyleyen görüşlerde vardır. Kekemeliğin Nedenleri

21 KEKEMELİKTE ALINACAK TEDBİRLER
Kekemeliğin gelişimini önlemek için yandaki noktalara dikkat etmek gerekir: • Çocuğun, konuşması üzerinde dikkatini toplamamak • Konuşurken çocuğun, heyecanlanmasına, normal dışı ve her zamankinden farklı davranışlar göstermemek • Çocuğun konuşmasındaki tekrarlama ve yanlış telaffuz etme (kelimeleri yanlış söyleme) gibi kusurlara hemen müdahale etmekten kaçınmak

22 Ailelere ve Öğretmenlere Öneriler
Çocuğu kekeme diye damgalamayınız. Çocuk konuşurken onun dudak devinimlerine değil gözlerinin içine bakınız. Ona özel ödevler veriniz. Yaşadığı konuşma güçlüğü hakkındaki duygularını onunla konuşmaktan çekinmeyin. Çocukla konuşurken kısa, kurallı ve basit cümleler kullanın, ifadeler açık ve kolay anlaşılır olsun.

23 Gecikmiş Dil Söz Yitimi Belirli Dil Yetersizlikleri Dil Bozuklukları

24 Gecikmiş Konuşma Çocuğun konuşması kendi yaşından beklenenden çok geri ya da konuşma gelişimi açısından daha yavaş bir gelişme gösteriyorsa o konuşma gecikmiş konuşma olarak adlandırılır. Bu, bir bakıma çocuğun bebeklik çağında geçirmesi gereken konuşma gelişim aşamalarından birinde duraklayıp kalması ya da o aşamalardan birine geri dönüş yapma halidir.

25 Gecikmiş Konuşma Yaşayan Çocukların Genel Özellikleri
1. Konuşmaları kısıtlıdır. 2. Kısıtlılık hiç konuşmamaktan çok zor anlaşılabilen birkaç sözcük söyleyebilme arasında değişir. 3. Sözcük dağarcıkları da yetersizdir. 4. Akranlarına oranla pek az sözcük bilirler. 5. Tümce kurmada da güçlük çekerler 6. İsteklerini tümce ya da başka sözcüklerle anlatma yerine jest, mimik ya da başka tür işaretler kullanırlar.

26 7. Başkalarının konuşmalarına ilgi duymazlar ve dinlemezler.
8. İsteklerini, duygularını doğrudan fiziki hareketlerle belli ederler. 9. Bazıları topluluktan uzak durma, ayrı kalma eğilimindedirler.. 10. Daha çabuk ağlama, bağırma, oyuncaklarını atma, fırlatma, kırma, yırtma, dağıtma gibi hırçınlıklar da görülebilir.

27 GECİKMİŞ KONUŞMANIN NEDENLERİ
1. Zeka Geriliği 2. Sağlık Durumu 3. İşitme Kaybı: 4. Devinimsel Uyum Güçlüğü 5. Duygusal Çatışma 6. Aile ve Çevre Koşulları

28 Aileye Öneriler Çocuğun akıcı olmayan konuşmasına dikkat çekmeyin ve kritik etmeyin. Beceriksiz veya sakar olduğundan dolayı onu eleştirmeyin. Daha düzgün ve akıcı konuşan kardeşleri veya yaşıtları ile asla kıyaslamayın. Başarı duygusunu tatmasını ve kendisine olan güvenini kazanmasını sağlayın

29 Öğretmene Öneriler Öncelikle konuşma dilimizin tüm seslerini açık,belirgin olarak fakat abartmadan,yapmacıksız kullanmalıdır.Bunu alışkanlık haline getirmeli ve iyi bir örnek olmalıdır. Aile ile işbirliği içerisinde çalışılmalıdır. Çocuğun yanında başkalarıyla onun engeli hakkında konuşmamalıdır.

30 Afazi Beynin hasar görmesi sonucu oluşan iletişim bozukluğu olarak tanımlanmaktadır.Nörolojik kökenlidir. Broca tipi afazi Wernicke tipi afazi Global tip afazi

31 Diğer Dil ve Konuşma Bozuklukları
Beyin Felci ile İlgili Dil ve Konuşma Bozuklukları İşitme Bozukluğuna Bağlı Konuşma Bozuklukları Yarık Damak ve Yarık Dudakla İlgili Konuşma Bozuklukları Zekâ Geriliği, Öğrenme Bozukluğu ve Duygusal Problemlere Bağlı Dil Bozuklukları Bilingualizm ve Yöresel Konuşmalara Bağlı Dil Bozuklukları Diğer Dil ve Konuşma Bozuklukları

32 Konuşma ve Dil Bozukluklarının Nedenleri
1. Organik Bozukluklar A- Konuşma organlarında yapısal bozukluklar B- Merkezi sinir sistemi bozukluğu C- Motor bozukluklar D- Duyusal yetersizlik (İşitme Yetersizliği) E- Bilişsel bozukluk (Zeka)  2.  Fonksiyonel Bozukluklar A- Çevresel nedenler (Bilinguallik) B- Ciddi duygusal-sosyal bozukluklar Konuşma ve Dil Bozukluklarının Nedenleri

33 Erken tanı bu çocukların gelecekte alacakları eğitimin tespiti açısından çok önemlidir. Tıbbi müdahale gerekip gerekmediği araştırılmalıdır. Eğer gerekiyorsa öncelik tıbbi müdahalededir. Daha sonra eğitimleri yapılmalıdır. Erken Tanı

34 Dil ve konuşma sorunlarının son derece yaygın olmasından ve erken dönem dil ve iletişim sorunlarının genel gelişimi olumsuz olarak etkileyeceğinden erken tanılama ve eğitim son derece önemlidir. Ayrıca erken dönem iletişim sorunlarının giderilmesi ileri yaşlarda ortaya çıkabilecek akademik başarısızlık ve duygusal sorunların da önüne geçebilmekte ya da en azından hafifletebilmektedir. Erken Tanı

35 Önlemler Psikolojik Destek Hastalıkların Tedavisi Sağlıklı Beslenme
Bilinçli Önlemler Fırsat Tanımak Önlemler

36 Dil ve konuşma güçlüğü olan çocuğa yönelik planlanan eğitim etkinlikleri uygulanırken basitten karmaşığa, somuttan soyuta, yakından uzağa şeklinde bir yol izlenmelidir. Dil ve konuşma güçlüğü olan çocuklar için hazırlanacak olan program ve plan çocuk merkezli olmalı ve onun tüm gelişim alanlarını desteklemeye yönelik olmalıdır. Eğitimleri

37 Okulda ve sınıfta düzenlenecek olan sosyal ve kültürel etkinliklere yetenekleri ve performansı ölçüsünde katılmalarına, sorumluluk almalarına özen gösterilmelidir. Bu çocuklar için BEP hazırlanmalıdır. Eğitimleri

38 Öğretmen dil ve konuşma güçlüğü olan çocukların sınıftaki başarısını sağlamak ve onunla daha iyi iletişim kurabilmek için: Yüzü öğrenciye dönük olmalı ve onunla göz teması kurmalı, Konuşmanın akışına ve anlamına uygun abartısız jest ve mimikler kullanmalı, Uzun cümleler yerine basit, kısa ve kurallı cümleler kurmalı, Yüksek sesle konuşmamalı, Sözcükleri hecelememelidir. Eğitimleri

39 Dil Ve Konuşma Bozuklukları
TEŞEKKÜRLER… Özlem Bağcı Dil Ve Konuşma Bozuklukları