06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Genç Dostu Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetlerinin Önemi ve İhtiyaçlar: Genel Bakış Second University Health Centres Symposium.

... konulu sunumlar: "06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Genç Dostu Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetlerinin Önemi ve İhtiyaçlar: Genel Bakış Second University Health Centres Symposium."— Sunum transkripti:

1 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Genç Dostu Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetlerinin Önemi ve İhtiyaçlar: Genel Bakış Second University Health Centres Symposium on Youth and Health 15-16 December 2006 Ankara, Turkey ****** Iqbal H. Shah Department of Reproductive Health and Research World Health Organization 1211 Geneva 27 Switzerland Tel: +41-22-791.33.32 Fax: +41-22-791.41.71 Email: shahi@who.int www.who.int/reproductive-health/adolescent

2 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 “Cinsel Sağlık, cinsellikle ilgili sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, cinsellikle ilgili fiziksel,duygusal, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Cinsel sağlık cinselliğe ve cinsel birlikteliklere olumlu ve saygılı yaklaşımın yanısıra incinme,ayırımcılık ve şiddetin olmadığı,doyum sağlananan ve güvenli cinsel bir yaşantıyı içerir.” Cinsel sağlığın tanımı

3 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Tanımlar 0 10 15 19 yaş Gençlik Genç insanlar Adolesan/Ergenlik 24

4 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Artan sayılar…… World Developing regions Developed regions Source: UN, 2005

5 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Şekil 1: 1965-69 Doğumlu Erkeklerin Evlenmeden Önce Cinsel İlişki Yüzdesi Source: Wellings et al, 2006

6 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Şekil 2: 1965-69 Doğumlu Kadınların Evlenmeden Önce Cinsel İlişki Yüzdesi Source: Wellings et al, 2006

7 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Şekil3: 1995-99 yılları arasında 25 yaşına gelen E ve K’ların 10-25 yaşları arasındaki cinsel deneyim/cinsel birliktelik durumu Source: Wellings et al, 2006

8 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 15-24 yaş kadınların son 12 aydaki yüksek riskli cinsel ilişki yüzdesi Source: Vadnais et al, 2006

9 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 15-24 yaş kadınların son 12 aydaki yüksek riskli cinsel ilişki yüzdesi ve son riskli ilişkide kondom kullanma yüzdesi Source: Vadnais et al, 2006

10 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Adolesan Dönemdeki Doğurganlık: Her Yıl 15-19 yaş arasındaki kadınlarda 14.3 milyon doğum olmaktadır. Gelişmiş Ülkeler: 1.3 million Asya: 5.7 million Sahra Altı Afrika: 4.5 million Kuz.Afrika/Orta Doğu: 1.0 million Latin Amerika/Caribbean: 1.8 million Source: Alan Guttmacher Institute, 1998

11 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 15-24 Yaş Kadınlarda Sağlıksız Düşük yüzdeleri, 2000 Source: Shah & Aahman, 2004 % of total unsafe abortions Toplam sağlıksız düşük sayısı = 19 miyon 15-24 yaş grubu kadınlarda sağlıksız düşük sayısı = 7.6 milyon

12 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 1993-1999 yılları arasında, topluma dayalı araştırmalarda, gençlerin bildirdikleri, ilk cinsel ilişkiye zorlanma yüzdeleri ÜlkeYaş grubu İlk cinsel ilişkiye zorlanma yüzdesi KadınErkek Cameroon12-253730 Caribbean10-184832 (9 countries) Ghana12-24215 Mozambique13-18197 New Zealand Doğum kohortu 7 0.2 Peru16-174011 South Africa15-18286 Tanzania12-19297 USA15-249- Source: WHO, 2002

13 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Genç Dostu Hizmetler: Kanıtlar ? Courtesy: R. Johnson

14 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Gelişmekte olan ülkelerde gençlerin sağlık hizmetlerini daha fazla kullanmaları için yapılacak müdahaleler yönünden kanıtların gözden geçirilmesi Edited by: David A. Ross, Bruce Dick and Jane Fergusen

15 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Yaygın Uygulamaların Önerildiği Kanıtlar: Kanıtların gücü Özellikler Düşük İyi planlanmış yeterlilik çalışmalarından elde edilen pozitif kanıta ve en azından olasılık çalışmalarından elde edilen bazı pozitif kanıtlara gereksinim vardır Orta En azından iyi planlanmış ve yürütülmüş olasılık çalışmalarından elde edilmiş pozitif kanıta gereksinim vardır Yüksek İyi planlanmış ve yürütülmüş randomize kontrollü araştırmalar ya da yarı deneysel araştırmalardan elde edilecek olumlu kanıta gereksinim vardır

16 Her müdahale tipi için öneri Uygulayın! Kanıt eşik değerine ulaşılmış Şimdi dikkatli bir izleme sürecini de kapsayan geniş ölçüde yaygın uygulama için yeterli kanıt var (kapsam & kalite… & maliyet) Hazır olunKanıt eşik değerine kısmen ulaşılmış Kanıt, müdahalelerin etkili olacağını öngörüyor, ancak geniş ölçekli uygulamaya etkinin ve mekanizmaların açıklığa kavuşması için ileri değrlendirme de eşlik etmelidir. DevamEtkililiğe dair bazı cesaretlendirici kanıtlar fakat bu kanıtlar hala zayıf Kanıtlar cesaret verici, ancak “hazır olun” ya da “uygulayın” ya da “uygulama yapmayın kategorilerinden önce ”en kısa zamanda ileri müdahale geliştirme, pilot uygulama ve değerlendirme gereklidir. Uygulamayın Etkili olmayan ya da zarar verici demek için güçlü kanıtlar vardır Uygulanabilecek bir yöntem değil...

17 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Coğrafi olarak tanımlanmış toplumlarda müdahaleler Müdahalenin tipi Çalışma sayısı Öneri n NPozitifÖnemli etki yok Negatif 1 Var olan gençlik hizmetlerini ve gençlik merkezlerini kullanan gençleri hedef alan 16781 Hazır olun 2 Özel olarak geliştirilmiş yeni sistemler ve yapılanmalar aracılığı ile gençleri hedef alan 725 Devam 3 Aile ağları aracılığı ile yürütülen yaygın toplum müdahaleleri 422 Devam 4 Toplumsal etkinlikler aracılığı ile yürütülen yaygın toplum müdahaleleri 211 Devam

18 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Ergenler tarafından sağlık hizmetlerinin kullanımının sağlık hizmetlerinin hizmet kullanıcı-dostu ve çekici hale getirilmesi ile gelişme gösterdiğine dair açık kanıtlar Verilerin elde edildiği çalışmalar… 1 randomize kontrollü araştırma (Nigeria) 6 yarı-deneysel çalışma (Uganda, China, Zimbabwe, Mongolia, Bangladesh & Madagascar) 2 Ulusal/bölge programı (South Africa, Mozambique) 3 Proje (Rwanda, Zimbabwe & Ghana) Source: Dick B, Ferguson J, Chandra-Mouli V, Brabin L, Chatterjee S, Ross DA. A review of the evidence for interventions to increase young people's use of health services in developing countries.

19 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Alınan zorlu dersler Kültür, köklü gelenekler ve normların zorlaması – Politik istek ve kabullenmenin yokluğu – İletişim yokluğu – Gençlerin sesinin yetersiz çıkması – Cinsiyet ayrımcı standartlar Müdahaleler – Davranış değişikliği: çalışmalar, ancak her zaman değil – Maliyeti yüksek, yeterli olmadığı gibi sürdürülebilir de değil Gençlerin sağlığını geliştirmek için entegrasyon – Bilginin artırılması, becerilerin geliştirilmesi, sağlıklı tutumlar – Sosyal çevrenin geliştirilmesi – Gençlik programlarına ve sağlık hizmetlerine ulaşımın ve kullanımın artırılması

20 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 Genç-dostu cinsel ve üreme sağlığı hizmetleri: genç bakış açısı Mahremiyet ve gizlilik Hizmetlerin “İmajı" (sadece evliler içindir) Damgalanma ve “utanç” konusu (ör. Eğer zorla cinsellik söz konusu ise) Hizmet sunucuların tutumları Hizmetlerin bölünmüşlüğü Tıbbi prosedürden duyulan korku Bilgi eksikliği Bekleme süresi Maliyet Uygunsuz yerde yerleşim (okula ya da çalışılan yere uzak olma)

21 05_XXX_MM21 “Taylandlı ergenler konusunda beş önemli etki dikkatimizi çekti' cinsellikle ilgili tutumlar ve davranışlar: cinsel kimlik konusunda kafa karışıklığına neden olabilecek şekilde sosyal rollerdeki belirsizlik; artmış cinsel farkındalık ve merak; bilgi ve yaşam biçimi arasında önemli açıkların bulunması; sınırlı aile desteği; ve dürtüsellik ve risk alma. Erkek ergenler cinsel performans ve zafer elde etmeye bağlı öykülere dayalı “çekici oğlanlar” olmaya heves ediyorlar. Kız ergenler, geleneksel olarak “cici kız” olarak kısıtlanmış ve koruma altındalar, isteklerine ulaşmalarına olanak sağlayacak bazı yaşam biçimlerini kullanarak ya da olası zorlayıcı durumlarda pazarlık yaparak ailelerin desteği olmaksızın flört etmek şeklindeki yeni bir yaklaşımı benimsemiş durumdalar. Okullarda cinsel eğitim biyolojik temelli ve tutarsız bir biçimde yürütülmektedir. Vuttanont et al, 2006 “Çekici oğlanlar" ve “cici kızlar"-Taylandlı ergenlerde cinsellik eğitimi ihtiyacı

22 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 “Politikaların oluşturulmasında ne yapılacağını bilmek birçok açıdan işin en kolay tarafıdır. Ancak bunun iyi uygulanmasını garantilemek konunun daha güç yönüdür.” World Development Report, 2007

23 06-Ankara-ASRH-Macrh 2006 References Alan Guttmacher Institute, 1998, Into a New World: Young women's sexual and reproductive lives, New York: The Alan Guttmacher Institute. Ross D, Dick B, Ferguson J (editors), 2006, Preventing HIV/AIDS in young people: a systematic review of the evidence from developing countries. Geneva: World Health Organization. Shah I and Aahman E, 2004, Age patterns of unsafe abortion in Developing country regions, Reproductive Health Matters, Special Issue on Abortion Law, Policy and Practice (edited by Berer M.), 12 (24): 9-17. United Nations, 2005, World Population Prospects: The 2004 Revision, New York: The United Nations. Vadnais D, Kols A, Abderrehaim N, 2006, Women's lives and experiences: changes in the past ten years., Calverton (Maryland): ORC Macro. Vuttanont U, Greenhalgh T, Griffin M, Boynton P, 2006, "Smart boys" and "sweet girls"-sex education needs in Thai teenagers: a mixed-method study, Lancet, 368:2068-2080. Wellings K, Collumbien M, Slaymaker E, Singh S, Hodges Z, Patel D., Bajos, 2006, Sexual behvaiour in context: a global perspective. Lancet, 368: 1706-1728. World Health Organization, 2002, World Report on Violence and Health, Geneva: World Health Organization. World Health Organization, 2004, Sexual health-a new focus for WHO. Progress in Reproductive Health, Number 67, Geneva: World Health Organization.