II.ULUSLARARASI TOHUMCULUK ÇALIŞTAYI

... konulu sunumlar: "II.ULUSLARARASI TOHUMCULUK ÇALIŞTAYI"— Sunum transkripti:

1 II.ULUSLARARASI TOHUMCULUK ÇALIŞTAYI
Tohumculukta Sınai Mülkiyet Hakları ve Tohum Ticaretine Etkileri 03 Aralık 2013 KAMİL YILMAZ Tareks A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı

2 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI
Giriş UPOV 1991 Sözleşmesi ve Bitki Islahçı Hakları Yasasında İstisnai Durumlar Ar-ge çalışmalarına etkileri, Tohumculuk sektöründe Yapısal değişimler, Tohumluk üretimi ve ticaretine etkileri, Tarım sektörüne etkileri KAMİL YILMAZ

3 Türkiye ,Tarım için Oldukça
ZENGİN KAYNAKLAR VE BİYOÇEŞİTLİLİK Türkiye ,Tarım için Oldukça Zengin Bir Bitki Çeşitliliğine sahiptir. İKLİM TOPRAK COĞRAFİ YAPI SU KAYNAKLARI 700 farklı ürün Türkiye’de yetiştirilmektedir. By international standards, Turkey is a major agricultural producer. In its seven geographic regions, there are nine different climatic conditions where about 700 types of agricultural crops are produced. In addition, highly heterogeneous geographic and climatic conditions permit growing diverse crop, vegetable and fruit species simultaneously. Turkey is competitive in so many agricultural markets of the world as in many other sectors. Turkish hazelnut, apricot, fig and grapes have been the world-wide trade marks. The target of Turkish agriculture in 21st century is to make so many other agricultural products a trade-mark in world markets. BİTKİ TÜRÜ, 3.906 ENDEMİK BİTKİ TÜRÜ ÜLKEMİZDE BULUNMAKTADIR. KAMİLYILMAZ 3 3

4 TOPLAM ALAN : 78.0 Milyon ha. TOPLAM NÜFUS : 74.7 milyon
Türkiye’de arazi durumu ve nüfus Alan ve Nüfus (2011) TOPLAM ALAN : 78.0 Milyon ha. Tarımsal Alan : 23.7 milyon ha Tarla : 15.4 milyon ha Meyve : milyon ha Sebze : milyon ha Nadas : milyon ha Çayır mera :14.6 milyon ha Orman alan : 21.2 milyon ha. Sulanan Tarımsal Alan : 5.4 milyon ha TOPLAM NÜFUS : 74.7 milyon

5 Türkiye tohum Sektörü ile ilgili bazı veriler(2012)
Sert.Toh.üretimi(ton) Sebze toh.üretimi(ton) 2215 Özel tohum şirket sayısı 580 Özel Sektör Araşt. kuruluş sayısı 139 Tohum Sertifikasyon lab.sayısı 1 Merkez ,5 Bölgesel toh.sert.müd. ve 16 yetkilendirilmiş tohum şirketi Zirai Mücadele ve Karantina müdürlükleri 8 Zirai müc.kuruluşu 12 Karantina Müd.. Çeşit tescili-Teknik İnceleme Kuruluşu 1 Merkez(TTSM),5 bölgesel tohum test müd. 4/7/2017

6 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ve TOHUM TİCARETİNE ETKİLERİ
Bitki Islahçı Haklarının amacı; Yeni bitki çeşitlerinin geliştirilmesini özendirmek,Teknik gelişmeleri,AR-GE çalışmalarını cesaretlendirmektir. Diğer amaçlar; AB müktesebatına uyumun sağlanması, DTÖ kapsamında(TRIPS) fikri mülkiyet haklarının tanınması ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesi, UPOV sözleşmesine taraf olabilmek için ulusal mevzuatın oluşturulmasıdır. KAMİLYILMAZ

7 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI VE TOHUM TİCARETİNE ETKİLERİ
Bitki Islahçı Hakları,sadece bitki çeşitleri üzerinde tanınan sui generis/kendine özgü bir fikri mülkiyet hakkıdır. Tohum sistemlerindeki Tescil işlemleri hak sahipliği mülkiyet hakkı sağlamadığı için Fikri Mülkiyet Hakları sistemi içinde bir Çeşit Koruma sistemine ihtiyaç duyulmuştur. Bu haklar, tarımsal üretimde yenilikler için çalışanların/ıslahçıların çalışmalarını tanır ve destekler. En önemlisi ise yapılan yatırımların geri kazanılmasını sağlar.

8 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ve TOHUM
TİCARETİNE ETKİLERİ TARİHÇE: Bu alanda ilk çalışmalar 1988 yılında , Yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı haklarının korunmasına ilişkin kanun tasarısının hazırlık çalışmaları ise1996 yılında başlamıştır. Bu kanun; UPOV’un 1991 yılı Sözleşmesi ile AB’nin 2100/94 EC ve 1768/95 EC sayılı Bitki Çeşit Hakları ile ilgili düzenlemeleri esas alınarak hazırlanmıştır. DTÖ müktesebatında yer alan ticaretle bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları antlaşması (TRIPS metni 27/3b maddesi) çerçevesinde ve, AB müktesebatının üstlenilmesine ilişkin “ Türkiye Ulusal Programında” yer almış ve yılına kadar sonuçlandırılması hedeflenmiştir. KAMİLYILMAZ

9 BİH için Yasal Çerçeve UPOV Sözleşmesi
UPOV Sözleşmesi(1nci revizyon) UPOV Sözleşmesi(2nci revizyon) - BİH ‘nın İşletmeden ayrılan tohum için genişletilmesi (farm saved seed) - ETÇ(EDV) kavramının dahil edilmesi Avrupa Birliği 2100/94 Sayılı Bitki Islahçı Hakları direktifi Türkiye Bitki Islahçı Hakları Yasası( Sayılı Yasa) KAMİLYILMAZ

10 2.UPOV 1991 SÖZLEŞMESİ BİTKİ ISLAHÇI HAKLARI VE İSTİSNAİ DURUMLAR
Bitki Islahçı İstisnası Esas İtibariyle çeşit türetme Çiftçi İstisnası KAMİLYILMAZ

11 BİTKİ ISLAHÇI HAKLARINDA İSTİSNALAR
Madde 15(1991 UPOY Sözleşmesi) ve Madde 5 , 14 ve 17 (5042 Sayılı Yasa) Islahçı Haklarında İstisnalar [Zorunlu İstisnalar] Islahçı hakları aşağıdaki hususlarda genişletilmez: Özel olarak ya da ticari olmayan amaçlarla gerçekleştirilen eylemler, Deneysel amaçlı gerçekleştirilen eylemler ve, Diğer çeşitlerin ıslah edilmesi /geliştirilmesi amacıyla gerçekleştirilen eylemler ,   [Tercihli İstisnalar] Makul limitler içinde ve ıslahçının yasal çıkarlarını korumak kaydıyla çiftçilere kendi arazilerin çoğaltma materyali ve korunan çeşidi ya da 14. (5) Madde (a) (i) ya da (ii) kapsamındaki bir çeşidi, kendi arazileri üzerinde, çoğaltma amaçlı kullanmaları için izin vermek amacıyla ıslahçının bir çeşide ilişkin haklarını sınırlayabilir. KAMİLYILMAZ

12 ESAS İTİBARİYLE TÜRETME(ETÇ)
Esas itibarıyla türetilmiş çeşit,(ETÇ);Çeşidin, hâkim özellikler itibarıyla bir başlangıç çeşidinden türetilmiş olması veya yine hâkim özellikler itibarıyla başlangıç çeşidinden türetilen diğer bir çeşitten türetilmiş olması gerekir, Türetilmiş çeşit, başlangıç çeşidinden açıkça ayırt edilebilir olmalı, türetme yönteminin yol açtığı ,farklılıklar dışında başlangıç çeşidini oluşturan genotip veya genotipler tarafından meydana getirilen aslî özellikleri göstermelidir. KAMİLYILMAZ

13 ESAS İTİBARİYLE TÜRETME(ETÇ)
Esas itibarıyla türetme; tabiî veya sunî mutant seleksiyonu, somaklonal varyant seleksiyonu, başlangıç çeşidi içinden farklı bireylerin seleksiyonu, geriye melezleme veya genetik mühendisliği yoluyla transformasyona uğratılmış bitkilerden elde etme gibi yöntemlerle olabilir. KAMİLYILMAZ

14 ÇİFTÇİ İSTİSNASI Hibrit ve sentetik çeşitler hariç, çiftçilerin kendi arazilerinde yaptıkları üretim sonucunda elde ettikleri üründen, kendi arazilerinde yaptıkları üretimler için korunan çeşidin çoğaltım materyalini kullanabilmeye yetkileri vardır. Bu istisnadan en fazla 92 ton buğday veya eşdeğer miktarda ürün üretebilecek gerekli araziden daha küçük araziye sahip küçük çiftçiler yararlanır. KAMİLYILMAZ

15 Uygulandığı Bitki Türleri(21 bitki türü)
ÇİFTÇİ İSTİSNASI Uygulandığı Bitki Türleri(21 bitki türü) Tahıllar (Buğday, Arpa, Çeltik, Yulaf, Çavdar, Tritikale) Yemeklik Baklagiller (Kuru fasulye, Nohut, Mercimek, Bezelye, Bakla) Yem Bitkileri (Yonca, Korunga, Fiğ, Üçgül) Endüstri Bitkileri (Pamuk, Tütün, Patates, Yerfıstığı, Soya) KAMİLYILMAZ

16 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ve TOHUM TİCARETİNE ETKİLERİ
3.AR-GE (BİTKİ ISLAHI) ÇALIŞMALARINA ETKİLERİ Genetik materyal ve ıslah çalışmaları, Çeşit Geliştirme Çalışmaları, Çeşit Tescil Sistemine etkileri, Çeşit Devir işlemleri, Çeşit Sözleşmeleri, KAMİL YILMAZ

17 TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN YILLAR İTİBARİYLE SEKTÖREL DAĞILIMI
(TARLA BİTKİLERİ ) KAMU ÖZEL ÜNİVERSİTE TOPLAM 99 30 7 136 54 34 11 87 9 126 216 215 12 443 101 124 236 231 944 39 1214 788 1377 89 2254 KAMİL YILMAZ

18 TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN YILLAR İTİBARİYLE
TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN YILLAR İTİBARİYLE SEKÖREL DAĞILIMI (TARLA BİTKİLERİ) KAMİL YILMAZ

19 TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN YILLAR İTİBARİYLE SEKTÖREL DAĞILIMI
EKMEKLİK BUĞDAY KAMU ÖZEL ÜNİVERSİTE TOPLAM 35 9 3 12 10 1 11 44 2 48 28 38 21 34 56 147 45 8 200 KAMİL YILMAZ

20 TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN YILLAR İTİBARİYLE SEKTÖREL DAĞILIMI
KAMİL YILMAZ

21 MISIR TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN YILLAR İTİBARİYLE SEKTÖREL DAĞILIMI KAMU
KAMU ÖZEL ÜNİVERSİTE TOPLAM 5 8 7 15 4 9 13 55 64 1 37 38 14 108 122 41 216 257 KAMİL YILMAZ

22 TESCİLLİ ÇEŞİTLERİN YILLAR İTİBARİYLE SEKTÖREL DAĞILIMI
KAMİL YILMAZ

23 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ve TOHUM TİCARETİNE ETKİLERİ
4.TOHUMCULUK SEKTÖRÜNDE YAPISAL DEĞİŞİMLER, Bitki Islahı ile ilgili örgütlenmeler, Lisans kuruluşları, Hukuk büroları, İhtisas mahkemeleri, KAMİL YILMAZ

24 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ve TOHUM TİCARETİNE ETKİLERİ
5.TOHUMLUK ÜRETİMİ VE TİCARETİNE ETKİLERİ, Tohum şirketlerinin durumu Sertifikalı Tohum Üretimi Tohum Ticareti(ithalat ve ihracat durumu) KAMİL YILMAZ

25 Yıllara Göre Özel Tohumculuk Şirketlerinin Sayısı
(139 AR-GE Birimine sahip)

26 TOHUMLUK ÜRETİMİ ve TİCARETİ
YIL ÜRETİM (ton) İTHALAT İHRACAT Miktar (ton) Değer (bin $) 2002 19.227 55.292 8.112 17.320 2003 16.161 71.249 16.095 21.451 2004 19.838 79.238 15.658 35.147 2005 23.801 89.597 13.814 26.981 2006 32.654 23.941 47.093 2007 34.374 21.335 49.886 2008 43.578 26.245 71.101 2009 30.267 21.816 70.766 2010 40.610 29.586 94.789 2011 36.754 30.554 2012 33.160 37.439

27 TOHUMLUK ÜRETİMİ (ton)
Türkiye’de Sertifikalı Tohum Üretimi(ton)

28 TOHUMLUK TİCARETİ (ton)

29 TOHUMLUK TİCARETİ (000 $) Tohumluk Ticareti(1000 ABD Doları)

30 Bazı Bitki Türlerinde Korunan Ve Diğer Çeşitlerin Sertifikalı Tohumluk Miktarları(ton)-2010
(Korunan çeş.) (Diğer Çeşit) TOPLAM (Korunan Çeşitlerin %Oranı) 1.Arpa 3.326 31.089 34.415 9.66 2.Buğday 66.932 21.20 3.Tritikale 448 385 833 53.78 4.Patates 1.535 69.118 70.653 2.17 5.Pamuk 1.265 8.642 9907 12.76 73.706 17.08 KAMİL YILMAZ

31 TOHUMCULUKTA SINAİ MÜLKİYET HAKLARI ve TOHUM TİCARETİNE ETKİLERİ
6. TARIM SEKTÖRÜNE ETKİLERİ Verim ve kalitenin artışı, Rekabet Gücünün artması (üretim,ihracat,tüketici talepleri), KAMİL YILMAZ

32 Kaynak:UPOV KAMİL YILMAZ

33 Bernard Le Buanec: Second World Seed Conference, Rome
Bernard Le Buanec: Second World Seed Conference, Rome. September 8-10, 2009 KAMİL YILMAZ

34 DEĞERLENDİRME 2004 yılından bugüne kadar Bitki ıslahçı hakları kapsamında korunan çeşitlerin tohumluk üretim payları önemli derecede artmıştır. Yerli ve yabancı çeşitler UPOV sistemi kapsamında koruma altına alınabilmektedir. Sınai Mülkiyet Hakları Tohum sektöründe girişimciliği ve Bitki Islahı ve çeşit geliştirme çalışmalarını hızlandırıp ivme kazandırmıştır. Kamu ve Özel Sektör AR-GE çalışmalarına daha fazla kaynak aktarmaya başlamıştır. KAMİLYILMAZ

35 DEĞERLENDİRME-2 Kamuda çalışan Islahçılar için ‘Islahçı Hakkı verilmesi’ uygulaması çeşit geliştirme ve bitki ıslahı çalışmalarını olumlu etkilemiştir. Uluslararası Tohum Ticareti ve yeni ve üstün nitelikli çeşitlerin ülkemize gelmesine olumlu katkı sağlamıştır. Korunan çeşitlerden “ıslahçı hakkı toplama sistemi” çalışmaya başlamıştır.”Farm saved seed- İşletmeden ayrılan tohumluk” konularında ise uygulamalarda sıkıntılar devam etmektedir. Bitki ıslahçı hakları uygulamalarında , bitki ıslahçıları meslek kuruluşları (BİSAB) aktif görev almalıdır. KAMİLYILMAZ

36 DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM