ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GELECEĞİ KONFERANSI Ümit Özlale tepav Economic Research Policy Foundation of Turkey 29 April 2011.

... konulu sunumlar: "ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GELECEĞİ KONFERANSI Ümit Özlale tepav Economic Research Policy Foundation of Turkey 29 April 2011."— Sunum transkripti:

1 ÇOK TARAFLI İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GELECEĞİ KONFERANSI Ümit Özlale tepav Economic Research Policy Foundation of Turkey 29 April 2011

2 Sunum Planı 1. Bölüm: İhracat performansımız  Pazar genişlemesi ve ihracatımızın teknolojik yapısı  Rekabet gücümüz ve döviz kuru 2. Bölüm: Serbest Ticaret Anlaşmaları  STA’ların kapsamı  Asya ülkeleri ile yapılacak STA’ların olası etkileri  Vaka analizi: Türkiye’deki otomotiv sektörü Sayfa 2

3 Türkiye’nin Bölgelere Toplam İhracatı, 1990-2009, milyon $ Sayfa 3 Kaynak: UN Comtrade, TEPAV Hesaplamaları

4 İhracatımızın teknolojik yapısı Krizin AB’de daha keskin yaşanmasından dolayı en fazla ihracat kaybını bu bölgede yaşamışız. İhracat kayıplarını azaltmak ve istikrar sağlamak için yeni pazarlara açılmak olumlu. Peki yeni pazarlara açılırken ihracatımızın teknolojik yapısı nasıl gelişmiş? Sayfa 4

5 AB’ye Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, milyon $ Sayfa 5 Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları

6 Asya’ya Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, milyon $ Sayfa 6 Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları

7 MENA’ya Yapılan İhracatın Teknolojik Yapısı, milyon $ Sayfa 7 Kaynak: UN Comtrade, UNIDO ihraç malların teknolojik sınıflandırılması, TEPAV Hesaplamaları

8 İhracat pazarımızı nasıl genişletmişiz? Katma değeri yüksek ileri teknoloji içeren ürünlerde değişim yok. Orta düzeyde teknoloji içeren ürünlerde MENA ve Asya’nın ağırlığında bir artma var. En büyük ihracat genişlemesini düşük teknolojili mallarda yaşamışız. Peki bu başarı rekabet gücü artışıyla mı gelmiş? Sayfa 8

9 “REKABETÇİLİK” ve “ADAPTASYON” İhracatın sürdürülebilir ve ekonomik büyümenin dinamiği olması için  Rekabetçi olması gerekir. (Sanayi politikası)  Yeni pazarlara yönelecek reflekse (adaptasyon gücüne) sahip olması gerekir. (Dış ticaret politikası)  Peki bu iki değişkeni nasıl ölçeriz? Sayfa 9

10 İhracat performansını ne belirler?  Dışsal faktörler: İhracat yaptığımız bölgelerin dünya ticareti içindeki ağırlığı artmış olabilir. İhraç ettiğimiz ürünlerin dünya ticareti içindeki ağırlığı artmış olabilir.  Adaptasyon: Dünya ticaretinde yükselen bölgelere ihracatımızı arttırmış olabiliriz.  Rekabetçilik: Bütün bu faktörler dışında mevcut bölge ve ürünlerde pazar payımızı arttırmış olabiliriz. Sayfa 10

11 Daha Az Rekabetçi Daha Hızlı Adapte Sayfa 11 Adaptasyon EtkisiSıraRekabetçilik EtkisiSıra 2000-2001-0.000031650.00058412 2001-2002-0.000031690.00034418 2002-2003-0.000054590.0006147 2003-2004-0.000037550.00068714 2004-2005-0.000126610.0002476 2005-2006-0.000034660.00007923 2006-2007-0.000103600.00056911 2007-20080.000005150.00032017 2008-20090.00017750.00012633 2000-20050.000114150.0021758 2005-20090.00029040.00085618 Kaynak: UN Comtrade, ITC, TEPAV Hesaplamaları

12 En Çok İhracat Yapan Sektörlerin Durumu Sayfa 12 2000-20052005-2009 AdaptasyonSıraRekabetçilikSıraAdaptasyonSıraRekabetçilikSıra Sebze-Meyve0.000014820.00009920.00000315-0.00007279 Tekstil-0.0000147800.0001832-0.000007750.0000882 Demir-Çelik0.000065830.00009650.00010920.00006912 Elektrikli Makine-0.0000298690.00015912-0.000001520.0001746 Otomotiv0.000049360.0006284-0.000060720.0003268 Konfeksiyon-0.000002570.00013370.0000206-0.00016976 Kaynak: UN Comtrade, ITC, TEPAV Hesaplamaları

13 Sektör Bazında Rekabetçilik Sebze-meyve ve konfeksiyon ihracatındaki rekabetçilikte önemli bir düşme var. Otomotiv, küresel arz zincirine dahil olduğumuz için refleksimizin görece zayıf olduğu bir sektör. Demir-çelik ise azalan rekabetçiliğe oranla adaptasyonun yükseldiği bir sektör. Elektrikli makine ise bütün olarak bir başarı hikayesi sayılabilir. Sayfa 13

14 Kur bu resmin neresinde? Rekabet gücümüz düşüyorsa kurun nasıl bir etkisi olmuş? Sayfa 14

15 İhracat ve Döviz Kuru İlişkisi Sayfa 15

16 Toplamda reel kur ve rekabetçilik arasında az da olsa bir korelasyon var. Sayfa 16 R^2=0.22

17 Sebze-meyve ihracatı kura duyarlı değil Sayfa 17 R^2=0.04

18 Tekstilde rekabetçilik de kura hassas değil. Sayfa 18 R^2=0.09

19 Demir-çelik kura tamamen duyarsız Sayfa 19 R^2=0.01

20 Elektrikli makine ve Sayfa 20 R^2=0.005

21 Otomotiv de… Sayfa 21 R^2=0.08

22 Kura duyarlı tek sektör: Konfeksiyon Sayfa 22 R^2=0.61

23 Kur ve Rekabetçilik Rekabetçilikte sorun yaşayan konfeksiyon sektöründe kur önemli bir problem. Diğer sorunlu sektörümüz sebze-meyvede ise benzer bir tabloyla karşılaşmıyoruz. Diğer sektörlerde ise kurun rekabetçilik üzerinde bir etkisi olduğunu söylemek zor. Sayfa 23

24 Birinci Kısmın Sonuçları Türkiye’nin, ihracatta istikrarı sağlamak için yeni pazarlara yönelmesi olumlu. Bu açıdan başarılı bir dış ticaret politikası mevcut. Bu başarı daha çok düşük teknolojili malların yükselen pazarlara kaymasıyla gerçekleşmiş. Bu genişleme henüz AB’deki ihracat kayıplarını telafi edecek düzeyde değil. Rekabet gücünde geriye gidiş AB’deki ve yeni pazarlardaki konumumuzu olumsuz etkileyebilir. Döviz kuru ise temel sektörlerden sadece konfeksiyonu etkilemiş gözüküyor. Sayfa 24

25 AB’nin Serbest Ticaret Anlaşmaları: Türkiye için bir tehdit mi? Amaç: Taraf olan ülkelerin ticaretlerini karşılıklı menfaatlerini koruyarak arttırmak Avantajları  Karşılıklı vergi indirimleri ve muafiyetleri  Kotaların azaltılması veya kaldırılması  Koruma duvarlarının aşağıya çekilmesi Slide 25

26 Serbest Ticaret Anlaşmaları Gümrük Birliğinden farkı ne?  STA’da gümrük birliğinden farklı olarak üçüncü ülkelere ortak bir gümrük tarifesi uygulanmaz.  Gümrük Birliği’nde serbest dolaşım ilkesi geçerli iken STA’da ise menşe kuralları uygulanır. Sayfa 26

27 AB’nin Küresel Açılımı: Global Europe AB’nin yeni ticaret politikası  Hindistan,  G.Kore ve  ASEAN ülkeleri (Endonezya, Malezya, Singapur, Tayland, Filipinler, Vietnam, Kamboçya, Laos, Myanmar ve Brunei Darusselam) ile STA yapılacak Sayfa 27

28 AB’nin Küresel Açılımı: Global Europe AB-G. Kore STA’sı: AB’nin en kapsamlı STA’sı ve bir Asya ülkesi ile ilk… Temmuz 2011’de yürürlükte… Sayfa 28 Anlaşma İmzalananlarİmzalanma Aşamasında Olanlar ŞiliASEAN MeksikaKanada Güney AfrikaKİK Hindistan Kore Singapur Ukrayna

29 STA Herkesin İşine Yaramıyor! Sayfa 29 AB'nin toplam ihracattaki payı AB'ye yapılan ihracatın büyümesi/İhracatın büyümesi AB ile ticaret hacmindeki büyüme/Toplam ticaret hacmi büyümesi ŞiliMeksikaG. AfrikaŞiliMeksikaG. AfrikaŞiliMeksikaG. Afrika 2000 25.26%3.51%33.08%0.700.40-0.390.56- 2001 25.33%3.56%37.19%1.100.69-9.7717.21-1.31-1.46 2002 24.63%3.53%39.33%1.370.350.551.102.190.00 2003 24.15%3.74%36.03%0.903.460.690.624.830.90 2004 25.18%3.55%36.26%1.130.581.030.961.000.88 2005 23.19%4.30%35.97%0.632.720.940.851.780.72 2006 27.10%4.40%35.36%1.571.170.841.430.890.64 2007 24.13%5.30%32.95%0.203.540.620.312.160.71 2008 24.38%5.90%31.90%0.552.710.760.402.020.47 2009 17.96%5.09%26.55%2.111.511.451.231.361.16

30 STA İşe Yararsa..? Sayfa 30 Avrupa BirliğiKore CEPII/ATLASSKopenhagCEPII/ATLASSKopenhag En azEn çokEn azEn çokEn azEn çokEn azEn çok GSMH0.070.080.10.30.460.840.61.6 Toplam İhracat0.961.40.30.94.015.56.420.8 İki Taraflı İhracat3341.119.130.82334.4116.4- Üretim: Otomobil-1.38-0.4-1.74-0.98.0819.3416.3528.8 Tekstil-2.22-2.06-0.61-0.2724.3334.250.931.45 Deri Giyim-0.14-0.04-0.250.068.779.480.552.87 Kimyasallar0.090.17-0.48-0.03-1.010.88-0.782.73 Metaller0.020.08-0.96-0.06-1.98-1.7-0.27-18.12 Makine0.190.27-1.680.06-2.94-1.966.2627.06 Tüketici Elektroniği0.040.05-1.68-0.41-1.560.770.2227.07 Taşımacılık Hizmetleri-0.050.280.10.15-1.48-0.05-0.034.07 İletişim-0.0100.070.33-0.08-0.03-6.65-1.64 Finans-0.01 0.020.18-0.07-0.06-2.17-0.23 Sigorta00.02-0.21-0.05-0.82-0.53-0.28-0.19

31 Vaka İncelemesi: AB-Kore STA’sının Türkiye Otomotiv Sektörüne Olası Etkisi Yıldız sektör: “Otomotiv”  17.5 milyar $ ihracat (toplam ihracatın %15.3’ü)  En büyük partner AB: Sektör ihracatının %76.2’si Otomotiv ihracatımızın %15.8’i risk altında Küresel Avrupa Vizyonu: Çin ve Hindistan’da STA imzalarsa ne olur? Sayfa 31

32 Sonuçlar Şu ana kadar tehdit olmasa da Asya ülkeleri ile yapılacak STA’lar (Ukrayna’yı da unutmamak gerekir) problemli olabilir Ne yapılabilir?  Küresel arz zincirindeki yeri sağlamlaştırmak  Tedarik zincirinin verimliliğini arttırıp lojistik alt ve üstyapıyı iyileştirmek  Dış politika Sayfa 32